Nằm bên dòng Nậm Mu hiền hòa, cách trục quốc lộ 4D hơn 7 km về phía đông, bản Nà Luồng, xã Nà Tăm, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu là nơi định cư của hơn 90 hộ dân với 400 nhân khẩu dân tộc Lào. Nhờ khung cảnh hoang sơ và gìn giữ được những phong tục tập quán, bản người Lào ở Nà Luồng đang trở thành điểm du lịch cộng đồng.
Khám phá bản làng đậm bản sắc văn hóa
Theo Trung tâm xúc tiến du lịch Lai Châu, cách đây 300 năm, một bộ lạc người Lào đã tìm tới địa phận ven dãy Hoàng Liên Sơn khai phá làm ruộng nước, mở mang cuộc sống mới. Người Lào ở bản Nà Luồng rất chú trọng giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc nên không bị đổi thay theo thời gian. Điều này giúp bản Nà Luồng hội tụ các điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch bản làng, gắn liền với các yếu tố văn hóa truyền thống của cư dân.
Cây cầu bắc qua dòng Nậm Mu dẫn vào bản Nà Luồng. |
Đối với du khách ưa khám phá cảnh quan thiên nhiên và văn hóa truyền thống thì Nà Luồng là địa điểm không thể bỏ qua trong hành trình khám phá vùng cao Tây Bắc. Cảm giác khoan khoái đến với du khách ngay khi đặt chân trên cây cầu chênh vênh dẫn lối vào bản.
Dòng Nậm Mu ngay dưới chân cầu hiền hòa chảy, cùng với những đụn khói lam chiều từ những nếp nhà thấp thoáng bên sườn núi tạo nên vẻ đẹp dung dị cho bản Nà Luồng làm nao lòng nhiều lữ khách.
Theo giải thích của người dân nơi đây, trong tiếng dân tộc Lào, “Nà” có nghĩa là ruộng, “Luồng” có nghĩa là con rồng. Từ xa, phóng tầm mắt thì thấy rất rõ dòng Nậm Mu như con rồng đang uốn lượn bên những thửa ruộng bậc thang của bản Nà Luồng. Người Lào có nhiều điệu dân vũ truyền thống, nhưng nổi tiếng hơn cả là điệu xòe và lăm vông. Bộ nhạc cụ truyền thống của người Lào có trống, chiêng, khèn bè, sáo. Các trò chơi dân gian là ném còn, đánh quay, đánh cầu lông gà, đẩy gậy thường được tổ chức vào các dịp lễ hội như lễ Bun Vốc Nặm (lễ té nước) với mong muốn mưa thuận gió hòa, cây trái tốt tươi.
Đa số đàn ông người dân tộc Lào trong bản đều giỏi nghề mộc, đóng đồ gỗ, đan lát, chài lưới. Phụ nữ dân tộc Lào rất giỏi với việc trồng dâu, trồng bông, nuôi tằm và dệt vải. Sản phẩm dệt của người Lào là những sản phẩm dệt đẹp ở Tây Bắc, sánh ngang với các sản phẩm dệt của người Thái. Theo các hộ dân, nhiều sản phẩm độc đáo của họ được đặt hàng để mang sang tiêu thụ tại Sa Pa.
Về trang phục người Lào khá độc đáo. Đàn ông mặc quần kiểu chân què lá tọa nhưng từ đầu gối trở xuống hẹp dần, thêu nhiều hoa văn, áo màu đen, cổ tròn, cài khuy bạc, có hai túi to trước bụng. Phụ nữ Lào mặc váy ống chia thành hai loại. Loại thường ngày, nửa dưới màu đen, nửa trên có các đường sọc ngang nhỏ, nhiều màu sắc. Loại ngày hội, gấu được thêu nhiều hoa văn hình quả trám hoặc hình con rồng cách điệu, phần cạp để sọc trắng.
Áo phụ nữ màu chàm đen được can ghép bằng nhiều mảnh vải màu, xẻ tà cài khuy bên phải, cổ hình tim, phía trước đính hai hàng bạc xu. Phụ nữ Lào thường đeo vòng cổ, vòng tay, hoa tai, trâm cài. Phụ nữ Lào từ trung tuổi trở lên đều nhuộm răng đen bằng một loại nhựa cây lấy từ rừng. Những phụ nữ Lào trẻ tuổi lại có xu hướng để răng trắng.
Thiếu nữ Lào đang dệt vải. |
Thức ăn của người Lào chủ yếu lấy từ tự nhiên như rau rừng, cá suối… để chế biến ra các món đặc trưng như: Chẩm chéo, cỏi, lạp, mắm cá… Cách chế biến chủ yếu là luộc, rang hoặc nấu. Khi bắt được nhiều cá đồng bào thường ướp muối làm chua, làm lạp, gỏi, hoặc đồ, nướng kẹp lá sả và gói lá vùi tro bếp. Dịp đầu năm thường có món cá sấy khô nấu đông. Thịt chỉ được dùng trong các dịp trọng đại (ma chay, cưới xin, làm nhà mới).
Người Lào ở Nà Luồng rất thân thiện, chân thật và mến khách. Phương thức canh tác chính của người Lào ở đây là trồng lúa nước, trồng ngô. Diện tích lúa chiếm phần lớn diện tích đất nông nghiệp. Cảnh quan thiên nhiên nguyên sơ, hùng vĩ, mang đặc trưng vùng cao Tây Bắc, con người hiền hòa, hiếu khách... tất cả đã tạo nên những tiềm năng du lịch của Nà Luồng. Bởi vậy, cách đây chưa lâu, bản Nà Luồng đã được Sở VHTT&DL Lai Châu và Tổng cục Du lịch lựa chọn đầu tư phát triển thành điểm du lịch cộng đồng.
Cần cách làm du lịch cộng đồng
Phong cảnh đẹp cùng những phong tục, tập quán sinh hoạt đặc trưng của dân tộc Lào, bản Nà Luồng được đánh giá có nhiều tiềm năng nhưng để biến tiềm năng thành điểm du lịch cần có đầu tư. Trên thực tế, hiện nay việc khai thác du lịch ở Nà Luồng vẫn là tự phát. Khách đến bản Nà Luồng chỉ là nhóm nhỏ lẻ đi khám phá Tây Bắc hoặc những đoàn khảo sát với sự giới thiệu của ngành du lịch địa phương.
Đường sá đi lại trong bản còn khá lầy lội. Những hướng dẫn viên từng đưa khách đến đây đều chung nhận xét: Bản Nà Luồng phù hợp với phát triển du lịch khám phá, du lịch cộng đồng nhưng để thành tour tuyến định kỳ cần nhiều việc phải làm. Đầu tiên là hệ thống hạ tầng cơ sở. Hôm nào trời khô ráo, đi lại thuận tiện, còn hôm mưa, đường vào bản bùn lầy. Ngành du lịch và chính quyền địa phương cần hỗ trợ, hướng dẫn bà con làm đường, bảo đảm cảnh quan và vệ sinh môi trường.
Ở bản chưa có người hướng dẫn hay giới thiệu những nét đặc trưng về bản mà du khách tự tìm hiểu hoặc hỏi những người dân bản. Do đó, cần có người trong bản trò chuyện với du khách về bản mình, giới thiệu những nét đặc sắc về phong tục, tập quán… của người Lào.
Nghề dệt thổ cẩm thủ công của người Lào rất độc đáo, do đó, chính quyền cần hướng dẫn bà con dệt và thêu những sản phẩm như khăn, váy, áo, túi… để làm quà lưu niệm cho du khách. Hoặc tổ chức đội phụ nữ dệt vải mỗi khi du khách tham quan để giới thiệu và bán đồ lưu niệm cho du khách, tạo nguồn thu cho bà con để khuyến khích phát triển cộng đồng. Tránh tình trạng như hiện nay, du khách vào bản có thể hỏi mua cả khăn Piêu đang đội trên đầu hay cái khăn thổ cẩm đang quàng trên cổ những cô gái Lào.
Ngành du lịch Lai Châu cần hỗ trợ, hướng dẫn bà con trong bản tìm ra những nét độc đáo, riêng có để giới thiệu với du khách. Vì hiện nay, du lịch bản làng ở vùng Tây Bắc là khá phổ biến. Có thể nói đi bất kỳ huyện nào của vùng Tây Bắc cũng có du lịch bản làng. Do đó, việc tìm ra những nét đặc trưng để tạo điểm nhấn cho điểm đến là rất quan trọng, để tránh trùng lặp trong tour du lịch thăm bản ở Tây Bắc.
Nằm trong danh sách các điểm đến trên tuyến du lịch “Vòng cung Tây Bắc” của liên kết 8 tỉnh khu vực với sự hỗ trợ kỹ thuật của Tổng cục Du lịch, hy vọng bản Nà Luồng sẽ trở thành điểm du lịch cộng đồng trong tương lai không xa.
Bài và ảnh:Ninh Giang