Tại buổi tọa đàm góp ý về dự án Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia do Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát tổ chức ngày 9/5, các đại biểu bày tỏ băn khoăn về sự cần thiết xây dựng dự án Luật này, cũng như sự tác động của Luật đến đời sống xã hội nếu được ban hành.
Các đại biểu đóng góp ý kiến. |
Theo đại biểu Quốc hội Đỗ Văn Vẻ, rượu bia được sử dụng ở nhiều nơi trên thế giới. Nó không có hại, nếu được sử dụng đúng liều lượng thì còn tốt cho sức khỏe. Chỉ có sự lạm dụng rượu bia mới gây ra hậu quả. Tuy nhiên, dự án Luật này lại thiên nhiều về "cấm" rượu bia.
"Với dự luật này, còn nhiều điều chưa được làm rõ, chưa đánh giá đầy đủ tác động của luật. Chúng ta không nên thiên nhiều về cấm mà cần phải sử dụng các biện pháp hàng rào kĩ thuật để kiểm soát rượu bia. Mỗi kì họp Quốc hội xem xét, thảo luận đến hơn 20 dự án luật nên sẽ không có nhiều thời gian để thảo luận sâu một dự án luật. Do đó, nếu dự luật này chuẩn bị chưa kĩ thì cần lùi lại đến các kì sau để xem xét, hoàn thiện thêm. Chúng ta đã có rất nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực đồ uống có cồn rồi nên không sợ không có chế tài xử lý", đại biểu Vẻ nhận định.
Theo dự án Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia, doanh nghiệp sản xuất hoặc nhập khẩu rượu bia sẽ phải đóng góp thêm 1-2% trên giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt vào Quỹ nâng cao sức khỏe cộng đồng. Theo Luật sư Trương Thanh Đức, chưa có đủ cơ sở pháp lý để thành lập Quỹ này.
Hiện nay, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh bia, rượu đã phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt với thuế suất 60% và sẽ tăng lên 65% từ ngày 1/1/2018. Việc quy định doanh nghiệp phải đóng góp thêm vào Quỹ nâng cao sức khỏe cộng đồng là không phù hợp với Nghị quyết của Chính phủ và sẽ làm cho doanh nghiệp đã khó khăn càng khó khăn hơn.
Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát cho rằng, không nhất thiết phải xây dựng Quỹ nâng cao sức khỏe cộng đồng. Nếu có, đề nghị Quốc hội cho xây dựng dự án Luật quy định riêng về Quỹ vì có rất nhiều hoạt động khác có liên quan đến sức khỏe cộng đồng như: môi trường, giao thông, thực phẩm...; thực hiện cơ chế xã hội hóa nguồn thu cho Quỹ.
Theo ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội, các đề xuất trong bản dự thảo Luật không tập trung vào các yếu tố dẫn đến việc lạm dụng đồ uống có cồn, mà chỉ tập trung các chính sách nhằm hạn chế nguồn cung và hạn chế nhu cầu sử dụng rượu bia. Như vậy, Luật sẽ không có tác dụng điều chỉnh hành vi uống có trách nhiệm mà dẫn đến một số tác động đối với người lao động và gia tăng tình trạng buôn lậu, hàng nhái, hàng giả.
"Nhu cầu sử dụng rượu, bia phù hợp với văn hóa ẩm thực của người Việt Nam và là một thực tế khi dân số tăng và kinh tế ngày càng phát triển. Nếu hạn chế nguồn cung sẽ dẫn đến tình trạng gia tăng buôn lậu, hàng nhái, hàng giả. Nguy hiểm hơn, nếu sản xuất trong nước không đáp ứng nhu cầu và vấn nạn buôn lậu, hàng giả gia tăng sẽ dẫn đến sản xuất trong nước bị đình trệ, ảnh hưởng lớn tới nguồn thu ngân sách của Nhà nước", ông Việt phân tích.
Mặt khác, theo điều 8 của dự thảo Luật, các hoạt động quảng cáo, tài trợ của doanh nghiệp rượu, bia sẽ bị quản lý rất chặt chẽ. Chẳng hạn, không được thực hiện các hoạt động tài trợ cho các sự kiện, hoạt động văn hóa, nghệ thuật, y tế, giáo dục, thể dục, thể thao, vui chơi giải trí.
Theo đại biểu Trần Quang Chiểu, ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội, điều này là bất hợp lý. Nếu Luật được ban hành thì một số hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch được xã hội hóa (do các doanh nghiệp tài trợ) sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn đến những tác động tiêu cực đối với phát triển du lịch, kinh tế và xã hội của đất nước. Nếu có cấm thì chỉ cấm tài trợ bằng hiện vật rượu bia.
Đại diện Công ty TNHH Nhà máy Bia Heineken Hà Nội cho rằng, thay vì siết chặt việc cấm quảng cáo bia rượu chung chung như dự thảo luật thì nhà quản lý nên tập trung vào những quảng cáo tạo nên sự lạm dụng như: quảng cáo hướng đến đối tượng vị thành niên, cố ý dẫn dắt sai hướng hoặc không đúng sự thật, khuyến khích việc uống quá mức kiểm soát, gán ghép việc uống rượu bia với những hành vi bạo lực...
Đại diện Công ty này cũng hoài nghi về hiệu quả của Quỹ nâng cao sức khỏe cộng đồng do Quỹ này được gộp chung với Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá hiện hành và chỉ sử dụng 25% tổng kinh phí quỹ để thực hiện chương trình về đồ uống có cồn. Trong khi thực tế hiện nay các doanh nghiệp đã có những chương trình rất tốt giúp thay đổi hành vi uống có trách nhiệm cho người tiêu dùng. Việc ra đời của Quỹ có thể ngăn cản những chương trình này.
Các đại biểu, chuyên gia thống nhất: Việc xây dựng luật hiện nay cần tập trung vào các vấn đề quản lý rượu dân tự nấu, rượu thuốc đang bán tràn lan trên thị trường, đồng thời cần thực hiện tốt các quy định: Nghị định 94/2012/NĐ-CP về sản xuất kinh doanh rượu; Quyết định 244/QĐ-TTg; Luật An toàn Thực phẩm; Luật Quảng cáo; Luật Đường bộ; Luật An toàn thực phẩm; Luật Môi trường; Luật Đầu tư...
Theo Tổng cục Thuế, tổng thu nộp ngân sách của các doanh nghiệp trong toàn ngành năm 2016 đạt trên 48.000 tỷ đồng. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2014 thì Việt Nam sử dụng các đồ uống có cồn tính theo độ cồn tuyệt đối trên đầu người từ 15 tuổi trở lên là 6,6 lít/người/năm, xếp thứ 94/194 nước thành viên WHO và đứng thứ 11 ở Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.