Trung Quốc: Xuất hiện nhiều cách âm thầm khuyến khích người dân sinh con

Nhiều năm qua, người dân thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc đã quen thuộc với sự hiện diện của tác phẩm điêu khắc mô tả một gia đình ba người, gồm cha mẹ và một đứa con bên bờ sông ở công viên Hán Khẩu Giang Than. Nhưng dường như chỉ sau một đêm, số lượng trẻ em tăng gấp ba lần.

Guo Xue - nhà điêu khắc tạo nên tác phẩm có tên "Tương lai tươi đẹp" này, nói với tờ The Paper rằng ông đã thêm hai đứa trẻ vào tác phẩm theo yêu cầu của quan chức địa phương vào cuối năm 2023. Lý do được đưa ra là nhằm "cải thiện văn hóa", để phản ánh tốt hơn chính sách ba con hiện nay của Trung Quốc.

Kể từ năm 2021, chính phủ Trung Quốc đã cho phép các cặp vợ chồng có thể sinh ba con, sau 5 năm cho phép sinh hai con và hơn ba thập kỷ thực hiện chính sách một con. Trước đây, chính sách đó là để kiểm soát tốc độ tăng trưởng dân số và tạo điều kiện cho tăng trưởng kinh tế. Nhưng hiện nay, tỷ lệ sinh giảm đã trở thành mối lo ngại lớn khi Trung Quốc phải đối mặt với những thách thức về nhân khẩu học do dân số ngày càng thu hẹp và già đi.

Theo dữ liệu mới nhất từ ​​Cục Thống kê Quốc gia, tỷ lệ sinh của Trung Quốc đạt mức thấp kỷ lục vào năm 2023 khi dân số nước này giảm năm thứ hai liên tiếp. Do đó, chính phủ đã ưu tiên khuyến khích người dân sinh thêm con. Nhưng so với những khẩu hiệu thẳng thắn về chính sách một con, việc khuyến khích người dân sinh thêm con lại gặp nhiều thách thức hơn.

Hiệp hội Kế hoạch hóa Gia đình Trung Quốc - cơ quan được thành lập vào năm 1980 để hạn chế việc gia tăng dân số, đến năm 2021 lại nhờ công chúng hỗ trợ trong việc xây dựng các khẩu hiệu tuyên truyền mới cho chính sách ba con.

Thay vào đó, các quan chức đang thử những phương pháp thúc đẩy chính sách sinh thêm con một cách tinh tế hơn. 

He Zeying, một lập trình viên 24 tuổi Hàng Châu, đã nhận ra được cả những dấu hiệu được "cài cắm" để khuyến khích hôn nhân và sinh con ở chương trình Gala Tết hàng năm trong những năm gần đây, chẳng hạn như những bức phác họa một gia đình có nhiều con cháu.

"Tôi cảm thấy một loại áp lực vô hình, như thể việc có con và kết hôn đã chuyển từ nhiệm vụ gia đình sang nhiệm vụ xã hội", He nói.

Những phương pháp này cũng đã tồn tại từ thời kỳ chính sách hai con. Đầu năm 2021, truyền thông địa phương đưa tin bìa sách giáo khoa môn "Đạo đức" cho học sinh lớp ba đã được thay đổi, trong đó có hình một đôi vợ chồng với không chỉ một, mà là hai đứa con. Chưa rõ với chính sách mới hiện nay, liệu đứa trẻ thứ ba có được thêm vào trang bìa hay không.

Trong nhiều năm nay, những ẩn ý mang tính định hướng về chính sách kế hoạch hóa gia đình đã ẩn chứa trong các nội dung, tài liệu chính thức. Ví dụ, vào năm 2019, những con tem chính thức mới kỷ niệm năm Hợi có hình hai con lợn trưởng thành và ba con lợn con được hiểu là dấu hiệu cho thấy chính sách hai con sắp được nới lỏng.

Theo Yang Xueyan, giáo sư từ Viện Nghiên cứu Dân số và Phát triển tại Đại học Giao thông Tây An, "hình thức tuyên truyền này nhằm thể hiện lập trường của chính phủ, cho mọi người biết rằng các quan chức đang ủng hộ và khuyến khích việc sinh con".

Giáo sư Yang tin rằng sự khuyến khích tinh tế như vậy sẽ hiệu quả hơn việc trực tiếp kêu gọi sinh thêm con. Như vào lễ Thất Tịch (lễ tình nhân của Trung Quốc) năm 2023, các quan chức địa phương ở thành phố Tây An đã bị chê cười khi gửi tin nhắn tới người dân, khuyến khích họ sinh thêm con để "kế thừa dòng máu Trung Quốc và gánh vác trách nhiệm trẻ hoá đất nước".

Tuy nhiên, bà cũng cảnh báo rằng trở ngại lớn nhất đối với những người có con vẫn là chi phí nuôi dạy quá cao.

Trong khi các thành phố lớn như Hàng Châu hay Trịnh Châu, đã triển khai các chương trình trợ cấp tài chính trong năm qua cho các cặp vợ chồng sinh con, nhưng vẫn không giải quyết được hàng loạt vấn đề ngăn cản mọi người sinh con, chẳng hạn như sự mất cân bằng giữa cuộc sống và công việc phổ biến ở giới trẻ.

“Chỉ thúc đẩy một chính sách mà không giải quyết các vấn đề cơ bản vẫn không đủ để gây ảnh hưởng đến hành vi và việc ra quyết định của cá nhân", giáo sư Yang bổ sung.

Lu Di, một bà mẹ 27 tuổi có con trai 1 tuổi cũng thấy tác phẩm điêu khắc mới ở công viên Hán Khẩu Giang Than mang lại "cảm giác gia đình đẹp đẽ". Tuy nhiên, cô chưa có kế hoạch sinh thêm con vì cảm thấy đó là việc rất đau đớn.

Các quan chức nhận thức được thách thức mà họ gặp phải. Trong những năm gần đây, nhiều cơ quan chính phủ đã triển khai các phúc lợi bảo hiểm, nhà ở và giáo dục cho những người mới làm cha mẹ. Ngoài ra, còn có hàng chục dự án thí điểm đã được triển khai trên khắp đất nước, nhằm cố gắng mở ra một "kỷ nguyên mới" về hôn nhân và sinh con.