Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Văn Hiển phát biểu tại buổi họp báo. Ảnh: LV
Tiếp tục đổi mới tư duy lập pháp đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước
Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã xem xét, thông qua 51 luật, 8 nghị quyết quy phạm pháp luật; tiến hành tổng kết công tác nhiệm kỳ 2021 - 2026 của các cơ quan trong bộ máy nhà nước; xem xét, quyết định công tác nhân sự thuộc thẩm quyền; giám sát chuyên đề “việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”; thảo luận, góp ý kiến về dự thảo Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng; xem xét, quyết định các vấn đề về kinh tế xã hội, ngân sách nhà nước, chủ trương đầu tư các chương trình mục tiêu quốc gia, các dự án quan trọng quốc gia, điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia; xem xét các báo cáo về công tác tư pháp, phòng chống tham nhũng, phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri, tiếp công dân, xử lý đơn, thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, cùng một số nội dung quan trọng khác.
Theo Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Văn Hiển, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV tiếp tục đổi mới tư duy lập pháp, đáp ứng yều phát triển của đất nước.
"Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV Tổng Bí thư chỉ rõ thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn. Mục tiêu đến hết năm 2025 phải cơ bản tháo gỡ điểm nghẽn của thể chế. Đến năm 2027 thể chế phải tạo sự vận hành thông suốt của chính quyền 2 cấp. Hết năm 2028 thể chế phải tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi. Trong cả nhiệm kỳ, Quốc hội đã ban hành 150 luật. Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã ban hành 34 luật và kỳ này là 51 luật, chiếm 30%. Trong đó có 1 luật sửa nhiều luật nên tổng số luật được sửa là 75 luật. Chỉ trong 1 năm từ khi xác định thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn, các cơ quan liên quan hoàn thành một khối lượng công việc rất lớn...", Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Văn Hiển nói.
Tại Kỳ họp này, khối lượng công tác lập pháp được Quốc hội xem xét, thông qua rất lớn, chiếm 30% tổng số luật, nghị quyết quy phạm pháp luật được ban hành của cả nhiệm kỳ. Quốc hội đã xem xét, thông qua Luật Dẫn độ, Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, Luật Tương trợ tư pháp về hình sự và Luật Tương trợ tư pháp về dân sự trên cơ sở tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp năm 2007 nhằm bảo đảm cơ sở pháp lý điều chỉnh riêng đối với từng lĩnh vực đặc thù trong hoạt động tương trợ tư pháp, thể chế hóa chủ trương của Đảng về đẩy mạnh cải cách tư pháp, tăng cường hội nhập quốc tế; khắc phục hạn chế, bất cập qua hơn 16 năm thi hành các quy định của Luật; tiếp tục nội luật hóa quy định của các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất với các luật có liên quan trong hệ thống pháp luật; tạo thuận lợi trong việc đàm phán, ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế.
Xác định nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt để triển khai thành công các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới, Quốc hội đã thông qua các luật, nghị quyết liên quan đến giáo dục, như: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học; Luật Giáo dục nghề nghiệp; Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo nhằm tạo cơ sở pháp lý hoàn chỉnh trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý về hệ thống giáo dục quốc dân và tạo phát triển đột phá giáo dục và đào tạo, đẩy mạnh phân quyền, phân cấp nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục; tạo cơ sở pháp lý rõ ràng tháo gỡ điểm nghẽn, nút thắt về thể chế, cho phát triển giáo dục đại học trở thành trung tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, tiên phong trong thúc đẩy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia; phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, hiện đại và phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế...
Quốc hội đã xem xét, ban hành Luật Dân số; Luật Phòng bệnh và Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, là bước tiến quan trọng, thể hiện rõ trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Quốc hội thông qua các luật quan trọng trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, như: Luật Chuyển đổi số; Luật Trí tuệ nhân tạo; Luật Công nghệ cao; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ… nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ để định hướng và quản lý sự phát triển của các lĩnh vực công nghệ mới, làm nền tảng để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thực sự trở thành động lực chủ yếu của tăng trưởng kinh tế xã hội trong giai đoạn tiếp theo. Quốc hội đã xem xét, thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế để tạo cơ sở pháp lý hoàn thiện cho việc tạo lập cơ chế giải quyết nhanh chóng, hiệu quả các tranh chấp phát sinh trong hoạt động đầu tư, kinh doanh tại Trung tâm tài chính quốc tế với trình tự, thủ tục tố tụng hiện đại, vượt trội, phù hợp với thông lệ quốc tế.
Bên cạnh đó, việc Quốc hội ban hành Luật Phục hồi, phá sản góp phần tháo gỡ những điểm nghẽn, bất cập trong thực tiễn thi hành, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để doanh nghiệp, hợp tác xã phục hồi hoạt động sản xuất, kinh doanh; góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên, phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện của Việt Nam.
Quốc hội đã ban hành Nghị quyết quy định về một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai và quyết định một số nội dung về tài chính ngân sách, mở rộng việc áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù… nhằm thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về chính sách đất đai; tháo gỡ kịp thời những “điểm nghẽn”, vấn đề mới phát sinh từ thực tiễn, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng đất, phù hợp với yêu cầu quản lý mới.
Quốc hội đã thông qua các Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh; Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 136/2024/QH15 về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng; Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô nhằm tạo hành lang pháp lý linh hoạt, giúp thúc đẩy sự phát triển của các đô thị đặc biệt nhanh và bền vững; tăng cường phân cấp, trao quyền chủ động cho địa phương, giúp đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án quan trọng, huy động hiệu quả nguồn lực xã hội và nâng cao chất lượng quản trị đô thị. Đây cũng là bước đi chiến lược nhằm hình thành những mô hình thí điểm có thể nhân rộng, góp phần tạo động lực mới cho phát triển kinh tế xã hội của cả nước.
Theo Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, tại kỳ họp này, Quốc hội thông qua nhiều luật, nghị quyết có phạm vi tác động lớn nhằm kịp thời thể chế hóa các chủ trương, nghị quyết mới của Đảng về cải cách tư pháp, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; tập trung vào việc phân cấp, phân quyền, tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, nhất là trong lĩnh vực đất đai, đầu tư, quy hoạch, xây dựng, môi trường, năng lượng; thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh; tăng cường công tác quản lý và phát triển báo chí trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ; tăng cường công tác phòng, chống, khắc phục thảm họa, sự cố, cứu nạn, cứu hộ; chủ động và tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng; xây dựng hành lang pháp lý cho các lĩnh vực mới như trí tuệ nhân tạo, thương mại điện tử, an ninh mạng...
Cụ thể như: Luật Quản lý thuế; Luật Thuế thu nhập cá nhân; Luật Tiết kiệm, chống lãng phí; Luật Quy hoạch; Luật An ninh mạng; Luật Bảo vệ bí mật nhà nước; Luật Thương mại điện tử; Luật Đầu tư; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo;...
Quyết định đầu tư 3 chương trình mục tiêu quốc gia
Quốc hội đã xem xét, quyết định chủ trương đầu tư 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó: Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026 - 2035 được ban hành trên cơ sở tích hợp Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, với mục tiêu hướng đến “nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh”, “giảm nghèo đa chiều, phát triển bao trùm”, “phát triển toàn diện kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi”, góp phần vào sự phát triển mạnh mẽ của đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển, thịnh vượng, hùng cường của dân tộc.
Chương trình được thực hiện trên phạm vi cả nước, ưu tiên vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng an toàn khu, vùng biên giới và hải đảo. Thời gian thực hiện được chia làm 2 giai đoạn (2026-2030 và 2030-2035). Tổng vốn ngân sách nhà nước bố trí cho Chương trình giai đoạn 2026-2030 khoảng 423.000 tỷ đồng, trong đó, vốn ngân sách trung ương là 100.000 tỷ đồng, bao gồm: vốn ngân sách địa phương (300.000 tỷ đồng) và vốn tín dụng chính sách (nguồn ngân sách Nhà nước, 23.000 tỷ đồng). Quốc hội yêu cầu, trong quá trình điều hành, Chính phủ tiếp tục cân đối ngân sách trung ương, bao gồm cả nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội, để ưu tiên hỗ trợ thêm cho Chương trình phù hợp với điều kiện thực tế để có đủ nguồn lực thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ được giao.
Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035 được ban hành nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe Nhân dân, hướng đến mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam khỏe mạnh, mọi người dân đều được chăm sóc sức khỏe, sống lâu, sống khỏe, sống lành mạnh, nâng cao thể chất, ý thức bảo vệ sức khỏe và chủ động phòng ngừa bệnh tật trong toàn xã hội...
Nghị quyết của Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035 được ban hành nhằm tạo bước chuyển căn bản, mạnh mẽ về chất lượng giáo dục và đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao cho sự nghiệp phát triển nhanh và bền vững của đất nước.
Quốc hội đã xem xét, thông qua Nghị quyết về điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 nhằm xác định những giải pháp tổng thể, toàn diện, đột phá, cụ thể hóa các chủ trương, đường lối của Đảng mới được ban hành, nhất là đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, giáo dục và đào tạo, bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân, an ninh năng lượng...
Trên cơ sở kết quả giám sát chuyên đề, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, trong đó, yêu cầu tập trung thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp đột phá, như: Đổi mới tư duy và hoàn thiện thể chế, chính sách về bảo vệ môi trường và tổ chức thực thi quyết liệt, hiệu lực, hiệu quả; tăng cường và đa dạng hóa nguồn lực cho bảo vệ môi trường; phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; đồng thời, đề ra cụ thể nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cho từng giai đoạn (đến cuối năm 2026, đến năm 2030 và các năm tiếp theo)... Qua đó, góp phần cải thiện chất lượng môi trường, bảo vệ sức khỏe Nhân dân, bảo đảm an ninh môi trường và hướng tới phát triển bền vững.
Theo Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Văn Hiển, Quốc hội dành nhiều thời gian để thảo luận, xem xét các Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, các cơ quan của Quốc hội, Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán Nhà nước. Quốc hội khẳng định nhiệm kỳ 2021-2026 diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có nhiều diễn biến phức tạp, chưa từng có tiền lệ với những khó khăn, thách thức, thuận lợi và thời cơ đan xen trên tất cả các lĩnh vực; song dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự đồng tình, ủng hộ của cử tri và Nhân dân, các cơ quan trong bộ máy Nhà nước đã phát huy tinh thần trách nhiệm, không ngừng nỗ lực, đổi mới sáng tạo, đoàn kết, quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành và phối hợp chặt chẽ để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Quốc hội phân tích, làm rõ hạn chế, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm trong tổ chức và hoạt động của mỗi cơ quan.
Trên cơ sở đó, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết về công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Quốc hội, Chủ tịch nước, các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước, trong đó, đề nghị các cơ quan cần tiếp tục phát huy kết quả đạt được, hoàn thành tốt nhiệm vụ, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.