Thịt bò bày bán tại siêu thị bán buôn Costco của Mỹ tại thủ đô Mexico City, Mexico.
Phóng viên TTXVN tại Mexico dẫn báo cáo hôm 20/10 của Ngân hàng Trung ương Mexico (Banxico) cho biết trong 8 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nông sản - thực phẩm của Mexico chỉ đạt khoảng 35,3 tỷ USD, giảm gần 5% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, nhóm hàng thịt và gia súc – vốn phụ thuộc gần như hoàn toàn vào thị trường Mỹ – ghi nhận mức giảm mạnh nhất, tới 28%, tương đương khoảng 642 triệu USD.
Đây là hệ quả của biện pháp đóng cửa biên giới của Washington bắt đầu áp dụng từ giữa năm nay, sau khi cơ quan kiểm dịch động thực vật của Mỹ phát hiện sự lan rộng của ruồi gusano barrenador tại các bang miền Bắc Mexico. Loài côn trùng này gây bệnh nguy hiểm cho gia súc và có thể dẫn tới thiệt hại hàng trăm triệu USD nếu xâm nhập sâu vào lãnh thổ Mỹ. Do đó, giới chức Mỹ đã tạm dừng toàn bộ hoạt động nhập khẩu gia súc sống từ Mexico, đồng thời tăng cường kiểm soát y tế tại các cửa khẩu biên giới. Động thái này được xem là cần thiết về mặt phòng dịch, nhưng lại kéo theo hiệu ứng dây chuyền với chuỗi cung ứng nông - thực phẩm khu vực Bắc Mỹ.
Tác động không chỉ dừng ở lĩnh vực chăn nuôi. Các sản phẩm xuất khẩu chủ lực khác của Mexico như bia, rượu tequila và cà chua cũng chịu ảnh hưởng rõ rệt. Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu bia giảm 5,5%, rượu tequila giảm gần 9% và cà chua giảm gần 20% so với cùng kỳ năm 2024. Riêng quả bơ (aguacate) là điểm sáng hiếm hoi khi vẫn duy trì đà tăng 18%, đạt kim ngạch hơn 2,8 tỷ USD, nhờ nhu cầu cao tại thị trường Mỹ và châu Âu.
Giới chuyên gia cảnh báo tình trạng này có thể kéo dài nếu dịch bệnh chưa được khống chế, bởi Mỹ hiện tiêu thụ tới 80% tổng lượng nông sản xuất khẩu của Mexico. Việc đóng cửa biên giới làm đình trệ dòng hàng hóa, gây thiệt hại cho nông dân, doanh nghiệp vận tải và các chuỗi chế biến nông sản ở vùng biên giới phía Bắc, đặc biệt tại các bang Chihuahua, Sonora và Coahuila.
Tình trạng sụt giảm kim ngạch xuất khẩu cũng đe dọa hàng chục nghìn việc làm trong chăn nuôi và chế biến thực phẩm, lĩnh vực đóng vai trò quan trọng đối với kinh tế nông thôn Mexico. Nhiều hợp tác xã và trang trại nhỏ đang phải cắt giảm sản lượng, thậm chí tiêu hủy đàn bò do không còn đầu ra.
Theo Viện Nghiên cứu Phát triển Nông nghiệp Mexico (INIFAP), nếu biên giới Mexico – Mỹ chưa được mở lại trước quý II/2026, tổng thiệt hại của ngành chăn nuôi có thể vượt 1 tỷ USD.
Chính phủ Mexico hiện đang phối hợp chặt chẽ với phía Mỹ triển khai dự án xây dựng nhà máy sản xuất ruồi vô sinh trị giá hơn 50 triệu USD tại bang Chiapas, dự kiến đi vào hoạt động trong nửa đầu năm 2026. Dự án này được kỳ vọng sẽ giúp khống chế dịch bệnh thông qua việc thả ruồi vô sinh ra môi trường, cắt đứt chuỗi sinh sản của chúng – biện pháp trước đây từng mang lại hiệu quả cao.
Cùng lúc đó, Mexico cũng đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường xuất khẩu nông sản, tăng cường kết nối với các đối tác tại châu Âu, Trung Đông và châu Á - Thái Bình Dương. Bộ Nông nghiệp nước này cho biết đang xúc tiến đàm phán với Trung Quốc và Hàn Quốc về việc mở cửa thị trường cho thịt bò, thịt heo và bơ Mexico trong năm 2026.
Các nhà kinh tế cho rằng “cơn bão hoàn hảo” mà ngành nông sản Mexico đang trải qua – gồm dịch bệnh, biến động thương mại và chi phí vận tải tăng cao – là lời cảnh báo đối với những nền kinh tế có cơ cấu xuất khẩu tập trung vào một thị trường duy nhất. Các chuyên gia khuyến nghị cần đa dạng hóa thị trường và sản phẩm, nâng cao năng lực kiểm dịch và truy xuất nguồn gốc, đồng thời phát triển chuỗi giá trị trong nước để giảm phụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài.
Việc Mỹ đóng cửa biên giới không chỉ là thách thức tạm thời đối với xuất khẩu nông sản Mexico, mà còn phản ánh tính dễ tổn thương của một nền kinh tế phụ thuộc vào thương mại song phương. Tương lai của ngành nông - thực phẩm Mexico sẽ phụ thuộc vào khả năng kiểm soát dịch bệnh, khôi phục lòng tin từ thị trường Mỹ và thúc đẩy đa dạng hóa xuất khẩu trong thời gian tới.