Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết, vấn đề của trường ĐH Tôn Đức Thắng được trả lời cụ thể từ phiên chất vấn trước. Tuy nhiên, đây là một quyết định có nhiều ý kiến khác nhau.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam trả lời chất vấn. Ảnh: TTXVN
“Chúng tôi đã trao đổi với Bộ Tư pháp nhiều lần. Khi chưa rõ ràng, Chính phủ, Thủ tướng luôn luôn hết sức có trách nhiệm, không hề lơ là nhưng phải rất cẩn trọng và đúng quy định. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã lập một đoàn công tác, trong đó có cả đại diện Bộ Tư pháp. Đoàn sẽ vào xem xét, phân tích và báo cáo về vấn đề của Đại học Tôn Đức Thắng. Sau khi có báo cáo, chúng tôi sẽ tổ chức cuộc họp có sự tham gia của Bộ Tư pháp và sẽ công khai, minh bạch cho toàn dân biết, trên tinh thần "Chính phủ công minh, ủng hộ tự chủ, tạo điều kiện để cho trường phát triển”.
Trả lời về vấn đề tự chủ đại học nói chung, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đánh giá Việt Nam đã thực hiện tự chủ đại học đạt kết quả tốt nhưng mới ở một số bước. Phó Thủ tướng nêu 6 vấn đề chính trong tự chủ đại học. Trong đó có 5 vấn đề có tính nguyên tắc trên toàn thế giới và một vấn đề có tính nguyên tắc của riêng Việt Nam và một số nước có hoàn cảnh tương tự.
Thứ nhất, đại học không chỉ là nơi làm ra trí thức, mà còn là nơi làm việc sinh hoạt tri thức có mặt bằng cao hơn xã hội bình thường. Cả thế giới xây dựng mô hình quản trị tiên tiến, có sức lan toả xã hội, đảm bảo tính dân chủ, tính sáng tạo, tính khoa học.
Thứ 2, tự chủ đại học luôn gắn với trách nhiệm giải trình. Hoạt động của giáo dục đại học phải thực hiện theo pháp luật nhưng phải theo quy chế công khai toàn xã hội giám sát.
Thứ 3, tự chủ đại học không có nghĩa nhà nước không đầu tư tiền nữa. Ở các nước, các trường tự chủ, Nhà nước không chỉ đặt hàng, cấp học bổng mà còn phải xây dựng cơ sở vật chất.
Thứ 4, tự chủ đại học không có nghĩa không quản lý, mà là quản lý theo Luật giáo dục nói riêng và Luật định nói chung.
Thứ 5, tất cả các nước khi thực hiện tự chủ phải có cơ chế đảm bảo đủ đối tượng như con người nghèo, người khuyết tật, người đặc thù… để không bị giảm bớt cơ hội tiếp cận giáo dục đại học, đặc biệt như ở Việt Nam.
Thứ 6, với những nước có nền kinh tế chuyển đổi, trong đó có Việt Nam, khái niệm chủ sở hữu của đại học cũng thay đổi. Đóng góp của đại học không chỉ là tiền, nhà cửa, máy móc, mà là trí tuệ, học phí của người dân. Về lâu khái niệm chủ sở hữu không đơn thuần của cơ quan nào, tổ chức nào mà của toàn xã hội.
Trước câu hỏi về việc có nên bỏ bộ chủ quản, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam khẳng định, thực ra trong Luật pháp Việt Nam không còn Bộ chủ quản nữa, mà chỉ còn cơ quan quản lý và cơ quan chủ sở hữu. Quản lý là quản lý nhà nước và quản lý các mặt khác. Hiện nay cơ quan quản lý trực tiếp cơ bản về công tác cán bộ.
Dựa trên 6 vấn đề này, Phó Thủ tướng khẳng định phải sửa Luật. Nhưng đến nay, việc triển khai sửa luật vẫn còn vướng mắc. Ví dụ, về kinh tế vẫn còn vướng mắc liên quan thu tiền tài trợ học phí và chi học phí vẫn còn chi ngân sách Nhà nước; Về cán bộ, câu chuyện tuổi cán bộ cũng được đặt ra; Về quản lý Nhà nước của Bộ GD&ĐT vẫn còn câu chuyện liên quan mở ngành mới bị ràng buộc các điều kiện tỷ lệ giáo viên, Tiến sĩ, Giáo sư. Những vấn đề này cần điều chỉnh dần.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng, trước mắt có hai việc quan trọng phải thực hiện để tự chủ đại học theo đúng hướng, đúng luật. Đó là, tất cả các trường đại học cần kiện toàn thành lập Hội đồng trường theo đúng thẩm quyền, không phải hội đồng có tính hình thức; Các trường đều phải xây dựng quy chế điều hành tổ chức nội bộ, tài chính nội bộ, chi tiết theo quy định và công khai toàn dân biết và giám sát.