Một năm đầy sôi động
Hoạt động M&A trong năm 2025 diễn ra trên diện rộng, với sự tham gia của cả doanh nghiệp trong nước và nhà đầu tư nước ngoài, tập trung vào các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế. Điểm chung của các giao dịch là quy mô lớn, cấu trúc ngày càng phức tạp và gắn với chiến lược dài hạn, thay vì các thương vụ mang tính ngắn hạn như giai đoạn trước.
14 doanh nghiệp có thương vụ M&A tiêu biểu 2024 - 2025 và chiến lược M&A tiêu biểu được vinh danh. Ảnh: Lê Toàn
Trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, thương vụ Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội (SHB) hoàn tất chuyển nhượng 50% vốn điều lệ còn lại tại SHBFinance cho Ngân hàng TNHH Đại chúng Ayudhya (Krungsri - Thái Lan), thành viên của Tập đoàn MUFG (Nhật Bản), được xem là một trong những giao dịch tiêu biểu. Thương vụ có giá trị khoảng 3.600 tỷ đồng, qua đó giúp Krungsri nâng tỷ lệ sở hữu tại SHBFinance lên 76,88%. Đây là giao dịch phản ánh xu hướng hợp tác sâu hơn giữa các tổ chức tài chính trong nước và đối tác ngoại.
Cùng với đó, thị trường ghi nhận loạt thương vụ huy động vốn và chuyển nhượng cổ phần quy mô lớn trong khối công ty chứng khoán. Năm 2025, CTCP Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS) IPO hơn 231 triệu cổ phiếu, thu về khoảng 10.820 tỷ đồng; CTCP Chứng khoán VPBank phát hành 375 triệu cổ phiếu, huy động 12.712 tỷ đồng; CTCP Chứng khoán VPS triển khai IPO hơn 202 triệu cổ phiếu, dự kiến thu về khoảng 12.100 tỷ đồng. Các thương vụ này cho thấy nhu cầu gia tăng năng lực vốn và mở rộng quy mô hoạt động của khối trung gian tài chính.
Ở lĩnh vực tiêu dùng và F&B, hoạt động M&A tiếp tục sôi động với những giao dịch có tác động lớn đến cấu trúc thị trường. Đáng chú ý là việc CTCP Tập đoàn Golden Gate mua lại 100% cổ phần CTCP Dịch vụ Thương mại Cà phê Trà VN - đơn vị sở hữu chuỗi The Coffee House với gần 100 cửa hàng trên toàn quốc. Dù giá trị thương vụ không được công bố, đây là giao dịch có quy mô lớn xét trên mạng lưới kinh doanh và độ phủ thương hiệu.
Trong lĩnh vực bất động sản, dòng vốn M&A tiếp tục hướng vào các dự án đã có quỹ đất và tiềm năng khai thác dài hạn. United Overseas Australia Ltd (UOA) hoàn tất thương vụ mua lại khu đất thương mại rộng khoảng 2.000 m² tại trung tâm TP Hồ Chí Minh với giá 68 triệu USD, dự kiến phát triển dự án cao ốc văn phòng hạng A với tổng mức đầu tư khoảng 120 triệu USD. Song song đó, CapitaLand (Singapore) mở rộng hiện diện tại Việt Nam thông qua hợp tác phát triển dự án The Fullerton tại Vinhomes Ocean Park 3, quy mô khoảng 25 ha.
Ở mảng năng lượng tái tạo, Sustainable Asia Renewable Assets (SARA), công ty con của SUSI Partners, mua lại dự án điện gió Đầm Nại công suất 39,4 MW tại Ninh Thuận từ Scatec (Na Uy) với giá trị khoảng 40 triệu USD. Đây là một trong những thương vụ đáng chú ý trong bối cảnh dòng vốn đầu tư vào năng lượng tái tạo có xu hướng chọn lọc hơn, ưu tiên các dự án đã vận hành ổn định.
Khi M&A không còn là cuộc chơi của quy mô
Thị trường M&A năm 2025 cho thấy sự phân hóa rõ nét về cách tiếp cận. Một nhóm giao dịch tập trung vào mục tiêu mở rộng - mở rộng hệ sinh thái, gia tăng thị phần hoặc bổ sung tài sản sinh lời. Nhóm còn lại, dù số lượng không nhiều, lại coi M&A là công cụ xử lý các vấn đề tồn tại lâu năm trong vận hành doanh nghiệp.
SABECO có 6 nhà máy, tổng công suất khoảng 0,6 tỷ lít/năm và ghi nhận lỗ lũy kế đáng kể trước sáp nhập. Ảnh: N.M
Các thương vụ trong lĩnh vực tài chính và F&B như SHB - SHBFinance hay Golden Gate - The Coffee House là ví dụ điển hình cho nhóm giao dịch hướng tới tái cấu trúc sở hữu, mở rộng phạm vi hoạt động hoặc củng cố vị thế trên thị trường. Trong những giao dịch này, doanh nghiệp mục tiêu nhìn chung đã có nền tảng vận hành ổn định, giá trị thương vụ nằm ở hợp lực thị trường và tiềm năng tăng trưởng trong tương lai.
Đặt cạnh các giao dịch trên, thương vụ Tổng CTCP Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (SABECO) thâu tóm Công ty cổ phần Bia Sài Gòn Bình Tây (SABIBECO) lại cho thấy một cách tiếp cận khác. Thay vì mua lại một doanh nghiệp đang tăng trưởng tốt, thương vụ này hướng tới một đơn vị sở hữu năng lực sản xuất lớn nhưng vận hành kém hiệu quả, với hệ thống 6 nhà máy, tổng công suất khoảng 0,6 tỷ lít/năm và ghi nhận lỗ lũy kế đáng kể trước sáp nhập.
Sự khác biệt đầu tiên nằm ở bản chất tài sản mục tiêu. Nếu nhiều thương vụ M&A lớn khác trong năm 2025 gắn với tài sản dịch vụ, thương hiệu hoặc quỹ đất, thì giao dịch này liên quan trực tiếp đến tài sản công nghiệp, chi phí cố định cao và bài toán tối ưu công suất - yếu tố làm gia tăng rủi ro cũng như yêu cầu về năng lực thực thi sau M&A.
Khác biệt tiếp theo là trọng tâm giá trị của thương vụ. Với không ít giao dịch M&A quy mô lớn khác, giá trị được kỳ vọng đến từ mở rộng quy mô hoặc hợp lực thị trường. Trong khi đó, thương vụ này đặt trọng tâm vào cải thiện hiệu quả vận hành: phân bổ lại sản lượng, hợp nhất hệ thống sản xuất, chuẩn hóa quản trị và kiểm soát chi phí. Giá trị vì thế không đến ngay tại thời điểm hoàn tất giao dịch, mà phụ thuộc lớn vào quá trình tích hợp sau sáp nhập.
Điểm khác biệt thứ ba là tốc độ thể hiện hiệu quả. Trong bối cảnh nhiều thương vụ M&A lớn khác vẫn cần thời gian để chứng minh tác động đến kết quả kinh doanh, đơn vị sau sáp nhập trong giao dịch này đã ghi nhận sự cải thiện đáng kể, chuyển từ trạng thái thua lỗ sang có lãi trong năm 2025. Đây là yếu tố khiến giới quan sát đánh giá cao thương vụ, dù quy mô vốn đầu tư không phải lớn nhất thị trường.
Ở góc độ doanh nghiệp, lãnh đạo Tổng CTCP Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn cho rằng đây là bước đi chiến lược trong bối cảnh ngành bia cạnh tranh ngày càng gay gắt và dư địa tăng trưởng theo chiều rộng thu hẹp. Theo ông Lester Tan, Tổng Giám đốc SABECO, mục tiêu của thương vụ không chỉ nằm ở việc gia tăng quy mô sản xuất, mà tập trung vào nâng cao hiệu quả vận hành, đặc biệt ở phân khúc bia lon - phân khúc đang có mức độ tiêu thụ cao hơn trên thị trường. Việc khai thác hiệu quả hệ thống nhà máy hiện hữu và tối ưu chi phí được xem là yếu tố then chốt để cải thiện biên lợi nhuận trong dài hạn.
Ở góc độ quản trị tài sản và tích hợp sau M&A, ông Larry Lee, Phó Tổng Giám đốc phụ trách Tài sản chiến lược SABECO nhấn mạnh, giá trị của thương vụ nằm ở khả năng chuẩn hóa quy trình, phân bổ lại công suất và nâng cao kỷ luật vận hành. Theo đánh giá của lãnh đạo doanh nghiệp, việc tích hợp SABIBECO không chỉ giải quyết bài toán trước mắt về hiệu quả tài chính, mà còn tạo nền tảng cho việc tái tổ chức chuỗi sản xuất theo hướng linh hoạt và bền vững hơn.
Những nhận định này cho thấy M&A đang được tiếp cận như một quá trình tái cấu trúc có chủ đích, trong đó hiệu quả sau sáp nhập và năng lực thực thi giữ vai trò quyết định, thay vì chỉ là một giao dịch tài chính thuần túy. Nhìn rộng hơn, sự phân hóa giữa các thương vụ M&A năm 2025 cho thấy thị trường đang ưu tiên những giao dịch giải được bài toán vận hành và tạo ra cải thiện thực chất sau sáp nhập.