Tiến tới Đại hội XIV của Đảng: Khai thác kinh tế biển của các đặc khu

“Phên dậu” vùng cực Nam và tiềm năng kinh tế biển

Ba đặc khu Kiên Hải, Phú Quốc và Thổ Châu là “phên dậu” bảo vệ vùng biển Tây Nam Tổ quốc, góp phần giữ vững chủ quyền lãnh thổ và an ninh quốc gia.

Phú Quốc là đảo lớn nhất Việt Nam, diện tích hơn 575 km², vừa là trung tâm du lịch, dịch vụ, kinh tế biển đảo của vùng và cả nước, vừa là cửa ngõ giao thương quốc tế quan trọng, giữ vai trò chiến lược về quốc phòng, an ninh và đối ngoại. Hòn Ngọc này được mệnh danh là trái tim du lịch và kinh tế biển Việt Nam, sẵn sàng đón sự kiện tầm cỡ toàn cầu Hội nghị Cấp cao APEC 2027, đang vươn mình trở thành trung tâm sinh thái, nghỉ dưỡng và sáng tạo quốc tế.

Theo đó, kinh tế biển phát triển vượt bậc, góp phần vào tốc độ tăng trưởng kinh tế Phú Quốc ở mức cao trong 5 năm (2020 - 2025) với gần 20%/năm, ổn định và bền vững. Ngoài tự chủ ngân sách, Phú Quốc đóng góp lớn cho ngân sách tỉnh; trong đó, năm 2024 chiếm 51,6% tổng thu ngân sách tỉnh Kiên Giang (cũ). Doanh thu du lịch 9 tháng năm 2025 đạt 31.138 tỷ đồng, tăng hơn 90% so cùng kỳ, vượt 32,5% kế hoạch năm. Khai thác hải sản, dịch vụ cảng biển, logistics đang được mở rộng; hạ tầng hiện đại với sân bay quốc tế, cảng biển nước sâu… kết nối toàn cầu.

Tiếp đến, Kiên Hải có tổng diện tích biển, đảo trên 3.350 km², với hơn 23 hòn đảo lớn nhỏ, nổi tiếng như Hòn Sơn, Nam Du, Hòn Tre… nằm trên vùng biển Tây Nam, tạo thành mạng lưới kiểm soát và bảo vệ chủ quyền biển đảo. Kiên Hải ví như “Hạ Long phương Nam” đầy hứa hẹn phát triển du lịch biển đảo nhờ các hòn đảo còn vẻ đẹp hoang sơ, bãi biển sạch, rừng nguyên sinh… Hai mũi nhọn kinh tế du lịch và nuôi biển, môi trường trong lành, thuận lợi cho phát triển bền vững của Kiên Hải. Hạ tầng du lịch đang được cải thiện, thu hút các nhà đầu tư vào dịch vụ lưu trú, vận tải biển và khai thác hải sản.

Kiên Hải quy hoạch 21 vị trí nuôi trồng thủy sản với 11.956 ha. Đặc khu hiện có 215 hộ nuôi, với 1.189 lồng nuôi, tổng thể tích trên 756.000 m³. Kiên Hải triển khai thí điểm 15 mô hình lồng HDPE bằng thức ăn công nghiệp kết hợp trồng rong sụn, góp phần đạt sản lượng nuôi biển trung bình 1.200 tấn/năm.

Đặc biệt, Kiên Hải thu hút đầu tư nuôi biển, hiện có 2 Tập đoàn Mavin và Công ty Australis Việt Nam đã khảo sát chọn vùng nuôi biển công nghiệp tập trung tại quần đảo Nam Du được tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư. Mặt khác, tỉnh đã phê duyệt danh mục kêu gọi 4 dự án đầu tư nuôi biển công nghiệp, ứng dụng công nghệ cao trên vùng biển quần đảo Nam Du, mở ra cơ hội cho nghề nuôi biển của Kiên Hải.

Cạnh đó, Thổ Châu là điểm cực Tây Nam, với 8 đảo là hòn Thổ Chu, hòn Nhạn, hòn Xanh, hòn Từ, hòn Cao Cát, hòn Cái Bàn, hòn Đá Bạc, hòn Khô và một số đảo đá ngầm. Đặc khu có vùng biển lịch sử tiếp giáp với Campuchia và Thái Lan, cách trung tâm đặc khu Phú Quốc hơn 100 km, cách phường Rạch Giá khoảng 220 km có ý nghĩa quan trọng về quốc phòng - an ninh trong chiến lược quốc phòng biển đảo.

Thổ Châu có vùng biển giàu tài nguyên hải sản, thuận lợi cho nuôi trồng và khai thác, cho phép phát triển dịch vụ hậu cần nghề cá, năng lượng tái tạo và du lịch sinh thái. Đặc biệt, du lịch sinh thái biển đảo, với những hòn đảo hoang sơ, có tiềm năng trở thành điểm đến khám phá thiên nhiên, văn hóa biển đảo độc đáo.

Lãnh đạo tỉnh An Giang nhấn mạnh, kinh tế biển bền vững, chuyển đổi số toàn diện và quốc phòng tiền tiêu là ba trụ cột chiến lược mà các đặc khu Kiên Hải, Phú Quốc, Thổ Châu đã xác định cho giai đoạn 2025 - 2030, nhằm khai thác tối đa lợi thế, tiềm năng, biến vùng biển đảo thành động lực tăng trưởng mới, vươn tầm khu vực và quốc tế.

Phát triển bền vững kinh tế biển

Giai đoạn 2025 - 2030 cả ba đặc khu xác định rõ phương hướng và khâu đột phá khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế để phát triển bền vững kinh tế biển.

Chủ tịch UBND đặc khu Kiên Hải Châu Hùng Kỳ chia sẻ, trong 5 năm tới, xây dựng đặc khu Kiên Hải phát triển mạnh kinh tế biển. Đặc khu ưu tiên lĩnh vực dịch vụ, du lịch và nuôi biển với các khâu đột phá: Tập trung các giải pháp thực hiện chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thực hiện ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ, gắn với xây dựng nông thôn mới.

Kiên Hải trọng tâm là đột phá từ du lịch chất lượng cao và nuôi biển công nghệ cao. Đặc khu đẩy mạnh phát triển nuôi trồng thủy sản ứng dụng công nghệ cao, phấn đấu tổng sản lượng khai thác hải sản và nuôi trồng đạt 211.000 tấn trong 5 năm (2025 - 2030), sản lượng bình quân 42.200 tấn/năm. Kiên Hải quy hoạch vùng nuôi, hướng dẫn nuôi biển an toàn, hiệu quả và hình thành các vùng nuôi trồng thủy sản bền vững ứng dụng công nghệ cao.

Đối với du lịch, Kiên Hải xác định đây là động lực tăng trưởng mạnh mẽ, đặt mục tiêu đến năm 2030 đón tổng cộng hơn 3,8 triệu lượt khách, doanh thu dịch vụ - du lịch khoảng 4.045 tỷ đồng. Đặc khu nghiên cứu vị trí lấn biển để tạo quỹ đất phát triển và xác định các khu vực có thể tạo bãi tắm trên các đảo để phục vụ phát triển du lịch sinh thái, du lịch chất lượng cao.

Cùng đó, đặc khu Kiên Hải nâng tầm nguồn nhân lực và chuyển đổi số, xác định đây là động lực mới. Mục tiêu đến năm 2030 là thực hiện chuyển đổi số toàn diện trên các lĩnh vực, với kỳ vọng 90% hồ sơ công việc được xử lý trên môi trường mạng trong cải cách hành chính. Đặc khu cũng tập trung phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Đối với đảo Ngọc, Chủ tịch UBND đặc khu Phú Quốc Trần Minh Khoa cho biết, đặc khu hướng tới xây dựng hòn Ngọc này trở thành trung tâm dịch vụ, du lịch sinh thái chất lượng cao, du lịch biển đảo tầm cỡ quốc gia và quốc tế. Chiến lược phát triển của Phú Quốc xác định theo hướng xanh, số và hội nhập sâu, lấy chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế biển làm động lực đổi mới mô hình tăng trưởng.

Phú Quốc đặt mục tiêu phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Đặc khu tập trung khai thác lợi thế đặc biệt và các giá trị văn hóa, lịch sử để thu hút đầu tư, với mục tiêu lượng khách du lịch hàng năm tăng 16,47%; trong đó khách quốc tế tăng 14,87%/năm.

“Sự kiện tạo cơ hội vàng cho Phú Quốc là đặc khu được chọn tổ chức sự kiện Diễn đàn Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC) vào năm 2027. Đây là cơ hội lớn để Phú Quốc hoàn thiện hạ tầng và tăng cường đối ngoại, hội nhập quốc tế. Đặc khu kêu gọi mỗi người dân Phú Quốc là một đại sứ du lịch để chuẩn bị tốt nhất cho APEC 2027” - Chủ tịch UBND đặc khu Phú Quốc Trần Minh Khoa nhấn mạnh.

Mặt khác, Phú Quốc phát triển kinh tế biển gắn liền với bảo vệ môi trường, duy trì độ che phủ của rừng ở mức 62% trở lên và bảo vệ nghiêm ngặt Vườn quốc gia Phú Quốc. Đặc khu ưu tiên xử lý rác thải, nước thải và thực hiện mục tiêu không rác thải nhựa trên sông và bờ biển.

Song song với phát triển xanh, Phú Quốc đột phá về chuyển đổi số, xây dựng chính quyền thông minh. Chuyển đổi số được ưu tiên trong các lĩnh vực trọng yếu như: kinh tế biển, thương mại - dịch vụ, du lịch, đồng thời thực hiện phổ cập tiếng Anh cho người dân Phú Quốc.

Với Thổ Châu, đặc khu này đặt ra hai nhiệm vụ đặc biệt là xây dựng đặc khu phát triển nhanh, bền vững, đồng thời hoàn thiện hệ thống phòng thủ tiền tiêu Tây Nam Tổ quốc.

Ông Lâm Minh Hiển, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND đặc khu Thổ Châu cho biết, Thổ Châu đặt mục tiêu đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế từ 13 - 15% giai đoạn 2025 - 2030; thu nhập bình quân đầu người 67 triệu đồng/người/năm. Đặc khu tái cơ cấu kinh tế theo hướng ưu tiên phát triển mạnh kinh tế biển, dịch vụ - du lịch sinh thái, hậu cần nghề cá và ngư nghiệp công nghệ cao. Đặc khu kêu gọi doanh nghiệp đầu tư để hình thành các dịch vụ chế biến, mua bán, nuôi trồng, đánh bắt thủy sản.

Điều đặc biệt quan trọng, Thổ Châu huy động nguồn lực đầu tư hạ tầng đồng bộ là khâu đột phá trọng yếu. Đặc khu tập trung xây dựng kết cấu kinh tế - xã hội, nhất là quy hoạch đất đai, giao thông, đê chắn sóng, điện thắp sáng, nước sạch, giáo dục, y tế, viễn thông… Đồng thời, hướng đến mục tiêu xây dựng đặc khu Thổ Châu không rác thải nhựa.

Lãnh đạo tỉnh An Giang nhấn mạnh, với vị thế là phên dậu tiền tiêu, Thổ Châu xác định quốc phòng - an ninh là nhiệm vụ trọng tâm không thể tách rời. Đặc khu làm tốt công tác xây dựng nền quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân vững chắc. Thổ Châu phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng vũ trang trong tuần tra, kiểm soát, sẵn sàng xử lý các tình huống trên biển, trên đảo, nhằm giữ vững chủ quyền, an ninh biên giới biển đảo thiêng liêng của Tổ Quốc.

Chiến lược phát triển trong giai đoạn 2025 - 2030 của ba đặc khu Kiên Hải, Phú Quốc và Thổ Châu tập trung vào các trụ cột cốt lõi kinh tế biển, nguồn nhân lực, chuyển đổi số, tạo ra sức mạnh tổng hợp, khẳng định vai trò là những động lực phát triển kinh tế - xã hội quan trọng của khu vực, đồng thời là lá chắn vững chắc bảo vệ chủ quyền biển đảo Tây Nam Tổ quốc.