Việc phát triển mạnh mẽ du lịch biển, đảo những năm qua đã mang lại cơ hội xóa đói giảm nghèo, cải thiện đời sống của người dân ở vùng ven biển nhiều địa phương trong cả nước.
Nhân Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam (ngày 1-8/6), phóng viên TTXVN thực hiện chùm 2 bài viết về du lịch biển Việt Nam nhằm làm rõ những nỗ lực của toàn ngành trong phát triển du lịch biển, đảo, tạo nên một thương hiệu riêng cho du lịch Việt Nam thu hút du khách quốc tế. Đồng thời, bài viết cũng nêu rõ những bất cập cần tháo gỡ để du lịch biển, đảo nước ta phát triển hài hòa, bền vững.
Tại Vịnh Hạ Long, du thuyền là hình thức du lịch truyền thống. Ảnh: Minh Đức/TTXVN
Bài 1: Sức hấp dẫn của du lịch biển, đảo
Việt Nam có đường bờ biển dài từ Bắc vào Nam cùng 125 bãi biển xinh đẹp. Nhiều địa điểm được bình chọn trong danh sách những bãi biển đẹp, quyến rũ nhất hành tinh. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia có vịnh đẹp nhất thế giới. Du lịch biển, thưởng thức “vitamin sea” tinh thần luôn là lựa chọn hàng đầu của người dân Việt Nam mỗi khi hè về. Du khách quốc tế cũng thường lựa chọn những vùng biển, đảo đẹp của Việt Nam để nghỉ dưỡng dài ngày. Tiềm năng, lợi thế từ biển, đảo đã giúp ngành du lịch nước ta đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao sức cạnh tranh, thu hút du khách cả nội địa lẫn quốc tế.
Duy trì, phát huy giá trị thương hiệu vịnh Hạ Long
Vịnh Hạ Long đã 2 lần được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới. Lần thứ nhất là vào năm 1994, vịnh Hạ Long được ghi danh vào danh mục Di sản Thiên nhiên thế giới với giá trị ngoại hạng toàn cầu về mặt thẩm mỹ theo tiêu chí của Công ước Quốc tế về bảo vệ di sản tự nhiên và văn hóa của thế giới.
Lần thứ hai vào năm 2000, Vịnh Hạ Long tiếp tục được ghi danh vào danh sách Di sản Thiên nhiên Thế giới lần thứ 2 theo tiêu chí về giá trị địa chất - địa mạo. Năm 2012, vịnh Hạ Long được trao tặng danh hiệu kỳ quan thiên nhiên thế giới mới do tổ chức New Open World công bố. Các danh hiệu này đã "nối dài" cánh tay để Vịnh Hạ Long nói riêng và du lịch Việt Nam nói chung thu hút du khách quốc tế, phát triển du lịch.
Cho đến nay, sức hấp dẫn của Vịnh Hạ Long vẫn luôn được duy trì, là một trong những điểm đến hàng đầu của du lịch biển, đảo Việt Nam, thu hút không chỉ khách quốc tế mà còn phục vụ rất nhiều khách nội địa. Lượng khách nội địa đến Vịnh Hạ Long vào mùa hè cao hơn rất nhiều so với các mùa còn lại.
Trước khi chịu ảnh hưởng của dịch COVID-19, giai đoạn 2017-2019, trung bình mỗi năm Vịnh Hạ Long đón trên 12,4 triệu lượt khách tham quan, du lịch. Du khách quốc tế đến với Hạ Long tăng nhanh với những luồng khách từ Anh, Pháp, Đức, Mỹ, Nhật Bản, Hong Kong (Trung Quốc)… Năm 2019, trước khi dịch COVID-19 gây ảnh hưởng nặng nề, vịnh Hạ Long đã đón 4,4 triệu khách, trong đó 2,9 triệu khách quốc tế, 1,5 triệu khách trong nước, doanh thu từ du lịch đạt 1.237 tỷ đồng.
Theo báo cáo mới đây, vào dịp cao điểm, 5 tuyến tham quan Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long đón khoảng 30.000 lượt khách/ngày. Lượng khách tham quan tập trung vào các tuyến 1, 2 và 5 với khoảng 25.000 lượt khách ở các cảnh điểm phổ biến như động Thiên Cung, hang Đầu Gỗ, hòn Chó Đá, hòn Gà Chọi... Các địa điểm này cũng thường xuyên quá tải ở một số thời điểm với khoảng 1.600 -2.000 lượt khách mỗi giờ, cá biệt có thời điểm lên tới gần 3.000 lượt khách.
Không chỉ khai thác thế mạnh Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh đã linh hoạt, chủ động phát triển các sản phẩm, dịch vụ du lịch theo hướng bền vững, thân thiện với thiên nhiên, tăng tính kết nối, trải nghiệm cho du khách. Cùng với việc mở rộng 5 tuyến, 28 điểm, cảnh điểm du lịch trên vịnh, Quảng Ninh và các đối tác đã cho ra mắt một số sản phẩm dịch vụ cao cấp như trải nghiệm bay trực thăng ngắm cảnh Vịnh Hạ Long từ trên cao, thử nghiệm du thuyền khám phá...
Hiện tỉnh Quảng Ninh có khoảng trên 500 tàu du lịch hoạt động thăm vịnh, tàu nghỉ đêm, đủ đáp ứng cho nhu cầu của khách du lịch. Bên cạnh đó, hệ thống tàu du lịch ngày càng được đầu tư nâng cấp hiện đại; dịch vụ vận chuyển ra các tuyến đảo cũng được nâng cấp, tạo điều kiện phát triển du lịch cao điểm mùa hè.
Năm 2022, ngành du lịch Quảng Ninh dự kiến đón 10 triệu khách (trong đó có 1,5 triệu lượt khách quốc tế, tổng thu đạt khoảng 21.000 tỷ đồng) với khẩu hiệu “Quảng Ninh - điểm đến an toàn thân thiện, hấp dẫn, sẵn sàng đón bạn trở lại”.
Phát huy giá trị tài nguyên biển, đảo
Du khách chơi mô tô nước ở Bãi Trường (xã Dương Tơ, thành phố Phú Quốc). Ảnh: Hồng Đạt/TTXVN
Các đảo ven bờ ở các địa phương ven biển nước ta cũng đã được khai thác, mang lại nhiều sản phẩm độc đáo, tăng trải nghiệm, thu hút khách cho du lịch Việt Nam.
Theo bà Nguyễn Thị Phương Linh (Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch, Tổng cục Du lịch): Đa phần các đảo ven biển Việt Nam đều có những bãi biển tuy không lớn nhưng rất hoang sơ, cát mịn. Nước biển trong xanh, độ cao sóng không quá lớn, thuận lợi cho hoạt động tắm biển, vui chơi giải trí, thể thao dưới nước… Cảnh quan các đảo khá đặc sắc, từ cảnh quan vũng vịnh ven biển, đảo; cảnh quan núi, đồi, trên các đá trầm tích, tùng, áng hồ trên núi; cảnh quan các bờ mài mòn (đảo Vĩnh Thực, Cô Tô, Thanh Lam, Bạch Long Vĩ, Thổ Chu..); cảnh quan núi lửa, có giá trị địa mạo, địa chất đặc trưng (như Cồn Cỏ, Lý Sơn, Phú Quý)…đến cảnh quan hang động, nhũ đá như hang Đầu Gỗ, Thiên Cung, Sửng Sốt (các đảo trên Vịnh Hạ Long), hang Quân Y, Trung Trang, Hoa Cương, hang Luồn (đảo Cát Bà)…
Đặc biệt, một số đảo đã có khu bảo tồn sinh vật biển; đảo lớn như Phú Quốc, Côn Đảo, Cát Bà, Bái Tử Long… sở hữu vườn quốc gia với các giá trị về đa dạng sinh học, nguyên sinh, hệ động thực vật trên cạn, thủy sinh, rạn san hô quý hiếm, nơi bảo tồn về văn hóa lịch sử với một số di chỉ khảo cổ… Những nơi này phù hợp cho các hoạt động tham quan, khám phá, nghiên cứu thậm chí là du lịch mạo hiểm…
Các đảo ven biển nước ta đến nay còn lưu giữ khá nhiều di tích lịch sử, lễ hội văn hóa, ẩm thực làng biển cùng hệ thống các làng nghề như nuôi, chế biến hải sản; đóng, sửa chữa tàu thuyền; mỹ nghệ, nuôi cấy ngọc trai…cũng là tiềm năng lớn để tạo ra các sản phẩm du lịch, tăng trải nghiệm cho du khách.
Theo đánh giá của Tổng cục Du lịch (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), một số đảo lớn đã khai thác hoạt động du lịch như Phú Quốc, Côn Đảo, Phú Quý, Cát Bà... Một số đảo nhỏ ven bờ cũng đã có hoạt động du lịch phát triển như Hòn Tre (Khánh Hòa), Tuần Châu (Quảng Ninh), Cù Lao Chàm (Quảng Nam)... Đặc biệt, Phú Quốc (Kiên Giang) và Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) là những đảo có hoạt động du lịch nổi bật nhất. Đây là 2 đảo được đầu tư bài bản với định hướng đúng đắn về phát triển hạ tầng cũng như sản phẩm, dịch vụ du lịch.
Phú Quốc và Côn Đảo đã đóng góp cho ngành du lịch Việt Nam nhiều giải thưởng giá trị như: Giải thưởng khu nghỉ dưỡng hàng đầu thế giới năm 2018 dành cho Sixsence Côn Đảo; Giải thưởng khu nghỉ dưỡng villa hàng đầu thế giới năm 2019 dành cho Premier Village Phú Quốc. Những giải thưởng này đã góp phần khẳng định vị trí của Việt Nam trên bản đồ du lịch thế giới.
Theo thống kê của Tổng cục Du lịch, lượng khách du lịch quốc tế đến các đảo Việt Nam giai đoạn 2015-2019 có tốc độ tăng trưởng 23%. Trong đó, năm 2019 có hơn 1,5 triệu khách ra các đảo, chủ yếu đến Cát Bà, Phú Quốc, một số đến Cù Lao Chàm, Lý Sơn, Côn Đảo, Vân Đồn. Biển miền Bắc chủ yếu thu hút khách Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN, Đức, Hà Lan. Trong khi đó khu vực miền Trung được khách châu Âu, Lào, Nhật Bản, Hàn Quốc ưa chuộng. Biển miền Nam phục vụ chủ yếu khách châu Âu, nhiều nhất là Anh, Italy, Pháp…
Khách du lịch nội địa lựa chọn du lịch biển, đảo cũng tăng khoảng 23%/năm giai đoạn 2015-2019 và đạt 9,5 triệu lượt khách ra đảo vào năm 2019. Trong đó, 80-90% khách nội địa đến 2 đảo Phú Quốc và Cát Bà. Phần lớn khách đi nghỉ dưỡng cao cấp, du lịch mạo hiểm, khám phá thiên nhiên, tìm hiểu văn hóa, tâm linh, du lịch cộng đồng. Tuy nhiên, tổng thu từ khách du lịch đến đảo ven biển lại tăng rất mạnh, đạt 63,37%/ năm giai đoạn 2015-2019.
Theo Tổng cục Du lịch (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch): Không chỉ dừng ở tiềm năng phát triển du lịch, hệ thống các đảo vùng ven biển Việt Nam còn giữ vị trí quan trọng về chính trị, an ninh quốc phòng. Việc khai thác tiềm năng đảo, ngoài đóng góp cho các ngành du lịch, kinh tế, còn góp phần khơi dậy lòng tự hào dân tộc, ý thức gìn giữ môi trường, nâng cao được nhận thức về chủ quyền quốc gia.
Nhận thấy được tiềm năng của hệ thống các đảo ven bờ, Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 22/1/2020 đã xác định: “Du lịch biển, đảo là một trong 4 dòng sản phẩm chính của du lịch Việt Nam". Bên cạnh đó, Chiến lược phát triền bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng đã xác định phát triển du lịch biển, đảo là một trong những nội dung góp phần hình thành các khu kinh tế biển trọng điểm…