Lâu nay, việc sử dụng các màn múa minh họa, phụ họa trong các chương trình biểu diễn ca múa nhạc chuyên nghiệp cũng như không chuyên, đã trở nên quá quen thuộc với khán giả.
|
Nếu quá dễ dãi, tùy tiện dùng múa minh họa sẽ gây phản cảm cho người xem. |
Có những màn múa minh họa góp phần “tôn” nội dung tác phẩm lên, nhưng cũng lại có rất nhiều màn múa phụ họa đã làm hỏng tác phẩm, gây phản cảm và bức xúc cho người xem. Hơn thế nữa, nó còn làm xấu đi hình ảnh của nghệ thuật múa đích thực. Để đưa múa minh họa, phụ họa về đúng vai trò, vị trí của nó, phát huy giá trị thực của múa minh họa, phụ họa, góp phần nâng cao giá trị thẩm mỹ của loại hình nghệ thuật biểu diễn ca múa nhạc của nước nhà, ngày 1/8/2012, Hội Nghệ sỹ Múa Hà Nội đã tổ chức hội thảo “Nghệ thuật múa minh họa, phụ họa trong chương trình ca múa nhạc”. Nhiều nghệ sỹ, nhà nghiên cứu tham dự hội thảo đã có những ý kiến tâm huyết xung quanh vấn đề này.
Lạm dụng múa minh họa, phụ họa
Theo NSƯT Nguyễn Mạnh Hà, những năm gần đây, múa thực sự chiếm lĩnh sân khấu. Bài hát nào cũng sử dụng múa minh họa, phụ họa. Hát đơn ca có múa phụ họa, hát tốp ca cũng có múa phụ họa, thậm chí hợp xướng lại cũng... múa phụ họa, khiến cho người xem nhiều khi không biết mình đang nghe hát hay xem múa.
Không thể phủ nhận, múa minh họa, phụ họa có thể tôn vinh, làm sáng tỏ ý đồ nghệ thuật cho các tác phẩm ca, nhạc. Việc sử dụng các màn múa minh họa có thể khiến cho khán giả thỏa mãn nhu cầu thưởng thức, đồng thời góp phần làm cho chương trình biểu diễn thêm sinh động, hấp dẫn. Tuy nhiên, những màn múa minh họa, phụ họa làm tôn được nội dung tác phẩm lên như vậy không nhiều, trong khi rất nhiều màn múa phụ họa đã làm hỏng tác phẩm vì múa một đằng, hát một nẻo. Theo NSND Chu Thúy Quỳnh, nhiều bài hát trong các chương trình là những bài ca về Đảng, Bác Hồ, về quê hương, đất nước... có hình ảnh Bác Hồ, cờ Đảng, cờ Tổ quốc... nhưng dàn múa vẫn đưa ra những động tác đá chân, dạng chân, bê, xoạc, rất phản cảm. Nhà nghiên cứu Thái Phiên thì đưa ra ví dụ, múa minh họa cho bài “Trống cơm”, dân ca quan họ Bắc Ninh, lại là mấy cô gái đeo cái... trống bồng vừa lượn, vừa vỗ... Những hạt sạn đó đã khiến cho các chương trình biểu diễn kém đi phần hấp dẫn.
Khắc phục cách nào
Theo biên đạo Khắc Tuế, một trong những nguyên nhân này là do nhiều nhà chỉ đạo nghệ thuật không nhìn nhận đúng vai trò của múa minh họa, chỉ coi đó như là sự phụ họa, rồi thấy đoàn bạn rầm rộ thì mình cũng phải làm thế nào để không thua kém, mà không quan tâm đến chất lượng nghệ thuật. Thêm vào đó, nhiều “ông bầu” không am hiểu về múa, thiếu tư duy nghệ thuật nên nghĩ đơn giản là “văn nghệ mít tinh” thì phiên phiến là được, họ chủ quan viết lên một kịch bản, và cứ thế nghệ thuật làm theo lớp lang chủ quan của “ông bầu” là được, còn việc nhảy múa thế nào, động tác ra sao không cần quan tâm... đó là nguồn gốc của sự không nghiêm túc, dẫn đến việc tạo ra sản phẩm là những chương trình nghệ thuật kém chất lượng.
Nhà nghiên cứu Thái Phiên cho rằng, để khắc phục tình trạng này, điều quan trọng là khi dàn dựng chương trình, các biên đạo múa phải suy nghĩ, tìm tòi, chọn lọc, không được dễ dãi, tùy tiện dàn dựng minh họa, phụ họa. Cũng không nên quá lạm dụng mà cần biết sử dụng minh họa đúng lúc, đúng chỗ để nâng cao chất lượng nghệ thuật của tác phẩm, có như vậy mới phát huy được giá trị thực của hình thức múa minh họa. Đồng quan điểm này, nhà nghiên cứu Phạm Hùng Thoan cũng cho rằng: “Nếu có quan niệm đúng và cách làm nghệ thuật nghiêm túc, đầu tư xứng đáng cho từng sản phẩm sáng tạo, tôi tin rằng những bất cập trên sân khấu ca nhạc sẽ sớm được loại bỏ, nhường chỗ cho ngày càng nhiều tác phẩm hoàn mỹ”.
NSƯT Như Bình cho rằng, để khắc phục tình trạng tùy tiện, vô trách nhiệm mà các tác giả múa biên đạo đã tạo nên trên sân khấu ca nhạc, hội diễn, thì những người làm nghệ thuật chân chính, các phương tiện thông tin đại chúng cần vào cuộc, lên án những màn múa minh họa phản cảm. Có như vậy, “tệ nạn” tùy tiện trong sáng tác, dàn dựng múa phụ họa cho các bài hát mới được xóa bỏ.
Phương Lan