Ngày 23/9, chuyên gia kinh tế Brian Lee Shun Rong và Kinh tế trưởng Chua Hak Bin của Maybank IBG vừa cho phát hành báo cáo phân tích liên quan đến động thái tăng lãi suất điều hành của NHNN bắt đầu có hiệu lực từ ngày 23/9. Theo hai chuyên gia đánh giá, việc tăng lãi suất sẽ không ảnh hưởng đáng kể đến sự phục hồi kinh tế, dự báo tăng trưởng GDP vẫn được duy trì lần lượt là +8% cho năm 2022 và +6% cho năm 2023.
Tăng lãi suất nhằm ổn định tỷ giá
Theo báo cáo phân tích trên, các chuyên gia cho biết, NHNN đã bắt đầu bình thường hóa chính sách tiền tệ sau đại dịch với việc tăng lãi suất điều hành lên 100 điểm cơ bản, việc sửa đổi có hiệu lực từ ngày 23/9, vượt qua dự báo của tập đoàn Maybank IB và đồng thuận của thị trường là +25 điểm cơ bản vào cuối năm 2022.
Việt Nam là nước cuối cùng trong ASEAN-6 nâng lãi suất điều hành. Theo đó, lãi suất tái cấp vốn và lãi suất tái chiết khấu sẽ được nâng lên lần lượt lên 5% và 3,5% từ 4% và 2,5%. Lãi suất cho vay qua đêm (đối với thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ) sẽ được nâng lên 6% từ 5%. Trần lãi suất huy động kỳ hạn dưới 6 tháng cũng được nâng lên 0,3 - 1%, tùy theo kỳ hạn.
Chỉ trong một lần thay đổi, lần tăng này đã bù lại hai trong số ba lần cắt giảm 50 điểm cơ bản được thực hiện đối với lãi suất tái cấp vốn và chiết khấu vào năm 2020 để hỗ trợ khi nhu cầu suy yếu do COVID-19. Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định, lãi suất điều hành vẫn phù hợp vì vẫn thấp hơn 100 điểm cơ bản so với mức trước đại dịch.
Lí giải về việc tăng lãi suất, các chuyên gia cho rằng, đây chủ yếu là nhằm phản ứng với việc tỷ giá đang suy yếu do Fed thắt chặt chính sách tiền tệ và nhà đầu tư nước ngoài rút vốn. Theo đó, một số nhà đầu tư lo ngại điều này sẽ ảnh hưởng đến việc tỷ giá USD/VND tiếp tục tăng và sẽ làm trầm trọng thêm rủi ro lạm phát (thông qua việc tăng chi phí nhập khẩu).
“Tuy nhiên, lạm phát toàn phần trung bình hàng năm và lạm phát cơ bản vẫn ở mức tương ứng là +2,5% và +1,6%. Cho dù lạm phát có thể sẽ tăng lên trong những tháng tới nhưng khó có khả năng vượt mục tiêu +4% của NHNN, dựa trên mức trung bình hàng năm vì dự báo của Maybank IBG cho năm 2022 là +3,4%”, chuyên gia kinh tế Brian Lee Shun Rong và Kinh tế trưởng Chua Hak Bin nhận định.
Cụ thể, Việt Nam đồng (VND) đã mất khoảng 4% giá trị so với USD từ đầu năm đến nay (nhưng vẫn là một trong những đồng tiền hoạt động tốt nhất của ASEAN). Theo ước tính của các tổ chức trong nước, NHNN đã bán khoảng 13 tỷ USD dự trữ ngoại hối từ đầu năm đến nay để giữ tỷ giá (tương đương 11% mức dự trữ cao điểm vào cuối tháng 1).
Mới đây, ngày 22/9, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng đã yêu cầu NHNN xem xét việc tăng lãi suất, sau lần tăng thứ ba liên tiếp của Fed đạt +75 điểm cơ bản vào ngày 21/9 và kế hoạch tăng tốc hơn trong thời gian tới.
Chính vì vậy, NHNN đã có động thái nới rộng lãi suất điều hành trong nước nhằm ổn định tỷ giá. Theo đó, lãi suất tái cấp vốn hiện cao hơn +1,75% điểm so với cận trên của Fed Funds Rate (3 - 3,25%), trong khi lãi suất chiết khấu cao hơn +0,25% điểm (so với trước khi tăng lãi suất, sự khác biệt lần lượt là +0,75% điểm cho và -0,75% điểm). Trong phạm vi áp lực bán đối với VND giảm bớt, việc tăng lãi suất cũng có thể làm giảm quy mô can thiệp ngoại hối cần thiết để ổn định VND, tránh ảnh hưởng nguồn dự trữ ngoại hối.
Dự trữ ngoại hối vẫn ổn định ở mức khoảng 100 tỷ USD (cao hơn 28% so với cuối năm 2019 - mức trước đại dịch), cho thấy rằng NHNN vẫn có khả năng hỗ trợ tiền tệ mà không cần tăng thêm lãi suất.
Kỳ vọng không tăng lãi suất
Mốc thời gian quyết định chính sách lãi suất của NHNN (2010 - 2022).
Maybank IBG không cho rằng, việc tăng lãi suất sẽ tác động đáng kể đến phục hồi kinh tế do Thủ tướng yêu cầu các ngân hàng giữ ổn định lãi suất cho vay để hỗ trợ đà phục hồi. Ngoài ra, giới hạn tăng trưởng tín dụng tổng hợp là công cụ chính sách tiền tệ chính của NHNN để quản lý lạm phát và tăng trưởng, vẫn không thay đổi ở mức +14% trong năm.
Có thể thấy, vào đầu tháng 9, NHNN đã nâng giới hạn tăng trưởng tín dụng đối với một số ngân hàng để thúc đẩy cho vay đối với các ngân hàng “đáp ứng một số yêu cầu về lãi suất và quản lý nợ xấu”, do một số ngân hàng gần đạt giới hạn room tín dụng.
Theo dự đoán của Maybank IBG, NHNN sẽ không điều chỉnh lãi suất trong thời gian còn lại của năm 2022 sau động thái tăng mạnh của tháng này vì các nhà điều hành có thể không muốn thắt chặt quá mức và cản trở việc phục hồi kinh tế. NHNN vẫn có đủ dự trữ để bảo vệ VND mà không phải tăng lãi suất thêm nữa.
Tuy nhiên, rủi ro đối với dự báo lãi suất của Maybank IBG đang có xu hướng tăng. Bởi tại buổi làm việc với Thủ tướng, Thống đốc NHNN cho biết “NHNN sẽ theo dõi diễn biến thị trường để có những biện pháp điều hành phù hợp”. Các chuyên gia cho rằng, điều này ngụ ý NHNN sẽ theo dõi chặt chẽ diễn biến của tỷ giá. Trong trường hợp áp lực bán ra đối với VND tiếp tục gia tăng bất chấp mức tăng 100 điểm cơ bản này, NHNN có thể lựa chọn tăng thêm trong năm tới để tránh bị tụt so với đường cong lãi suất cũng như so với các ngân hàng trung ương khác của khu vực trong bối cảnh Fed tăng lãi suất.
Theo đó, các chuyên gia nâng dự báo tăng lãi suất lên +50 điểm cơ bản vào cuối năm 2023 (từ +25 điểm cơ bản trước đó), điều này sẽ đưa tỷ lệ lãi suất thấp hơn -50 điểm cơ bản so với mức trước đại dịch. Nhưng NHNN có thể sẽ phải duy trì một lập trường thích ứng trước những rủi ro suy thoái toàn cầu đang gia tăng, đe dọa đà tăng trưởng.
Dù vậy, với quan điểm của Maybank IBG, việc tăng lãi suất sẽ không ảnh hưởng đáng kể đến sự phục hồi, duy trì dự báo tăng trưởng GDP lần lượt là +8% cho năm 2022 và +6% cho năm 2023. Dự báo lạm phát trung bình hàng năm của Maybank IBG là 3,4% cho năm 2022 và 3,6% cho năm 2023 cũng không thay đổi.
Nhóm chuyên gia tỷ giá ngoại hối của Maybank IBG cũng dự đoán, tỷ giá giữa VND/USD sẽ ở mức 23.500 VND/USD vào cuối năm 2022 và 23.200 VND/USD vào cuối năm 2023.