Sau 4 năm triển khai thực hiện Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011-2015” ban hành kèm theo Quyết định số 254/QĐ-TTg ngày 1/3/2012 và sau hơn 3 năm triển khai thực hiện Đề án “Xử lý nợ xấu của hệ thống các tổ chức tín dụng”, đến nay, về cơ bản, việc cơ cấu lại hệ thống tổ chức tín dụng đã đạt được một số kết quả nhất định như: Các tổ chức tín dụng yếu kém được nhận diện và được cơ cấu lại, không để xảy ra đổ vỡ tổ chức tín dụng ngoài tầm kiểm soát, đảm bảo giữ vững sự ổn định, an toàn của hệ thống các tổ chức tín dụng, tài sản của Nhà nước, nhân dân được bảo đảm an toàn.
Hoạt động sáp nhập, hợp nhất diễn ra trên cơ sở tự nguyện, chủ yếu sử dụng các nguồn lực của xã hội và không sử dụng trực tiếp tiền của ngân sách nhà nước. Đến nay, đã sáp nhập, hợp nhất đã giảm được khoảng 22 tổ chức. Tính đến 31/12/2015, các tổ chức tín dụng đã xử lý được 493,09 nghìn tỷ đồng nợ xấu. Đến cuối tháng 31/12/2016, tỷ lệ nợ xấu nội bảng của hệ thống tổ chức tín dụng là 2,46%.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng. |
Tuy nhiên, quá trình triển khai cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng cho thấy còn nhiều tồn tại, hạn chế, hiệu quả kinh doanh chưa cao do hoạt động kinh doanh gặp nhiều khó khăn, áp lực xử lý nợ xấu, chi phí dự phòng rủi ro lớn, nhiều tổ chức tín dụng có kết quả kinh doanh thua lỗ. Tỷ lệ nợ xấu nội bảng đã kiểm soát ở mức dưới 3% nhưng nợ xấu có xu hướng tăng trở lại về quy mô...
Việc sửa đổi, bổ sung Luật các tổ chức tín dụng là nhằm bổ sung, sửa đổi các quy định cụ thể về thẩm quyền, cách thức cơ cấu lại tổ chức tín dụng yếu kém, các biện pháp hỗ trợ phục hồi các tổ chức tín dụng yếu kém. Tuy nhiên, không thay đổi trách nhiệm pháp lý của các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật dẫn đến nợ xấu, tình trạng yếu kém của tổ chức tín dụng.
Dự thảo Luật gồm 5 Điều, trong đó, Điều 1: Sửa đổi, bổ sung một số Điều của Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12; Điều 2 về bãi bỏ điểm a khoản 2 Điều 55 Luật các tổ chức tín dụng; Điều 3 về quy định chuyển tiếp; Điều 4 về điều khoản thi hành; Điều 5 về quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành.
Trong đó, sửa đổi, bổ sung Mục 1 Chương VIII Luật các tổ chức tín dụng về kiểm soát đặc biệt theo hướng hoàn thiện các quy định hiện hành nhằm xử lý được các vướng mắc, bất cập trong quá trình Ngân hàng Nhà nước kiểm soát tổ chức tín dụng trên thực tế thời gian vừa qua. Cụ thể, Luật các tổ chức tín dụng hiện hành chưa có đầy đủ quy định về biện pháp được áp dụng, thẩm quyền quyết định áp dụng các biện pháp này để xử lý tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt, đồng thời pháp luật hiện hành cũng không có cơ sở pháp lý để Ngân hàng Nhà nước xử lý dứt điểm các tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt nếu các cổ đông của tổ chức tín dụng đó không hợp tác hoặc cố tình kéo dài thời gian xử lý trách nhiệm tài chính, chưa đầy đủ các biện pháp phục hồi, tổ chức và hoạt động kinh doanh phù hợp với đặc thù của các tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt nói chung và ngân hàng mua bắt buộc nói riêng.
So với quy định hiện hành, dự thảo Luật đã quy định cụ thể hơn thẩm quyền của Ngân hàng Nhà nước; Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên, Ban kiểm soát, Tổng giám đốc (Giám đốc) của tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt.
Dự thảo Luật cũng có quy định cụ thể hơn về khoản vay đặc biệt: tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt ngoài được vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước, tổ chức tín dụng khác như quy định hiện hành còn được vay đặc biệt của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (đối với tổ chức tài chính vi mô, quỹ tín dụng nhân dân), Ngân hàng hợp tác xã (đối với quỹ tín dụng nhân dân); dự thảo Luật cũng cụ thể hơn các trường hợp được vay đặc biệt, việc ưu tiên hoàn trả khoản vay đặc biệt.
Ông Lê Minh Hưng cho biết: "Để nâng cao hiệu quả hoạt động xử lý tổ chức tín dụng yếu kém, dự thảo Luật xây dựng quy định về đề xuất và phê duyệt chủ trương xử lý tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt, trong đó, nêu cụ thể đối tượng đề xuất, thẩm quyền phê duyệt chủ trương phù hợp với từng loại hình tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt. Luật quy định rõ trách nhiệm đề xuất, thẩm quyền quyết định chủ trương xử lý tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt. Trong thời hạn tối đa 30 ngày, kể từ ngày nhận được đề xuất của Ban kiểm soát đặc biệt, Ngân hàng Nhà nước xem xét, quyết định hoặc trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương xử lý tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt theo thẩm quyền quy định tại Luật này. Chủ trương xử lý bao gồm một trong 2 phương án sau: Phục hồi hoặc xử lý pháp nhân".
Ngoài ra, dự thảo Luật quy định điều kiện áp dụng giải thể bắt buộc đối với tổ chức tín dụng không có khả năng phục hồi và có đủ điều kiện giải thể. Trong trường hợp tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt không đủ điều kiện để thực hiện biện pháp giải thể bắt buộc thì tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt phải thực hiện thủ tục phá sản theo quy định của Luật này.