Tin nhắn rác vẫn ngang nhiên “xả rác”

Sau gần 2 năm thực hiện Thông tư 04/2012- BTTT của Bộ Thông tin và Truyền thông (TT-TT) về quản lý thuê bao di động trả trước, trong đó có việc cấm bán sim đã kích hoạt sẵn, nạn sim rác, tin nhắn rác vẫn ngang nhiên hoành hành.

Lúng túng trong xử lý

Thời gian qua, không ít chủ thuê bao của các mạng di động bực mình vì hàng ngày nhận được nhiều tin nhắn quảng cáo, rao vặt với đủ thứ loại hàng hóa, đặc biệt là mời mua nhà, dự án chung cư trong bối cảnh thị trường bất động sản ế ẩm. Nội dung các tin nhắn rác thường xuất phát từ những đầu số máy lạ. Hiện tượng này diễn ra trong một thời gian dài khiến cơ quan chức năng “đau đầu” trong việc tìm biện pháp xử lý.

Khách hàng đăng ký thông tin sử dụng dịch vụ viễn thông.

Trước đó, người đứng đầu Bộ TT-TT cũng thừa nhận: Vấn nạn tin nhắn rác diễn biến rất phức tạp. Nhiều trường hợp đã mạo danh VNPT, Viettel để lừa đảo và cơ quan công an đã phải vào cuộc xử lý. Dịp Tết Giáp Ngọ vừa qua, cơ quan chức năng đã phát hiện 4.206.114 tin nhắn rác và các mạng di động đã xử lý ngăn chặn 11.250 thuê bao do phát tán tin nhắn rác; xử lý 25 doanh nghiệp đối tác vì phát tán tin nhắn rác. Tuy nhiên, trên thực tế, số lượng tin nhắn rác vẫn còn rất lớn, gây bức xúc cho xã hội.

Đề cập đến vấn đề này, ông Phạm Hồng Hải, Cục trưởng Cục Viễn thông (Bộ TT-TT) cho rằng: Để xử lý các doanh nghiệp cung cấp nội dung phát tán tin nhắn rác, VNPT có thể rà soát lại các hợp đồng với các doanh nghiệp này; đồng thời kiến nghị Thanh tra Bộ TT-TT, Cục Viễn thông xứ lý.

Theo ông Lê Quốc Cường, Phó Giám đốc Sở TT-TT TP Hồ Chí Minh, nguồn phát tán tin nhắn rác có thể quy về ba đầu mối chính, đó là bản thân các doanh nghiệp di động (Telco), các nhà cung cấp dịch vụ nội dung qua tin nhắn và đối tác thứ ba (SubCP). Thực tế cho thấy, các nhà mạng bị phản ánh phát tán tin nhắn rác quảng cáo dạng flash (hình ảnh), các nhà cung cấp dịch vụ nội dung qua tin nhắn gửi tin nhắn quảng cáo dịch vụ, còn SubCP thì quảng cáo tràn lan về đủ nội dung, thậm chí có cả mê tín dị đoan, kích động, khiêu dâm. Đại diện Sở TT-TT TP Hồ Chí Minh cho rằng: Cách duy nhất để chặn đường các SubCP chính là siết thuê bao trả trước.

Tin nhắn rác hoành hành.

Không chỉ diễn ra trên SMS truyền thống, vấn nạn tin nhắn rác còn xâm nhập cả vào những ứng dụng nhắn tin và gọi điện miễn phí trên nền Internet (OTT) - nơi chưa hề có quy định quản lý nào dành cho vấn nạn này. Tại Việt Nam, có khá nhiều ứng dụng OTT như Viber, Zalo, LINE, KakaoTalk… với số lượng lên đến cả chục triệu người dùng. Trong đó, chỉ riêng Viber đã đạt mốc 12 triệu người dùng vào tháng 3/2014 vừa qua, còn ứng dụng thuần Việt, Zalo cũng có tới hơn 10 triệu người dùng.

Ông Trần Vũ Hà, Giám đốc Trung tâm Thông tin Bộ TT-TT cho biết, tình trạng tin nhắn rác OTT đang diễn biến ngày càng phức tạp và việc chưa có quy định quản lý cũng như chế tài xử phạt khiến cho vấn đề càng trở nên nghiêm trọng hơn. Thanh tra Bộ TT-TT cho biết, trong khi cơ quan quản lý tập trung vào tin nhắn rác qua mạng di động thì các doanh nghiệp, cá nhân vi phạm lại chủ động chuyển sang các dịch vụ OTT, nơi tin nhắn vừa được phát tán miễn phí lại chưa chịu bất cứ quy định ràng buộc, quản lý nào từ phía cơ quan nhà nước. Theo các chuyên gia viễn thông, các ứng dụng OTT nước ngoài như Viber hay LINE, hầu hết máy chủ đều được ở nước ngoài và chỉ một số ít có văn phòng đại diện tại Việt Nam nên rất khó có thể quản lý được. Vì vậy, Thanh tra Bộ TT-TT cho rằng: Cần có sự tư vấn của các bên như Cục Viễn thông, Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt nam (VnCert) trong việc tìm hướng xử lý đối với vấn nạn tin nhắn rác qua OTT.

Tăng cường quản lý kinh tế

Trước việc phải tăng cường thanh tra, kiểm soát các đại lý được ủy quyền đăng ký thuê bao có thực hiện đúng quy trình hay không, lãnh đạo Sở TT-TT TP Hồ Chí Minh cho rằng: Với những tỉnh, thành phố có địa bàn rộng lớn như TP Hồ Chí Minh thì không thể ngày nào cũng huy động đoàn kiểm tra đi thanh tra các đại lý, doanh nghiệp được. “Nên chăng Bộ nên cân nhắc việc quản lý thuê bao trả trước như thuê bao trả sau thông qua ký hợp đồng để ràng buộc”, đại diện Sở TT-TT TP Hồ Chí Minh kiến nghị.

Theo Cục Viễn thông, việc quản lý thuê bao trả trước đang mắc nhất ở các đại lý được ủy quyền đăng ký thuê bao. "Các điểm đăng ký này đã phớt lờ quy định khiến cho số lượng thuê bao rác tiếp tục phát sinh, không biết bao giờ mới ngừng", lãnh đạo Cục Viễn thông cho biết. Tuy nhiên, phía Cục Viễn thông cũng lo ngại: Chưa có nước nào trên thế giới quản lý thuê bao trả trước như trả sau vì việc này có thể đụng chạm đến thông lệ quốc tế. Cơ quan quản lý cũng không được phép tùy hứng trong việc xây dựng các văn bản quy định, bởi nếu quy định quá cứng thì lại có nguy cơ hạn chế sự phát triển của thị trường. Trong thời gian chờ đợi các quyết sách mới của Bộ TT-TT có tác động đến thị trường, các địa phương cần tăng cường quản lý, thanh kiểm tra trên địa bàn để hạn chế đại lý, doanh nghiệp làm sai quy định.

Theo Thứ trưởng Bộ TT-TT Lê Nam Thắng, có hai cách để siết thuê bao trả trước, từ đó quản lý được thuê bao ảo và sim rác. Ngoài biện pháp hành chính đơn thuần như tăng cường kiểm tra các doanh nghiệp, đại lý thì cần áp dụng các biện pháp kinh tế, đánh thẳng vào quyền lợi các bên liên quan. Đơn cử như quy định sim không được nạp sẵn tiền trong tài khoản mà Bộ đã đưa vào Thông tư 14.

Còn Thanh tra Bộ TT-TT đề xuất: Cần tách bạch hai tài khoản nghe- gọi, nhắn tin với giải trí - thông tin trên điện thoại di động (ĐTDĐ). Theo đó, cần có quy định tài khoản chính của ĐTDĐ chỉ được dùng để thực hiện các cuộc gọi và tin nhắn thông thường. Sẽ có một tài khoản thứ hai dành riêng cho việc sử dụng các dịch vụ nhắn tin giải trí và nhà mạng, CP phải phát hành loại thẻ riêng để nạp tiền cho tài khoản này. Trong đó, tiền từ tài khoản 2 có thể chuyển sang tài khoản 1 nhưng không được phép giao dịch theo chiều ngược lại. Thanh tra Bộ TT-TT cho rằng, bên cạnh việc tách bạch hai tài khoản nghe gọi - nhắn tin với giải trí - thông tin, Bộ TT-TT cũng cần sớm đảm nhận việc cấp phát đầu số để chấm dứt tình trạng đầu số thiếu quy hoạch, khó quản lý và bị nhiều CP lách luật như hiện nay. Các CP cố tình phát tán tin nhắn rác, tin nhắn lừa đảo hoặc cung cấp các phần mềm có tính năng tự động trừ tiền trong tài khoản người dùng cũng cần phải bị xử lý nghiêm.

Minh Phương