Các tín đồ Hồi giáo cầu nguyện tại Đền thờ Lớn ở thánh địa Mecca, Saudi Arabia, trong lễ hành hương Hajj. Ảnh: THX/TTXVN
“Hệ thống y tế đã giải quyết nhiều trường hợp sốc nhiệt trong năm nay và một số người vẫn đang được chăm sóc. Đáng tiếc là số người chết đã lên tới 1.301”, chính phủ Saudi Arabia cho biết trong một tuyên bố khi công bố số liệu chính thức đầu tiên.
Tuyên bố cũng nêu rõ 83% số người thiệt mạng “không được phép hành hương tới Hajj” và họ đã đi bộ một quãng đường dài dưới nắng nóng trực tiếp mà không có nơi trú ẩn hoặc phương tiện hỗ trợ. Chính phủ Saudi Arabia chỉ ra trong số những người thiệt mạng có người già và người mắc bệnh mãn tính.
Nắng nóng cực độ được cho là nguyên nhân chính gây ra hàng trăm ca tử vong trong lễ hành hương Hajj năm nay. Thánh địa Mecca – nơi tập trung của những người hành hương Hajj - chứng kiến nhiệt độ tăng vọt lên mức kỷ lục 51,6 độ C vào hôm 17/6. Nhiều cơ quan chức năng cũng cho biết tình hình còn phức tạp hơn do số lượng người hành hương không chính thức.
Saudi Arabia chỉ cấp giấy phép cho 1,8 triệu người đến Mecca và số lượng giấy phép sẽ phân bổ cho từng quốc gia. Mỗi giấy phép có thể có giá lên tới vài nghìn USD. Những người hành hương có giấy phép sẽ được ban tổ chức hỗ trợ xe đưa đón có trang bị máy lạnh và cung cấp thức uống, thực phẩm trong suốt hành trình đi. Tuy nhiên, nhiều người không có giấy phép cũng đã tự tổ chức tới Mecca.
Saudi Arabia cho hay nhiều người hành hương trái phép là một yếu tố khiến chính phủ phải mất một khoảng thời gian mới có thể công bố số người chết chính thức do khó khăn trong việc nhận dạng.
“Việc nhận dạng đã hoàn tất, mặc dù ban đầu thiếu thông tin cá nhân hoặc giấy tờ tùy thân. Các quy trình thích hợp đã được tuân thủ để nhận dạng, chôn cất và tôn vinh người đã khuất, cùng với giấy chứng tử được cung cấp”, tuyên bố của chính phủ cho hay.
Trong khi đó, một số người tham gia hành hương bày tỏ sự không hài lòng về cơ sở hạ tầng và quy trình tổ chức yếu kém của lễ hành hương Hajj năm nay. Ngay cả những người hành hương chính thức cũng dành phần lớn thời gian trong ngày để đi bộ ngoài trời dưới cái nóng thiêu đốt.
Một số nhân chứng kể với đài truyền hình CNN rằng cứ đi được vài trăm mét, họ lại thấy một thi thể trên đường được phủ vải trắng kín mặt.
Ahmed, 44 tuổi người Indonesia, nói với CNN rằng ông thấy nhiều người đổ bệnh và thậm chí tử vong vì nắng nóng. “Trên đường trở về, tôi thấy nhiều người hành hương đã thiệt mạng. Hầu như cứ cách vài trăm mét lại có một thi thể nằm và được phủ một tấm vải vải trắng”.
Ông nói thêm bản thân không nhìn thấy nhân viên y tế hay một chiếc xe cứu thương nào dọc đường.
Ngày 22/6, Ai Cập tuyên bố sẽ thu hồi giấy phép của 16 công ty tổ chức hành hương Hajj do liên quan đến việc thực hiện các cuộc hành hương bất hợp pháp tới Mecca trong bối cảnh lo ngại hàng trăm người Ai Cập nằm trong số người thiệt mạng.
Mặc dù con số tử vong chính thức mà Ai Cập đưa ra là 31, nhưng hãng tin Reuters và các hãng truyền thông khác đưa tin rằng có tới 500 đến 600 người Ai Cập đã thiệt mạng trong cuộc hành hương.
Trong cuộc họp ngày 22/6, nội các Ai Cập cho biết một số nhà khai thác đã không cấp giấy phép chính thức nên một số người không thể vào Mecca, mà thay vào đó phải đi bộ qua những con đường sa mạc. Ngoài ra, báo cáo của nội các cũng cáo buộc một số công ty không cung cấp chỗ ở thích hợp, khiến người tham gia phải chịu nắng nóng.
Trong cuộc họp, Thủ tướng Ai Cập Mostafa Madbouly đã gửi “lời chia buồn và sự cảm thông chân thành” tới gia đình của những người hành hương đã qua đời, cam kết cung cấp cho họ những hỗ trợ cần thiết.
Số người chết chính xác trong tổng số người chết trong lễ hành hương Hajj năm nay có thể vẫn tăng, vì các chính phủ chỉ biết về những người hành hương đã đăng ký và đến Mecca theo hạn ngạch của đất nước mình.