'Mực thước' mới về cán bộ - Cẩm nang toàn diện 377

Muốn chọn “đúng người cho đúng việc” thì khâu đánh giá cán bộ phải chuẩn xác để không phí phạm nhân lực như lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong “Thư gửi các đồng chí Bắc Bộ” (1/3/1947): Dùng người cũng như dùng gỗ. Người thợ khéo thì gỗ to, nhỏ, thẳng, cong, đều tuỳ chỗ mà dùng được.

Trong thư Bác căn dặn về việc xây dựng, sử dụng và bố trí đội ngũ cán bộ trên cơ sở đánh giá đúng cán bộ, phải biết rõ năng lực của cán bộ để cất nhắc cho đúng, bố trí sử dụng cán bộ phải hợp lý, hợp tình, đúng người, đúng việc, đúng sở trường.

Muốn “dụng mộc” giỏi thì chúng ta phải có trong tay mực, thước (nghĩa đen là dây đo và thước thợ) để ngắm cho thẳng, soi cho khỏi lệch. Bác Hồ đã dạy: “Quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách, đạo đức. Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước”.

Cẩm nang toàn diện về “mực thước” đối với cán bộ trong bối cảnh hiện nay chính là Quy định số 377-QĐ/TW ngày 8/10/2025 của Bộ Chính trị về phân cấp quản lý cán bộ và quy hoạch, bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử, tạm đình chỉ công tác, cho thôi giữ chức vụ, từ chức, miễn nhiệm đối với cán bộ. Tại đây có các tiêu chí “đo lường” phẩm chất, năng lực cán bộ vừa mang tính đại diện vừa chi tiết, cụ thể đối với từng cấp cán bộ, nhiệm vụ, công việc, lĩnh vực, địa phương.

Quy định số 377 không chỉ mang tính chất “bao trùm”, thay thế cho các Quy định 50, 51, 80 và 148 mà có nhiều sự đổi mới, vừa nâng cao yêu cầu về các quy trình bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử, miễn nhiệm, từ chức nhưng trong một số vấn đề lại “động” hơn, nhân văn hơn.

Quy định 377 được xem là "cẩm nang toàn diện" về đánh giá cán bộ vì đây là văn bản hướng dẫn chi tiết, hệ thống và đầy đủ, quy định rõ ràng về công tác nhân sự. Quy định này là hành lang pháp lý quan trọng để đảm bảo sự lãnh đạo thống nhất của Đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ. 

“Cẩm nang mới về đánh giá cán bộ” quy định rõ trách nhiệm của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cấp ủy, tổ chức đảng và người đứng đầu các cơ quan, đơn vị trong việc quản lý cán bộ; xác định quy trình, thủ tục chi tiết cho việc quy hoạch, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, giới thiệu ứng cử, tái cử, tạm đình chỉ công tác, cho thôi giữ chức vụ, từ chức, miễn nhiệm, cũng như các quy định về xử lý kỷ luật cán bộ. Cách sàng lọc cán bộ ở đây rất minh bạch - có ra, có vào, có lên có xuống, có thưởng, có phạt, có tiền kiểm, hậu kiểm.

Quy định 377 có tầm quan trọng đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng đảng, nhất khi sắp diễn ra Đại hội XIV của Đảng.  

Mực thước chuẩn là yêu cầu then chốt đối với một người dụng mộc, nhằm để “gỗ to, nhỏ, thẳng, cong, đều tùy chỗ mà dùng được”. Đánh giá đúng cán bộ là khâu then chốt trong công tác nhân sự để cơ quan có trách nhiệm ra quyết định có hay không việc sử dụng, đào tạo và quy hoạch, bổ nhiệm… Đo lệch - gỗ bị hỏng, đánh giá sai cán bộ - lãng phí nhân lực, thậm chí gây tác hại cho tổ chức, cơ quan.

Đánh giá cán bộ là tiền đề, tạo cơ sở cho việc quy hoạch, bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử, bầu cử, miễn nhiệm, cách chức, kỷ luật. Nhưng quy trình này không phải là “đường một chiều” mà sau này kết quả thực tế của việc quy hoạch, bổ nhiệm, bầu cử… cũng “dội lại” kết luận đúng sai ở khâu đánh giá cán bộ.

“Cẩm nang 377” giúp cho các khâu thuộc quy trình nhân sự được “phơi sáng” khi cần hậu kiểm, kiểu “bánh đúc bày sàng”, rất minh bạch, tránh sa vào tình trạng đổ lỗi, né tránh trách nhiệm hay “hòa cả làng”. Ai, cơ quan nào quản lý cấp cán bộ nào, đưa vào quy hoạch hay đưa ra khỏi quy hoạch, bổ nhiệm, tái cử, bầu cử, miễn nhiệm, kỷ luật… đều có quy định cụ thể, rạch ròi.

Chẳng hạn, về vấn đề trách nhiệm trong bổ nhiệm cán bộ, giới thiệu ứng cử, Quy định 377 nhấn mạnh tới vai trò của người đứng đầu tổ chức, cơ quan chứ không chỉ là trách nhiệm tập thể. Việc nêu cao trách nhiệm đối với người đứng đầu trong mọi lĩnh vực thể hiện quyết tâm chính trị của Đảng và Nhà nước ta làm trong sạch bộ máy, siết chặt kỷ luật đảng và phép nước theo nguyên tắc “vị trí càng cao thì trách nhiệm càng lớn”.

Đánh giá cán bộ là công việc hệ trọng nhưng không dễ dàng, là bởi nhiều nội dung trong các quy định trước đây khá chung chung, chỉ định tính mà không định lượng. Đây là một trong nhiều nguyên nhân khiến cho việc đánh giá cán bộ vẫn là khâu yếu trong công tác nhân sự của Đảng.

Thực tiễn thời gian qua cho thấy, do tính chất của mỗi loại công việc của cán bộ rất khác nhau nên yêu cầu đặt ra là ngoài những quy định chung thì cần phải cụ thể hóa thành các tiêu chuẩn, định mức riêng đối với mỗi vị trí, cấp cán bộ, như vậy mới có thể lượng hóa, đo lường được. Sự gắn kết giữa kết quả đánh giá cán bộ với việc quy hoạch, bổ nhiệm, miễn nhiệm khen thưởng, kỷ luật… cũng thiếu chặt chẽ, khách quan, minh bạch. 

“Cẩm nang 377” ra đời là để đáp ứng đòi hỏi lượng hóa tiêu chuẩn để giúp đánh giá một cách khách quan phẩm chất, năng lực, kết quả thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên, khắc phục tình trạng có nhiều quy định riêng rẽ về đánh giá cán bộ nhưng chất lượng chưa cao, thiếu tính hệ thống và tính chiến lược nên chồng chéo, không ổn định.

Quy định 377 của Bộ Chính trị được xem là một bước tiến mới trong quá trình hoàn thiện cơ chế đánh giá cán bộ, khâu đầu tiên quan trọng của công tác cán bộ, một lĩnh vực mà theo lời của Tổng Bí thư Tô Lâm “là cốt lõi của cốt lõi vì mọi việc đều quyết định bởi con người”.