Tại TP Hồ Chí Minh, theo thống kê, từ 2021 đến tháng 5/2025, thành phố mới hoàn thành 2.745 căn nhà ở xã hội. Ảnh minh họa: Hồng Đạt/TTXVN
Theo ông Nguyễn Kiên Giang, trong giai đoạn 2021–2025, TP. Hồ Chí Minh đặt mục tiêu xây dựng 199.000 căn nhà ở xã hội. Tuy nhiên, đến nay, số lượng dự án triển khai và số căn hộ hoàn thành vẫn còn khiêm tốn. Nguyên nhân chính đến từ nhiều vướng mắc kéo dài liên quan đến pháp lý, thủ tục đầu tư, bồi thường giải phóng mặt bằng và đặc biệt là thiếu quỹ đất sạch, ổn định. Bên cạnh đó, một số dự án vướng giải phóng mặt bằng kéo dài nhiều năm, không thể triển khai hoặc dự án nhà ở thương mại dù đã xác định quỹ đất 20% xây dựng nhà ở xã hội nhưng chủ đầu tư chậm bàn giao hoặc chưa có động thái triển khai.
Trước thực trạng đó, Sở Xây dựng đã đề ra các giải pháp như đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố nhằm tăng tính giám sát và chỉ đạo. Đồng thời, đơn vị cũng xây dựng nghị quyết riêng quy định về cơ chế hỗ trợ đầu tư nhà ở xã hội bằng nguồn vốn ngân sách thành phố.
Song song đó, TP. Hồ Chí Minh cũng đang tiến hành rà soát toàn bộ quy hoạch các khu chức năng để xác định cụ thể nhu cầu nhà ở xã hội đến năm 2030, tầm nhìn 2040 và sẽ công bố thiết kế mẫu cùng thiết kế điển hình cho các dự án nhà ở xã hội nhằm giúp rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục đầu tư, đảm bảo tính đồng bộ và phù hợp hạ tầng.
Ngoài việc kiện toàn Quỹ Phát triển nhà TP. Hồ Chí Minh để cung cấp nguồn vốn vay ưu đãi cho cán bộ, công chức và người lao động tạo lập nhà ở, Sở Xây dựng cũng đề xuất thành lập Quỹ Phát triển Nhà ở Quốc gia.
Nếu được thành lập, quỹ này sẽ đóng vai trò đầu tư trực tiếp các dự án nhà ở xã hội đồng bộ hạ tầng, mua lại nhà xã hội hoặc nhà thương mại để cho thuê với giá phù hợp.
Đại diện Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh cho rằng, thành phố đang thúc đẩy cơ chế đặt hàng hoặc ký hợp đồng mua nhà ở thương mại để cho cán bộ, công chức và người lao động thuê, qua đó đáp ứng nhanh nhu cầu nhà ở thực tế và hạn chế đầu tư dàn trải. Tuy nhiên, một trong những khó khăn lớn hiện nay là thiếu nguồn vốn dài hạn cho cả chủ đầu tư và người mua. Hiện, mức vay tối đa từ Quỹ Phát triển nhà ở TP. Hồ Chí Minh là 900 triệu đồng với lãi suất 4,7%/năm, được đánh giá là chưa thực sự hấp dẫn trong bối cảnh giá nhà tăng cao.
Đối với chủ đầu tư, TP. Hồ Chí Minh đang áp dụng các chính sách hỗ trợ lãi suất ưu đãi. Cụ thể, các dự án nhà ở xã hội được vay tới 200 tỷ đồng/dự án từ Quỹ HFIT, với thời hạn không quá 7 năm, lãi suất thấp hơn 1,5–2% so với trung bình thị trường; trong đó, phần vốn đầu tư công nghệ và thiết bị có thể được hỗ trợ đến 85%.
Về phía người mua, mức vay tối đa hiện là 70% giá trị căn nhà (không vượt quá 900 triệu đồng), với lãi suất chỉ 3,2%/năm và thời gian vay đến 20 năm. Ngoài ra, TP. Hồ Chí Minh cũng mở rộng khả năng tiếp cận thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội, cho phép vay tới 80% giá trị hợp đồng thuê mua, thời hạn tối đa là 25 năm.
Song song với chính sách mua nhà, thành phố cũng đang khuyến khích phát triển nhà ở xã hội cho thuê với giá hợp lý, nhằm đảm bảo khả năng chi trả cho công nhân và người lao động, đặc biệt tại các khu công nghiệp và khu chế xuất. Đây là định hướng dài hạn trong chiến lược an cư cho người thu nhập thấp.