Huyện Văn Yên (tỉnh Yên Bái) hiện có trên 15.000 ha quế. Sản lượng vỏ quế ở đây chiếm khoảng 70% tổng sản lượng cả tỉnh. Đây cũng là địa phương có diện tích và sản lượng quế lớn nhất cả nước.
Cây quế không những có giá trị kinh tế cao mà còn góp phần bảo vệ thiên nhiên, môi trường sinh thái, giữ đất, giữ nước ở những vùng đồi núi dốc, bảo tồn và phát triển sự đa dạng các nguồn gen quý của cây bản địa, đồng thời góp phần quan trọng giúp nhiều hộ đồng bào dân tộc xóa đói giảm nghèo và vươn lên làm giàu.
Hiệu quả kinh tế
Cây quế hiện có mặt ở 27/27 xã, thị trấn của huyện Văn Yên, nhưng tập trung nhiều nhất ở các xã Đại Sơn, Viễn Sơn, Tân Hợp, Xuân Tầm, Mỏ Vàng, Châu Quế Hạ, Phong Dụ Hạ, Phong Dụ Thượng với trên 15.000 ha, trong đó trên 50% đã cho khai thác. Với diện tích đó, Văn Yên đã trở thành vùng quế sản xuất hàng hóa có quy mô lớn, mỗi năm xuất ra thị trường từ 4.000 – 5.000 tấn vỏ quế khô các loại, thu về hàng chục tỷ đồng, chưa kể đến việc tận thu thân gỗ, cành và lá quế.
|
Đồng bào vùng cao huyện Văn Yên thu hoạch quế. |
Những năm gần đây, cây quế ở Văn Yên ngày càng khẳng định được vị thế kinh tế chủ lực, giúp nhiều hộ nông dân vượt qua đói nghèo, từng bước vươn lên làm giàu chính đáng. Năm 2010, giá quế tăng gấp 2-3 lần so với những năm trước, người trồng quế đã có nguồn thu không nhỏ, nhiều gia đình trồng quế đã trở thành tỷ phú, triệu phú; những người gắn bó với cây quế đều có mức sống ổn định. Đến vụ thu hoạch quế, các bản, làng lại rộn ràng bóc quế, phơi quế, tấp nập kẻ bán, người mua, niềm vui rạng rỡ trên khuôn mặt của những người trồng quế. Từ quế, người dân đã mua sắm cho gia đình các vật dụng sinh hoạt thiết yếu, nhiều người trồng quế đã xây được nhà ở khang trang. Ông Triệu Tiến Bảo - Chủ tịch UBND xã Viễn Sơn (huyện Văn Yên), cho biết: “Nhờ cây quế mà tỷ lệ hộ nghèo đói của Viễn Sơn giảm xuống thấp. Xã tôi đang bảo tồn diện tích quế có đường kính 30 cm trở lên và chiều cao từ 15 mét trở lên”.
Đặc biệt từ khi Văn Yên được nhận văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho cây quế, uy tín trên thị trường trong và ngoài nước của cây quế đã được nâng cao, góp phần tăng hiệu quả kinh tế, tạo thương hiệu bền vững cho sản phẩm quế Văn Yên đủ sức cạnh tranh trên thị trường. Khi khẳng định được thương hiệu, cây quế Văn Yên đã phát huy tối đa hiệu quả kinh tế.
Bà Bàn Thị Khé, thôn 1, xã Đại Sơn phấn khởi: “Nhà mình mới bán một đồi quế để mua sắm vật dụng trong gia đình, nhờ trồng quế mà gia đình mình khá lên nhiều”.
Tiếp tục đầu tư cho cây quế
Lợi ích kinh tế mà cây quế đem lại là không nhỏ, nhất là khi quế Văn Yên đã xây dựng được thương hiệu. Song một thực tế đang làm ảnh hưởng đến sự phát triển và chất lượng cây quế là tình trạng khai thác không hợp lý, tận thu quá mức. Nhiều hộ trồng quế đã khai thác ồ ạt, thậm chí khai thác trắng cả những diện tích quế còn non; chặt cây, tỉa cành không khoa học, tác động xấu đến sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng. Các cơ sở chưng cất tinh dầu quế nhỏ lẻ chủ yếu hoạt động theo phương pháp thủ công, không có quy trình khép kín nên khói bụi, phế liệu sau chưng cất không được xử lý kịp thời đã gây ô nhiễm môi trường xung quanh. Khai thác và chặt tỉa cành quá mức, không có kế hoạch và tận thu nguyên liệu quá mức đã tác động xấu, gây ô nhiêm môi trường sống, gây ảnh hưởng đến thương hiệu quế Văn Yên.
|
Đồng bào vùng cao huyện Văn Yên tận dụng cành, lá quế để chưng cất tinh dầu. |
Để tiếp tục nâng cao uy tín của sản phẩm quế Văn Yên, giúp người tiêu dùng được sử dụng đích thực sản phẩm quế nổi tiếng. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Văn Yên trong nhiều nhiệm kỳ luôn xác định: Cây quế là cây chủ lực trong phát triển kinh tế lâm nghiệp và xóa đói giảm nghèo. Bình quân mỗi năm các xã trong huyện đã trồng mới trên 1.000 ha quế. Huyện cũng đã có chủ trương mở rộng quy mô vùng quế, duy trì ổn định diện tích quế trong toàn huyện từ 15.000 – 20.000 ha, đồng thời giữ lại một số diện tích quế có đường kính 30 cm trở lên và chiều cao từ 15 mét trở lên ở 5 xã vùng quế là Xuân Tầm, Đại Sơn, Viễn Sơn, Mỏ Vàng, Nà Hẩu, nhằm bảo tồn nguồn giống và phục vụ nhu cầu tham quan, du lịch sinh thái.
Nhờ cây quế mà nhân dân của huyện Văn Yên đã thoát được đói, giảm được nghèo và vươn lên làm giàu.
Bài và ảnh: Lê Khánh Chi