Câu chuyện về đồng tiền ảo Bitcoin bắt đầu “nóng” lên, thu hút sự chú ý không chỉ của giới đầu tư khi giá trị của nó vượt ngưỡng 1.000 USD vào cuối năm ngoái. Cú sốc mang tên Mt.Gox mới chỉ xảy ra ở Tokyo ít ngày trước đang đặt ra câu hỏi về sự tồn tại của Bitcoin.
Sự hấp dẫn và điểm yếu của Bitcoin
Xuất hiện lần đầu tiên vào năm 2009, Bitcoin được giao dịch công khai vào năm 2010, thời điểm mà giá trị của nó chỉ chưa tới 0,01 USD và phải mất 10.000 Bitcoin mới mua được hai chiếc pizza. Cũng trong năm 2010, sàn giao dịch Mt.Gox ở Tokyo ra đời, với tiền thân là một trang web kinh doanh thẻ game. Nhưng vào cuối tháng 11/2013, giá trị Bitcoin lần đầu tiên đã vọt qua ngưỡng 1.000 USD, chạm mức cao 1.073 USD tại Mt. Gox, một trong những sàn giao dịch Bitcoin lớn nhất thế giới, tăng tới 400% trong chưa đầy một tháng. Chưa dừng lại ở đó, giá trị đồng tiền ảo đang phất lên này còn đạt đỉnh 1.200 USD vào cuối năm ngoái.
Máy ATM Bitcoin đặt tại một nhà ga ở Boston, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN |
Với tốc độ tăng giá chóng mặt như vậy, câu hỏi được đặt ra là sức hấp dẫn của Bitcoin nằm ở đâu? Trước hết, Bitcoin tồn tại không thông qua bất kỳ một ngân hàng trung ương nào mà qua ví điện tử hoặc một trang web, nên các giao dịch không cần một tổ chức tài chính trung gian và không phải chịu các loại phí giao dịch trung gian. Bên cạnh đó, chính nhờ được giữ trong các ví ảo, đồng tiền này được ưa chuộng bởi tính ẩn danh của người tham gia giao dịch. Giá trị của đồng tiền này không phụ thuộc vào nền kinh tế của quốc gia cũng như hoạt động tài chính của tổ chức mà sẽ được quyết định bởi lòng tin của thị trường. Ngoài ra, nó có thể được chuyển đổi thành tiền mặt sau khi được đưa vào ví ảo. Bitcoin ngày càng thu hút sự chú ý của giới đầu tư toàn cầu, một phần vì chúng dễ dàng được sử dụng trong các hoạt động giao dịch xuyên biên giới.
Một số người chào đón Bitcoin, coi đó là một dạng đầu tư mới. Trong khi đó, một số chú ý tới rủi ro cao đằng sau sức hấp dẫn của nó, bởi đây đơn thuần chỉ là đồng tiền được cá nhân tạo ra và được lưu thông trên Internet. Một số thậm chí cho rằng còn quá sớm để nói đó là đồng tiền mới, khi mới chỉ được một số ít sàn giao dịch và trang web chấp nhận, trong khi đây là một trong những chức năng cơ bản của một đồng tiền. Các vấn đề của Bitcoin là thiếu thanh khoản, thị trường nhỏ và chưa được thừa nhận rộng rãi. Một số nhà bán lẻ đã cho phép thanh toán bằng Bitcoin, song đồng tiền này vẫn chưa được sử dụng trong các thanh toán trên các trang web của các nhà bán lẻ lớn như Amazon.com.
Bên cạnh đó, những biến động lớn trong giá trị tương ứng với đồng USD của Bitcoin đã đặt ra vấn đề về tính phù hợp về mặt kinh tế của Bitcoin như là một loại tiền tệ. Kể từ năm 2011 đến nay, đã có hàng chục sàn giao dịch (trong đó có cả tại Mt.Gox) bị tin tặc tấn công và cướp đi hàng triệu USD, và giá Bitcoin cũng đã vài lần sụt giảm hơn 50%. Và do giá trị so với các đồng tiền hợp pháp không ổn định, việc chuyển đổi Bitcoin thành tiền thật cũng là điều khó khăn.
Ngoài ra, tính ẩn danh của Bitcoin cũng chính đây là điều gây lo ngại các dịch vụ sử dụng đồng tiền ảo này sẽ không được kiểm soát để ngăn chặn các hành vi phạm pháp như rửa tiền hay tài trợ cho khủng bố. Lực lượng đặc nhiệm về chống rửa tiền, một tổ chức quốc tế, đang có kế hoạch xem xét xem liệu Bitcoin và các đồng tiền ảo khác không được điều chỉnh bởi các chính phủ và các ngân hàng trung ương có đang được sử dụng cho các hoạt động phạm pháp hay không. Việc Bitcoin không chịu sự kiểm soát của nhà chức trách nên rất dễ lọt vào tầm ngắm của tội phạm trên Internet có thể là lý do chính mà cho đến nay Trung Quốc và Nga vẫn cấm mọi giao dịch bằng Bitcoin.
Vụ “sập” sàn Mt.Gox và tương lai Bitcoin
Sự kiện có thể nói là gây chấn động trong cộng đồng Bitcoin thời gian gần đây là vụ “sập” sàn Mt.Gox, đặt ở Tokyo và là một trong những sàn giao dịch tiền ảo Bitcoin đầu tiên và lớn thứ ba trên thế giới. Từ đầu tháng 2, sàn giao dịch này liên tục gặp nhiều sự cố kỹ thuật, buộc phải yêu cầu các nhà đầu tư tạm ngừng rút tiền. Ngày 26/2, Mt.Gox đã tuyên bố trên trang web về việc ngừng mọi hoạt động giao dịch trong một thời gian không xác định để bảo vệ trang web cũng như khách hàng. Ngày 28/2, Mt. Gox đã chính thức đệ đơn xin bảo hộ phá sản lên tòa án.
Sự "mất tích" đột ngột của Mt.Gox xảy ra sau khi rộ lên nhiều tin đồn sàn giao dịch này đã bị đánh cắp 744.000 Bitcoin, trị giá 423 triệu USD và đang lâm vào cảnh vỡ nợ với khoản nợ lên đến 174 triệu USD.
Vụ “biến mất sau một đêm” của Mt.Gox đã gây hỗn loạn trong giới đầu tư Bitcoin trên toàn thế giới. Sau sự cố Mt.Gox, tại các sàn giao dịch lớn khác trên thế giới, Bitcoin cũng bị "tuột dốc" không phanh khi mất đi 20% giá trị và chỉ ở mức 517 USD.
Sự cố của Mt.Gox gây ra lo ngại về đồng tiền ảo được giao dịch ngoài hệ thống tài chính truyền thống này. Nhiều chuyên gia nhận định việc Mt.Gox đóng cửa là một "sự thất bại lớn" đối với cộng đồng sử dụng Bitcoin, đồng thời cho thấy sự tồn tại của đồng tiền ảo này đang không có gì đảm bảo. Theo họ, việc Mt.Gox phá sản không chỉ khiến giới đầu tư thất vọng mà còn khiến các giao dịch tiền ảo có thể bị kiểm soát chặt chẽ hơn. Tỷ phú người Mỹ Warren Buffet, Chủ tịch tập đoàn bảo hiểm Berkshire Hathaway và là một trong những nhà đầu tư nổi tiếng thế giới, đã bày tỏ hoài nghi về tương lai của Bitcoin. Nhà đầu tư giàu kinh nghiệm Buffet cho rằng đồng tiền ảo này "mang tính đầu cơ quá cao" và "không đáp ứng được các tiêu chuẩn đánh giá của một đồng tiền". Tỷ phú này dự báo Bitcoin có thể sẽ biến mất trong vòng 10 - 20 năm tới.
Tuy nhiên, những người ủng hộ Bitcoin vẫn tiếp tục bày tỏ sự tin tưởng về tương lai của đồng tiền ảo này. Những quan điểm được đưa ra là vụ sụp đổ của Mt.Gox chỉ là một trường hợp đơn lẻ, bắt nguồn từ sự lỏng lẻo về kỹ thuật và đây chính là một bài học kinh nghiệm cho các sàn giao dịch khác, tiến tới hợp tác cùng nhau nhằm đảm bảo đồng Bitcoin sẽ tiếp tục phát triển và trở thành một trong những phương thức thanh toán phổ biến trên Internet trong tương lai. Người phát ngôn của Tổ chức Bitcoin Foundation, Jinyoung Lee Englund, cho rằng sự cố mà Mt.Gox gặp phải không có nghĩa là đồng Bitcoin đã đến hồi kết bởi trong tương lai, những lớp nhà đầu tư và kinh doanh mới với tinh thần trách nhiệm cao sẽ cùng nhau xây dựng và mang lại những dịch vụ đáng tin cậy cho đồng tiền này.
Lê Minh (Tổng hợp)