80 năm Quốc khánh: Dấu ấn thành tựu và định hướng phát triển đất nước

Khẳng định vai trò của trí thức, lan tỏa giá trị lịch sử 

Giáo sư, Anh hùng Lao động Nguyễn Anh Trí, đại biểu Quốc hội khóa XIV-XV, thành viên Ủy ban Văn hóa xã hội của Quốc hội cho rằng, sau 80 năm xây dựng và phát triển, đất nước đã khẳng định vững chắc con đường độc lập, tự chủ và hội nhập. Trong thành tựu đó, trí thức và đội ngũ khoa học Việt Nam là lực lượng nòng cốt, gắn bó trực tiếp với sự nghiệp cách mạng và bảo vệ Tổ quốc. Họ đã tạo ra nhiều công trình có giá trị, từ khoa học xã hội, nhân văn đến tự nhiên, kỹ thuật, y dược, góp phần đưa đất nước vượt khó và phát triển. Nhiều công trình mang tầm vóc quốc gia, quốc tế đã khẳng định trí tuệ Việt Nam và trở thành dấu ấn quan trọng trong hành trình 80 năm của dân tộc.

Theo Giáo sư Nguyễn Anh Trí, quá trình nhiều năm tìm kiếm và lưu giữ tư liệu cho thấy những đóng góp của đội ngũ trí thức là vô cùng to lớn, để lại nhiều giá trị nền tảng và lâu dài. Điều đó đòi hỏi thế hệ hôm nay phải vừa đầu tư mạnh cho nghiên cứu khoa học, vừa xây dựng cơ chế để các nhà khoa học yên tâm cống hiến, đồng thời coi trọng việc bảo tồn, tôn vinh và lan tỏa các di sản trí tuệ. Trong bối cảnh mới, những thay đổi về chính sách và pháp luật đang mở ra hành lang thuận lợi, tạo điều kiện để hoạt động gìn giữ và phát huy giá trị trí thức bước sang giai đoạn phát triển mạnh mẽ và hiệu quả hơn.

Từ tinh thần đó, Giáo sư Nguyễn Anh Trí, với vai trò là người sáng lập Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam, đã khởi xướng việc xây dựng một phòng trưng bày chuyên đề về đóng góp của trí thức trong suốt 80 năm qua. Sau hơn hai năm chuẩn bị, bảo tàng đã lựa chọn khoảng 200 tài liệu, hiện vật tiêu biểu từ hơn một triệu hiện vật được sưu tầm trong suốt 20 năm để giới thiệu tới công chúng. Phòng trưng bày dự kiến duy trì trong 5 năm, với cơ chế thay đổi hiện vật hằng tuần để đảm bảo nội dung luôn mới mẻ. Đây là một hoạt động cụ thể nhằm tri ân, tôn vinh những đóng góp to lớn của đội ngũ trí thức, đồng thời khơi dậy niềm tự hào và trách nhiệm của thế hệ hôm nay trong hành trình xây dựng đất nước hùng cường.

Nhìn lại 80 năm, Giáo sư Nguyễn Anh Trí cho rằng, thành tựu lớn nhất của đất nước chính là việc khẳng định con đường độc lập, tự chủ và phát triển. Trong hành trình ấy, trí thức và khoa học công nghệ luôn là động lực bền bỉ, góp phần tạo nên những bước tiến vượt bậc: từ nền kinh tế nghèo nàn, lạc hậu sau chiến tranh đến một Việt Nam hội nhập sâu rộng, có vị thế ngày càng cao trên trường quốc tế.

Giáo sư Nguyễn Anh Trí bày tỏ tin tưởng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh sẽ tiếp tục khơi dậy ý chí vươn lên trong toàn xã hội, nhất là thế hệ trẻ. Những bài học về bản lĩnh, trí tuệ và sức mạnh đoàn kết cần được tiếp nối để mỗi người dân hôm nay và mai sau đều thấy rõ trách nhiệm trong hành trình xây dựng một đất nước hùng cường.

Thành tựu đổi mới và định hướng bứt phá

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Vũ Hùng Cường, Viện trưởng Viện Thông tin Khoa học xã hội (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) đánh giá, chặng đường 80 năm qua đã để lại nhiều dấu ấn to lớn, trong đó nổi bật là những thành tựu gần bốn thập kỷ đổi mới.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Vũ Hùng Cường phân tích, trước năm 1986, Việt Nam là một trong những quốc gia nghèo, kinh tế trì trệ, lạm phát phi mã, đời sống nhân dân rất khó khăn. Đại hội VI của Đảng đã mở ra bước ngoặt lịch sử khi quyết định Đổi mới. Thành tựu đầu tiên đó là sự đổi mới tư duy lãnh đạo và quản lý kinh tế, chuyển từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, vận hành nền kinh tế sản xuất hàng hóa nhiều thành phần, mở cửa nền kinh tế. Từ chính sách Khoán 10 trong nông nghiệp, chỉ sau một thời gian ngắn thực hiện đường lối đổi mới, kinh tế Việt Nam đã nhanh chóng thoát khỏi khủng hoảng, lạm phát được kiềm chế, đời sống nhân dân từng bước cải thiện. Quy mô nền kinh tế không ngừng mở rộng, thu nhập bình quân đầu người tăng nhiều lần so với thời kỳ đầu, đưa đất nước vươn lên nhóm nước có thu nhập trung bình.

Song song với tăng trưởng, Việt Nam cũng đạt được thành tựu quan trọng trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo. Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng cao, phản ánh sự thành công của các chính sách phát triển kinh tế gắn với an sinh xã hội.

Một dấu ấn khác là quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng. Từ chỗ nền kinh tế khép kín, Việt Nam đã trở thành một trong những nền kinh tế có độ mở cao, tham gia tích cực vào thương mại toàn cầu và thu hút ngày càng nhiều nguồn vốn đầu tư nước ngoài, bất chấp bối cảnh quốc tế nhiều biến động.

Tuy nhiên, Phó Giáo sư Vũ Hùng Cường nhận định, để duy trì đà phát triển, Việt Nam cần tiếp tục thực hiện những giải pháp then chốt. Trước hết là tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy lãnh đạo, quản lý gắn với kinh tế thị trường, giữ vững độc lập, tự chủ trong khi vẫn hội nhập sâu rộng, tuân thủ các cam kết quốc tế. Cần giải quyết dứt điểm các điểm nghẽn cố hữu là thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực chất lượng cao. Việc xây dựng thể chế vượt trội cho các đặc khu kinh tế, đẩy mạnh hợp tác công – tư trong phát triển hạ tầng, tập trung đầu tư vào các trung tâm nghiên cứu và đào tạo ngang tầm khu vực là những hướng đi cần thiết. Đặc biệt, Việt Nam phải xác định chính xác và tập trung đầu tư cho các động lực tăng trưởng mới như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế biển và năng lượng mới. 

Đây là những lĩnh vực có tiềm năng lớn, sẽ tạo nền tảng để đất nước bứt phá, vượt qua bẫy thu nhập trung bình và nâng cao vị thế quốc tế. Phó Giáo sư Vũ Hùng Cường tin tưởng Việt Nam sẽ tiếp tục kiên định với mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chú trọng hài hòa giữa tăng trưởng nhanh và phát triển bền vững. Việc ưu tiên đầu tư phát triển hạ tầng hiện đại, từ đường sắt cao tốc Bắc – Nam, hệ thống cảng biển, sân bay quốc tế đến hạ tầng số tiên tiến, sẽ mở ra không gian phát triển mới, giúp đất nước tăng cường năng lực cạnh tranh.