Đây là bước triển khai quan trọng nhằm cụ thể hóa các mục tiêu của đề án, được phê duyệt tại Quyết định 4024/QĐ-BNNMT ngày 29/9, hướng tới nền nông nghiệp phát thải thấp, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung nhấn mạnh, đề án được ban hành đúng thời điểm, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững ngành trồng trọt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và hội nhập sâu vào thị trường quốc tế. Mục tiêu trọng tâm của đề án là vừa đảm bảo tăng trưởng về năng suất và giá trị, vừa giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới nền nông nghiệp xanh, tuần hoàn.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung phát biểu kết luận Hội nghị.
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Đề án tập trung vào 6 nhóm nhiệm vụ lớn, bao gồm tái cơ cấu cây trồng phù hợp điều kiện sinh thái và nhu cầu thị trường; xây dựng và áp dụng các gói kỹ thuật giảm phát thải theo chuỗi giá trị; hoàn thiện hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định (MRV) phục vụ kiểm kê khí nhà kính; triển khai các mô hình sản xuất thực hành tốt; đồng thời tạo dựng cơ chế tín chỉ carbon trong nông nghiệp nhằm thu hút đầu tư và khuyến khích doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia.
Dự thảo Kế hoạch hành động cũng liệt kê 31 nhóm nhiệm vụ cụ thể, trong đó yêu cầu các địa phương khảo sát kỹ hiện trạng sản xuất, phát thải, điều kiện sinh thái - xã hội để chủ động xây dựng phương án giảm phát thải phù hợp thực tiễn. Việc triển khai đồng bộ từ trung ương đến địa phương sẽ là nền tảng để ngành trồng trọt đạt mục tiêu giảm phát thải bền vững, tiến tới trung hòa carbon vào giữa thế kỷ.
“Bộ Nông nghiệp và Môi trường mong muốn nhận được nhiều ý kiến góp ý cho dự thảo kế hoạch hành động, đặc biệt là các đề xuất có tính khả thi cao, gắn liền thực tiễn sản xuất”, Thứ trưởng Hoàng Trung nói, khẳng định kết quả của hội nghị sẽ là cơ sở quan trọng để hoàn thiện và sớm ban hành kế hoạch, đưa Đề án vào thực tế.
Ông Huỳnh Tấn Đạt - Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho biết: “Đề án là cơ sở pháp lý quan trọng để ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật triển khai đồng bộ các mục tiêu, nhiệm vụ trong giai đoạn 2025-2030, với tầm nhìn đến năm 2050”.
Về các mục tiêu của Đề án, tầm nhìn tới năm 2050, 100% diện tích các loại cây trồng chủ lực áp dụng quy trình kỹ thuật canh tác theo hướng giảm phát thải. Ngoài ra, xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa về phát thải trong trồng trọt, tích hợp với hệ thống giám sát quốc gia; xây dựng và phổ cập nhãn hiệu “Phát thải thấp” cho các ngành hàng nông sản chủ lực.
“Ngành trồng trọt đặt mục tiêu đến năm 2035 sẽ góp phần giảm ít nhất 15% lượng phát thải khí nhà kính so với năm cơ sở 2020”, Cục trưởng Huỳnh Tấn Đạt khẳng định.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung cùng ông Huỳnh Tấn Đạt (Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật), ông Nguyễn Ngọc Thạch (Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường) điều hành phiên thảo luận tại Hội nghị.
Tại địa phương, mỗi tỉnh, thành sẽ triển khai ít nhất 1 - 2 mô hình sản xuất trồng trọt giảm phát thải có thể nhân rộng, thí điểm tối thiểu 15 mô hình canh tác đủ điều kiện phát triển tín chỉ carbon. Hệ thống dữ liệu phát thải sẽ được đồng bộ với Hệ thống đăng ký quốc gia. Ngành sẽ đào tạo tối thiểu 3.000 cán bộ kỹ thuật, khuyến nông, nông dân và doanh nghiệp; xây dựng ít nhất 5 bộ tài liệu truyền thông nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi sản xuất theo hướng phát thải thấp.
Về nhiệm vụ, Đề án tập trung vào 6 nhóm chính: chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp vùng sinh thái; áp dụng gói kỹ thuật phát thải thấp; xây dựng mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị; thiết lập hệ thống MRV; nâng cao năng lực, nhận thức; và kết nối thị trường cho sản phẩm “Phát thải thấp”.
Theo đó, Đề án sẽ được thực hiện thông qua 7 nhóm giải pháp, bao gồm: tăng cường năng lực quản lý nhà nước, khoa học - công nghệ, chuyển giao kỹ thuật; tổ chức sản xuất và chuỗi giá trị…
Lãnh đạo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật nhấn mạnh, Đề án giúp nâng cao năng lực cạnh tranh ngành hàng trồng trọt, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, từng bước hình thành nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại, có khả năng chống chịu tốt trước tác động của biến đổi khí hậu, góp phần thực hiện các cam kết Việt Nam trong NDC.
Theo đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, kế hoạch đưa ra đề xuất triển khai 59 mô hình tại 34 tỉnh, thành phố, trong đó có các mô hình canh tác lúa phát thải thấp, mô hình lúa - cá/tôm; lúa - ngô/lạc, mô hình trồng ngô, sắn, rau màu, cây lâu năm (chè, cà phê, hồ tiêu, điều, cam, bưởi, sầu riêng, nhãn, vải...), cùng mô hình nông lâm kết hợp, nông nghiệp tuần hoàn, tái sử dụng chất thải, sản xuất than sinh học, chuyển đổi đất 2 lúa sang cây trồng cạn. Mỗi tỉnh dự kiến xây dựng 1-3 mô hình phù hợp với đặc thù địa phương, có tiềm năng giảm phát thải cao và biện pháp giảm phát thải cụ thể cho từng loại hình sản xuất.
Chia sẻ về dự thảo kế hoạch hành động thực hiện mục tiêu giảm phát thải trong trồng trọt, ông Nguyễn Mạnh Phương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cho rằng, trồng trọt giảm phát thải không chỉ góp phần thực hiện cam kết quốc gia về khí hậu mà còn hướng tới một nền nông nghiệp thích ứng, nâng cao giá trị và bảo vệ môi trường sống của người dân.
Ông Nguyễn Mạnh Phương nhấn mạnh, mọi kế hoạch hành động cần lấy người nông dân làm trung tâm, bởi họ là những người trực tiếp thực hiện, hiểu rõ nhất thực tế sản xuất cũng như chịu tác động trực tiếp từ biến đổi khí hậu. Hà Nội hiện có hơn 160.000 ha lúa, trên 20.000 ha cây ăn quả, hơn 30.000 ha rau màu và hàng chục nghìn ha chè, cây cảnh. Gần một nửa đơn vị cấp xã của thành phố vẫn còn hoạt động nông nghiệp, cho thấy vai trò quan trọng của lĩnh vực này trong cơ cấu kinh tế và sinh kế nông thôn.
Một trong những thành tựu nổi bật là nhiều vùng lúa tại Hà Nội đã áp dụng phương pháp canh tác cải tiến SRI, giúp giảm lượng giống, nước tưới và phân bón nhưng vẫn tăng năng suất. Không ít khu vực, người dân đã chủ động chuyển sang sản xuất hữu cơ, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, góp phần xây dựng hình ảnh nông nghiệp Thủ đô xanh và an toàn hơn.
PGS.TS Lê Quốc Doanh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam cho rằng, đề án trồng trọt giảm phát thải và đề án nâng cao sức khỏe đất được ban hành tháng 10/2024 chính là “xương sống” của ngành trồng trọt trong giai đoạn mới. Chỉ chưa đầy 1 tháng sau khi đề án trồng trọt giảm phát thải được ban hành, dự thảo kế hoạch hành động đã được xây dựng, cho thấy quyết tâm rất lớn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong triển khai định hướng phát triển nông nghiệp xanh, bền vững và phát thải thấp.
Theo ông Doanh, ưu tiên hàng đầu trong kế hoạch hành động là xây dựng và ban hành gói kỹ thuật để chuyển giao cho các địa phương, do Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật chủ trì. Đây là nền tảng quan trọng giúp các tỉnh, thành có thể nhanh chóng triển khai thực tế trên đồng ruộng.
Trước mắt, gói kỹ thuật nên tập trung vào các nhóm cây trồng chủ lực, vừa giúp tạo tác động lớn, vừa thuận lợi trong việc nhân rộng. “Gói kỹ thuật cần kế thừa những kết quả đã được kiểm chứng trong các chương trình trước đây”, ông Doanh nói.