Tinh gọn bộ máy: Quyết liệt từ Trung ương, chủ động ở cơ sở

Những ngày cuối tháng 8/2025, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành Kết luận số 186-KL/TW về tình hình, kết quả hoạt động của bộ máy hệ thống chính trị và chính quyền địa phương 2 cấp. Nhấn mạnh tinh thần quyết liệt từ Trung ương trong chỉ đạo, điều hành, Kết luận ghi nhận và biểu dương các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan Trung ương và địa phương đã khẩn trương triển khai mô hình mới. Việc sắp xếp tổ chức, nhân sự cơ bản ổn định, hoạt động thông suốt, nhiều khó khăn ban đầu được kịp thời tháo gỡ.

Các cấp ủy đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, bám sát chỉ đạo, phát huy vai trò nòng cốt trong tổ chức, hướng dẫn, hỗ trợ cơ sở. Nhiều địa phương đã bắt nhịp nhanh, đảm bảo giải quyết công việc không bị gián đoạn, nhất là các thủ tục hành chính liên quan trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp.

Từ góc độ Trung ương, những yêu cầu được đặt ra hết sức cụ thể. Các ban, bộ, ngành phải trực tiếp vào cuộc, tham mưu, đề xuất giải pháp xử lý những khó khăn về pháp luật, hướng dẫn tháo gỡ kịp thời các vướng mắc phát sinh tại địa phương. Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy Quốc hội được giao lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thiện hệ thống pháp luật về tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương 2 cấp, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để các địa phương triển khai thực hiện; hướng dẫn, hỗ trợ địa phương triển khai các nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền trong giai đoạn hiện nay.

Bộ Nội vụ phải sớm tham mưu ban hành các văn bản sửa đổi, bổ sung liên quan đến tổ chức bộ máy, biên chế, tuyển dụng, đánh giá, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ theo các quy định mới, đồng thời sớm tham mưu Chính phủ ban hành trong tháng 9/2025 quy định về tiêu chuẩn đơn vị hành chính, phân loại đơn vị hành chính và phân loại đô thị.

Bộ Công an ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể, thống nhất về trình tự, thủ tục phân quyền khai thác Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư cho cán bộ tại các bộ phận tiếp nhận và trả kết quả thủ tục hành chính, nhằm bảo đảm việc khai thác được thực hiện kịp thời, đúng quy định và hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ người dân, tổ chức trên môi trường điện tử.

Một nội dung quan trọng nữa là Trung ương chỉ đạo phải đẩy nhanh việc tích hợp, kết nối hệ thống phần mềm quản lý ngành dọc với hệ thống dùng chung của địa phương, bảo đảm đồng bộ, liên thông, tránh chồng chéo, gián đoạn thông tin trong vận hành thực tế; tiếp tục rà soát, cắt giảm thành phần hồ sơ không cần thiết trên nguyên tắc khai thác tối đa các dữ liệu sẵn có.

Các tổ công tác của Chính phủ sẽ tiếp tục xuống địa phương nắm tình hình, hướng dẫn, hỗ trợ quá trình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, đồng thời phối hợp tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn, cập nhật các quy định mới, nâng cao kỹ năng cho cán bộ, công chức thực hiện công vụ đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới.

Trung ương cũng đã nhấn mạnh, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền  chịu trách nhiệm trước Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Những khó khăn, vướng mắc, phải được báo cáo đầy đủ, toàn diện, trung thực, khách quan, kịp thời và đề xuất cụ thể biện pháp giải quyết để bảo đảm hoạt động hiệu quả.

Theo Bộ Nội vụ, đến thời điểm hiện nay, cả nước đã thành lập 56 cơ quan chuyên môn đặc thù ở một số địa phương. Toàn quốc cũng đã thành lập 3.139 Trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã. Còn Hà Nội và Quảng Ninh vận hành theo mô hình Trung tâm Phục vụ hành chính công một cấp và tổ chức các chi nhánh hoặc Điểm phục vụ hành chính công. Đáng chú ý, một số địa phương đã có cách làm sáng tạo và hiệu quả khi bố trí công chức, viên chức có kinh nghiệm, kiến thức sâu trong lĩnh vực công nghệ thông tin, khoa học công nghệ làm việc tại các Trung tâm này.

Số liệu trích xuất từ Cổng Dịch vụ công quốc gia do Văn phòng Chính phủ cung cấp cho thấy, tính đến 17 giờ ngày 19/8, các địa phương có số lượng hồ sơ được đồng bộ lên Cổng Dịch vụ công quốc gia ở mức cao là Thành phố Hồ Chí Minh (645.566 hồ sơ); Hà Nội (444.327 hồ sơ); Hải Phòng (293.935 hồ sơ). Các địa phương có số lượng nộp hồ sơ thấp nhất là Cao Bằng (32.865 hồ sơ); Lai Châu (18.869 hồ sơ); Điện Biên (14.922 hồ sơ).

Nhiều địa phương đã chỉ đạo, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng việc ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giải quyết công việc. Tuy vậy, quá trình vận hành vẫn đặt ra không ít khó khăn ở địa phương. Như tại tỉnh Đồng Nai, thực tế vẫn còn một số cán bộ, công chức chưa thích nghi kịp với mô hình mới, còn lúng túng trong xử lý công việc; trình độ chuyên môn ở một số vị trí, nhất là trong lĩnh vực kế toán, tài chính, công nghệ thông tin và tư pháp - hộ tịch có yếu tố nước ngoài, chưa đáp ứng yêu cầu.

Còn tại tỉnh Tây Ninh, khó khăn lớn nhất hiện nay cũng nằm ở đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Mặc dù về cơ bản đảm bảo số lượng, nhưng nhiều đơn vị vẫn thiếu cán bộ chuyên môn sâu trong các lĩnh vực quản lý như xây dựng, đất đai hay kinh tế. Việc thiếu người có kinh nghiệm để dẫn dắt, điều hành đã ảnh hưởng đến hiệu quả công việc. Không ít cán bộ mới được điều động còn bỡ ngỡ với địa bàn, chưa nắm rõ tình hình cơ sở nên chất lượng tham mưu chưa cao.

Quá trình sắp xếp lại cũng khiến một bộ phận cán bộ lo lắng khi phải tiếp cận lĩnh vực chuyên môn mới. Số lượng biên chế theo khung định hướng của Trung ương còn hạn chế so với khối lượng công việc rất lớn hiện nay. Tại nhiều xã, phường, cán bộ công chức phải làm việc liên tục cả ngày thứ bảy, chủ nhật và làm thêm vào buổi tối.

Những vướng mắc ở Đồng Nai, Tây Ninh là tình hình chung tại nhiều địa phương khác, khi mô hình mới bước đầu đi vào hoạt động. Điều đó khẳng định rằng quá trình tinh gọn bộ máy, hợp nhất đơn vị hành chính và vận hành chính quyền địa phương 2 cấp không chỉ là yêu cầu khách quan, tất yếu, mà còn là nhiệm vụ nặng nề, cần sự đồng hành chặt chẽ giữa Trung ương và địa phương. Chỉ khi có sự quyết liệt từ trên xuống, sự chủ động từ cơ sở và sự đồng thuận của nhân dân, bộ máy mới vận hành thông suốt, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.