Một phụ nữ bị mắc bệnh béo phì tại Chicago, bang Illinois, Mỹ. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Trong những thập kỷ gần đây, số người mắc bệnh béo phì đã tăng đáng kể, gây ra nhiều thách thức cho cả người bệnh và hệ thống y tế. Mặc dù béo phì chỉ mới được công nhận chính thức là một căn bệnh tại Đức từ năm 2020, nhưng từ lâu đã biết nó là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm như đái tháo đường, đau tim và thậm chí là ung thư. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, béo phì hiện đã trở thành dịch bệnh, ảnh hưởng đến hơn một tỷ người trên toàn cầu, riêng tại Đức đã có gần 16 triệu người mắc bệnh.
Một nghiên cứu mới từ Helmholtz Munich, Bệnh viện Đại học Tübingen và Trung tâm Nghiên cứu Đái tháo đường Đức (DZD) đã mang đến những hiểu biết mới về vai trò của não bộ trong việc kiểm soát béo phì và đái tháo đường type 2.
Mối liên hệ giữa insulin và não bộ
Giáo sư Tiến sĩ Stephanie Kullmann và các đồng nghiệp tại Khoa Đái tháo đường, Nội tiết và Thận của Bệnh viện Đại học Tübingen đã có những phát hiện đột phá. Ông cho biết: "Nghiên cứu của chúng tôi lần đầu tiên chứng minh rằng chỉ cần ăn thực phẩm chế biến sẵn, không lành mạnh (như thanh chocolate và khoai tây chiên) trong thời gian ngắn cũng có thể gây ra những thay đổi đáng kể trong não của người khỏe mạnh. Đây có thể là nguyên nhân ban đầu dẫn đến béo phì và đái tháo đường type 2".
Ở người khỏe mạnh, insulin có tác dụng ức chế cảm giác thèm ăn trong não. Tuy nhiên, ở người béo phì, insulin không còn điều chỉnh hành vi ăn uống một cách bình thường nữa, dẫn đến tình trạng kháng insulin. Điều thú vị là nghiên cứu phát hiện ra rằng ở những người tham gia khỏe mạnh, não bộ cũng cho thấy sự giảm nhạy cảm với insulin tương tự như ở người béo phì sau khi tiêu thụ nhiều calo trong thời gian ngắn.
Tác động kéo dài từ thói quen ăn uống ngắn hạn
Nghiên cứu được thực hiện trên 29 nam giới có cân nặng trung bình, chia làm hai nhóm. Nhóm thứ nhất được yêu cầu bổ sung thêm 1500 kcal từ đồ ăn vặt chế biến sẵn, giàu calo vào chế độ ăn thông thường trong năm ngày liên tiếp. Nhóm đối chứng không tiêu thụ thêm calo.
Kết quả cho thấy không chỉ hàm lượng mỡ trong gan của nhóm thứ nhất tăng đáng kể sau năm ngày, mà độ nhạy insulin trong não cũng giảm rõ rệt so với nhóm đối chứng và tình trạng này vẫn kéo dài một tuần sau khi họ trở lại chế độ ăn bình thường. Đáng chú ý, hiện tượng này trước đây chỉ được quan sát thấy ở người béo phì.
Giáo sư Tiến sĩ Andreas Birkenfeld, Giám đốc Y khoa Khoa Nội IV, Giám đốc IDM và thành viên Ban Giám đốc DZD, đồng thời là tác giả chính của nghiên cứu kết luận: "Chúng tôi cho rằng phản ứng insulin trong não thích nghi với những thay đổi ngắn hạn trong chế độ ăn uống trước khi xảy ra tăng cân, từ đó thúc đẩy sự phát triển của béo phì và các bệnh lý thứ phát khác." Ông kêu gọi cần có thêm nhiều nghiên cứu về vai trò của não bộ trong sự phát triển của béo phì và các bệnh rối loạn chuyển hóa khác.