Người dân tại Damascus, Syria. Ảnh: THX/TTXVN
Người dân Syria hiện đang tràn ngập sự phấn khích trước sự sụp đổ bất ngờ của chính phủ và hy vọng vào một tương lai tươi sáng.
Ông Bassam al-Kuwatli, Chủ tịch đảng Tự do Syria Ahrar trở về quê hương sau 28 năm lưu vong, không khỏi ngạc nhiên: “Tôi đã lo rằng mình sẽ không nhận ra thành phố này, nhưng cốt lõi của Damascus vẫn không thay đổi”.
Tuy nhiên, ông cũng nhận thấy sự lạc quan của người dân đi kèm với sự thận trọng. “Liệu có rắc rối nào xảy ra không? Họ có thực sự khôi phục dân chủ không? Người dân vẫn chưa hoàn toàn chắc chắn, bởi chính quyền mới không giao tiếp trực tiếp với họ mà chỉ thông qua truyền thông phương Tây”, ông nói.
Lãnh đạo mới của Syria, ông Ahmed Hussein al-Shara, thủ lĩnh nhóm đối lập Hayat Tahrir al-Sham (HTS), đã cam kết với phương Tây về một quá trình chuyển đổi bao trùm, tôn trọng các cộng đồng tôn giáo và sắc tộc. Tuy nhiên, ông chưa đưa ra định hướng cụ thể cho quá trình này, khiến nhiều người nghi ngờ liệu ông có thực sự có kế hoạch hay không.
Ông Shara cũng đang vận động mạnh mẽ để dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế kéo dài hàng thập kỷ nhằm tái thiết đất nước bị tàn phá bởi chiến tranh. Với sự hỗ trợ từ Thổ Nhĩ Kỳ và các nước Arab vùng Vịnh, những quốc gia mong muốn giành được các hợp đồng tái thiết Syria, ông đã đạt được một số tiến bộ.
Tuần trước, chính quyền Mỹ đã tuyên bố miễn trừ trừng phạt trong sáu tháng đối với các giao dịch và hoạt động kinh doanh với các cơ quan chuyển tiếp của Syria nhằm tăng cường hỗ trợ nhân đạo. Ngoại trưởng các nước châu Âu cũng dự kiến họp vào cuối tháng này để thảo luận về việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt.
Dù thủ lĩnh Shara đang nỗ lực cải thiện hình ảnh, cách quản trị trước đây của HTS vẫn là nguồn gốc gây lo ngại. Khi kiểm soát thành phố Idlib, HTS áp đặt các quy định khắt khe về đạo đức, đàn áp các nhà báo, các nhà phê bình, và thực hiện nhiều vụ bắt giữ tùy tiện.
Báo cáo của Liên hợp quốc năm 2022 cũng chỉ ra rằng HTS vi phạm nghiêm trọng quyền phụ nữ và các nhóm thiểu số, bao gồm tịch thu tài sản của người Cơ đốc giáo và các cộng đồng khác.
Dẫu vậy, HTS đã cố gắng xây dựng tính hợp pháp bằng cách cải thiện dịch vụ công và duy trì ổn định tại các vùng lãnh thổ mới kiểm soát, bao gồm cả thủ đô Damascus và thành phố lớn thứ hai Aleppo.
Ông Shara đã công bố khởi động đối thoại quốc gia, nhưng cũng cho biết cuộc bầu cử đầu tiên có thể sẽ diễn ra trong bốn năm nữa. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng HTS chỉ đang tìm cách củng cố quyền lực và làm suy yếu các phe phái vũ trang khác.
Ông Bassam al-Kuwatli cảnh báo: “Họ cho phép các nhóm xã hội dân sự hoạt động, nhưng chưa có quy trình đăng ký cho các đảng chính trị. Có vẻ như họ chưa thực sự sẵn sàng – hoặc không có kế hoạch cụ thể.”
Sự sụp đổ bất ngờ của chính phủ cũ dường như khiến HTS trở tay không kịp, và Syria vẫn đang đối mặt với một tương lai chính trị đầy rủi ro và mơ hồ.