Sáng 20/7/2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng dự và phát biểu tại Lễ khai mạc Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV. Ảnh: TTXVN
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu tại phiên Khai mạc Kỳ họp thứ Nhất, Quốc hội khóa XV, khẳng định: Hoạt động đối ngoại của Quốc hội ngày càng được đẩy mạnh và mở rộng trên cả bình diện song phương và đa phương, đưa ngoại giao nghị viện đi vào chiều sâu, góp phần làm cho nhân dân thế giới và bạn bè quốc tế ngày càng hiểu biết rõ hơn về đất nước, con người và nền văn hóa Việt Nam; tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân thế giới và bạn bè quốc tế; nâng cao vai trò, vị thế của Việt Nam nói chung, và Quốc hội Việt Nam nói riêng, trên trường quốc tế.
Tiếp nối những kết quả đã đạt được, trong thời gian tới, đặc biệt là giai đoạn 2022-2023, đối ngoại Quốc hội với vai trò tiên phong của ngoại giao nghị viện cần có những đổi mới, tiếp tục phát triển để đáp ứng yêu cầu xây dựng một nền ngoại giao toàn diện, hiện đại, đưa công tác đối ngoại Quốc hội lên tầm cao mới, chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu quả và thực chất hơn.
Tận dụng cơ hội và ứng phó với thách thức
Nhìn lại năm qua, hoạt động ngoại giao nghị viện đã và đang được tiến hành khá sôi động nhằm thực hiện đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước. Đến nay, với việc thiết lập quan hệ nghị viện với khoảng 180 quốc gia trên thế giới và là thành viên của nhiều tổ chức, cơ chế hợp tác nghị viện đa phương khu vực và thế giới, Quốc hội đã góp phần thúc đẩy mạnh mẽ sự hợp tác thực chất, nhiều mặt, quan hệ hữu nghị nhân dân giữa nước ta với các nước.
Thực hiện chức năng và nhiệm vụ đã được hiến định, thời gian tới, Quốc hội xác định triển khai ngày càng mạnh mẽ hơn, hiệu quả hơn hoạt động đối ngoại - ngoại giao nghị viện, nhằm thực hiện thắng lợi đường lối và chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước, trong đó có đường lối đối ngoại được Đại hội XIII của Đảng đề ra.
Tuy nhiên, quá trình triển khai công tác đối ngoại Quốc hội trong các năm tiếp theo được dự báo sẽ gặp không ít những thách thức, đan xen những cơ hội, trong khi phải đáp ứng yêu cầu duy trì vai trò tiên phong của ngoại giao nghị viện, góp phần xây dựng một nền ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại.
Trong bài phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị Đối ngoại toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nêu bật những khó khăn, thách thức và cơ hội cũng như yêu cầu đối với nền ngoại giao Việt Nam nói chung, trong đó công tác đối ngoại Quốc hội là một bộ phận. Theo Tổng Bí thư, chúng ta thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng trong bối cảnh có nhiều thời cơ thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Trong những năm tới, dự báo tình hình thế giới và khu vực tiếp tục có nhiều thay đổi rất nhanh chóng, phức tạp, khó lường. Hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, song cũng đứng trước nhiều trở ngại, khó khăn, thách thức. Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế tiếp tục tiến triển, nhưng cũng bị đe dọa bởi sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc cực đoan, cạnh tranh chiến lược, cạnh tranh kinh tế, chiến tranh thương mại diễn ra gay gắt.
Do tác động của đại dịch COVID-19, thế giới rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng nhiều mặt. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư phát triển mạnh mẽ, tạo đột phá trên nhiều lĩnh vực, mang đến cả thời cơ và thách thức đối với mọi quốc gia. Các nước điều chỉnh chiến lược và phương thức phát triển nhằm thích ứng với tình hình mới. Khu vực châu Á-Thái Bình Dương tiếp tục có vị trí chiến lược ngày càng quan trọng. Tại Đông Nam Á, môi trường an ninh, tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông còn diễn biến phức tạp...
Trên cơ sở đó, Tổng Bí thư đã nêu lên 6 yêu cầu đối với những người làm công tác đối ngoại. Trong đó, tại yêu cầu thứ sáu, về công tác cán bộ làm đối ngoại, Tổng Bí thư nhấn mạnh: Trước đòi hỏi của tình hình, nhiệm vụ mới, chúng ta cần tiếp tục coi trọng hơn nữa công tác đào tạo cán bộ ngoại giao, cán bộ đối ngoại cả về trình độ, năng lực lẫn bản lĩnh chính trị, đặc biệt là bản lĩnh chính trị.
“Các đồng chí phải không ngừng rèn luyện vững vàng về chính trị, luôn tuyệt đối trung thành với lý tưởng của Đảng, với lợi ích của dân tộc, tỉnh táo trước sự tác động, lôi kéo của các thế lực thù địch, chủ động tích cực phòng ngừa không để "tự diễn biến," "tự chuyển hóa," vướng vào tham nhũng, tiêu cực. Càng hội nhập sâu với thế giới, chúng ta càng cần có các nhà ngoại giao, các nhà hoạt động đối ngoại có bản lĩnh chính trị vững vàng; đủ trình độ, uy tín, phong cách để sánh vai với các nước, bạn bè quốc tế; toàn tâm, toàn ý phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân”, Tổng Bí thư chỉ đạo.
Tổng Bí thư nêu rõ: “Một nhà ngoại giao, một nhà hoạt động đối ngoại giỏi trước hết phải là một nhà chính trị giỏi, luôn lấy lợi ích của quốc gia-dân tộc, của chế độ làm kim chỉ nam trong hành động; đồng thời phải có phong cách ứng xử văn hóa, bởi lẽ đối ngoại chính là văn hóa, là đại diện cho văn hóa của dân tộc trong giao lưu với các dân tộc khác. Các nhà ngoại giao, các nhà hoạt động đối ngoại cần luôn luôn ghi nhớ rằng phía sau mình là Đảng, là đất nước, là nhân dân. Phải tự tin, vững vàng, kiên định và khôn khéo, mưu lược”.
Chuyên nghiệp hóa công tác đối ngoại Quốc hội
Là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của dân, do dân, vì dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng, có thể nói hoạt động đối ngoại của Quốc hội là tổng hòa của ba trụ cột ngoại giao Việt Nam. Quốc hội thể thế chế hóa các chủ trương, đường lối đối ngoại của Đảng, quyết định các vấn đề quan trọng trong lĩnh vực đối ngoại và giám sát việc thực thi các chính sách, pháp luật đối ngoại; các cam kết quốc tế của Việt Nam. Ở góc độ ngoại giao Nhà nước, Quốc hội triển khai các hoạt động ngoại giao nghị viện song phương và đa phương. Với tư cách là cơ quan dân cử, trong công tác ngoại giao nghị viện, thông qua các hoạt động giao lưu hữu nghị với nghị sĩ các nước, các đại biểu Quốc hội Việt Nam còn cùng các nghị sĩ các nước góp phần thúc đẩy giao lưu nhân dân.
Với ý nghĩa như vậy, theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, công tác đối ngoại của Quốc hội có ý nghĩa hết sức quan trọng, được tiến hành đồng thời và gắn bó chặt chẽ với công tác đối ngoại của Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân.
Trong thời gian tới, quán triệt Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, chỉ đạo của Tổng Bí thư tại Hội nghị Đối ngoại toàn quốc cũng như các các ý kiến chỉ đạo của Lãnh đạo Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Vũ Hải Hà cho biết để phát huy và làm nổi bật vai trò của đối ngoại Quốc hội trong bức tranh tổng thể ngoại giao Việt Nam, công tác đối ngoại Quốc hội cần bám sát nội dung xuyên suốt của đường lối đối ngoại của Đảng thời kỳ đổi mới, phát triển và bổ sung nội hàm đối ngoại đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới; đưa công tác đối ngoại Quốc hội lên tầm cao mới, chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu quả và thực chất hơn.
Đối ngoại Quốc hội cần tăng cường gắn kết, phối hợp với đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân triển khai hiệu quả đường lối đối ngoại của Đại hội XIII của Đảng, phát huy lợi thế ngoại giao nghị viện nhằm phát huy tối đa sức mạnh tổng hợp trong triển khai đường lối đối ngoại, bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc; chú trọng ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm; huy động sự ủng hộ, giúp đỡ của bạn bè quốc tế trong công tác phòng, chống đại dịch COVID-19, phục hồi kinh tế, thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế - xã hội của đất nước.
Tiếp tục thúc đẩy quan hệ với nghị viện các nước đi vào chiều sâu, thiết thực, hiệu quả; đẩy mạnh ngoại giao nghị viện đa phương trên tinh thần của Chỉ thị số 25-CT/TW ngày 08/8/2018 của Ban Bí thư “về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030”, phát huy vai trò của Quốc hội Việt Nam tại các cơ chế hợp tác đa phương, các tổ chức khu vực và quốc tế; từng bước nâng cao vai trò nòng cốt, dẫn dắt, hòa giải phù hợp với khả năng và điều kiện của ta. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật tạo cơ sở pháp lý để thực hiện các cam kết hội nhập quốc tế; tăng cường giám sát việc thực thi các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, các thỏa thuận quốc tế mà Việt Nam đã ký kết, nhất là các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, nhằm đem lại hiệu quả thiết thực; thúc đẩy, giám sát triển khai công tác biên giới lãnh thổ, công tác người Việt Nam ở nước ngoài và thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs).
Triển khai hiệu quả công tác thông tin đối ngoại; đổi mới và nâng cao nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của công tác thông tin đối ngoại trên kênh ngoại giao nghị viện trước yêu cầu mới của đất nước; chủ động tăng cường sự gắn kết và đảm bảo tính thống nhất giữa thông tin đối ngoại của Quốc hội với thông tin đối ngoại của Đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân, giữa thông tin đối nội và thông tin đối ngoại.
Nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược đối ngoại; đổi mới tư duy, chủ động sáng tạo, đề xuất chính sách và giải pháp cụ thể, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra cho công tác đối ngoại Quốc hội; chú trọng ưu tiên phát triển đội ngũ đại biểu và cán bộ chuyên sâu về ngoại giao nghị viện, quan hệ quốc tế; tăng cường phối hợp trong triển khai các hoạt động đối ngoại của Quốc hội; đổi mới công nghệ, áp dụng kỹ thuật số vào các hoạt động của Quốc hội, xây dựng dữ liệu số, tạo thuận lợi cho ngoại giao nghị viện và thông tin tuyên truyền đối ngoại trên nền tảng số.
Với những nội dung công tác trên, có thể khẳng định trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh hội nhập quốc tế toàn diện và sâu rộng, sự gắn kết giữa ngoại giao nghị viện với đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân, trong đó có đổi mới, hiện đại hóa công tác đối ngoại Quốc hội chính là những yếu tố quan trọng để đảm bảo triển khai thành công đường lối, chính sách đối ngoại mà Đại hội XIII đã đề ra.