Khoa học - công nghệ là nền tảng cốt lõi phát triển đất nước

Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Tiến sĩ khoa học Phan Xuân Dũng khẳng định, khoa học - công nghệ chính là nền tảng cốt lõi, là chìa khóa để đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới.

Thời điểm thuận lợi để đất nước vươn mình

Tiến sĩ khoa học Phan Xuân Dũng cho rằng, trong định hướng phát triển mới, Đảng ta đã chỉ rõ: Phát triển đất nước phải dựa vào khoa học và công nghệ. Đây cũng chính là nền tảng để dân tộc ta bước vào một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ. Đây là thời điểm thuận lợi nhất để khởi đầu sự nghiệp phát triển, bởi vị thế, địa vị và trình độ phát triển của Việt Nam ngày nay đã khác trước rất nhiều. Đó là thành quả từ chặng đường 80 năm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, từ những hy sinh gian khổ trong các cuộc kháng chiến giành độc lập, thống nhất đất nước, đến công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Tám thập kỷ qua đã chứng kiến những bước tiến vượt bậc của dân tộc Việt Nam. Từ một đất nước nghèo, bị chiến tranh tàn phá nặng nề, Việt Nam đã vươn lên thành quốc gia có thu nhập trung bình, đạt nhiều thành tựu nổi bật trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế. Kinh tế tăng trưởng ổn định, đời sống nhân dân được cải thiện, vị thế và uy tín quốc tế của đất nước ngày càng được nâng cao. Thành quả ấy không chỉ phản ánh ý chí, khát vọng của toàn dân tộc mà còn minh chứng cho đường lối đúng đắn, sáng tạo của Đảng qua từng giai đoạn lịch sử.

Theo Tiến sĩ khoa học Phan Xuân Dũng, đất nước hiện nay đã đủ điều kiện để bước vào một giai đoạn phát triển mới. Trong giai đoạn này, Đảng và đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhiều lần khẳng định: phát triển đất nước phải dựa vào khoa học và công nghệ. Đây là định hướng chiến lược mang tính tất yếu, đồng thời cũng là yêu cầu khách quan từ xu thế toàn cầu hóa và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ. Trong bối cảnh thế giới cạnh tranh gay gắt về tri thức và đổi mới sáng tạo, việc coi khoa học – công nghệ là động lực trung tâm càng có ý nghĩa sống còn.

Tiến sĩ khoa học Phan Xuân Dũng nhắc lại, từ chủ trương lớn ấy, Đảng đã ban hành Nghị quyết 57 ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Điều đặc biệt là đồng chí Tổng Bí thư đã trực tiếp đứng đầu Ban chỉ đạo, thể hiện quyết tâm cao trong việc triển khai nghị quyết. Chỉ sau một tuần Nghị quyết được ban hành, đồng chí Tổng Bí thư đã trực tiếp gặp gỡ, truyền đạt tinh thần đến đội ngũ trí thức, nhà khoa học, qua đó thể hiện rõ ý chí chính trị thống nhất của toàn Đảng, toàn dân. Đội ngũ trí thức đã không phụ lòng, nhận thức đầy đủ vai trò, vị trí, tầm quan trọng của khoa học – công nghệ, đồng thời kiến nghị Đảng, Nhà nước cần có cơ chế, chính sách tháo gỡ rào cản để các nhà khoa học tập trung cống hiến nhiều hơn, tạo ra các sản phẩm có sức cạnh tranh trên trường quốc tế.

Cơ chế đột phá khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Tiến sĩ khoa học Phan Xuân Dũng cho biết, từ sự chỉ đạo mạnh mẽ của Đảng, Quốc hội đã cụ thể hóa bằng nhiều quyết sách quan trọng. Trong đó, nổi bật là việc ban hành Nghị quyết 193/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Ngay sau đó, tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khoá XV, Quốc hội đã thông qua Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Đây là khung pháp lý quan trọng, mở đường cho các cơ chế chính sách cụ thể, tạo hành lang vững chắc để giới khoa học yên tâm sáng tạo, nghiên cứu và triển khai ứng dụng.

Song song với đó, Chính phủ và các bộ, ngành liên quan như Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đang khẩn trương xây dựng và chuẩn bị ban hành nhiều chính sách cụ thể, hướng đến việc tháo gỡ những vướng mắc còn tồn tại, khuyến khích trí thức tập trung cho nghiên cứu, phát minh và sáng chế. Mục tiêu là tạo ra các sản phẩm có giá trị thực tiễn, nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên trường quốc tế.

Trong phân tích của Tiến sĩ khoa học Phan Xuân Dũng, vai trò của đội ngũ trí thức càng trở nên nổi bật khi gắn với truyền thống “hiền tài là nguyên khí quốc gia” mà cha ông ta đã đúc kết. Trí thức luôn là lực lượng tiên phong trong việc mở đường cho sự phát triển, từ các bậc tiền nhân thời phong kiến cho đến các nhà khoa học, chuyên gia hiện đại. Ở thời đại mới, đội ngũ trí thức Việt Nam không chỉ hoạt động trong hệ thống cơ quan nhà nước, mà còn hiện diện ở nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội. Dù ở đâu, họ cũng đều mang trong mình tinh thần một lòng vì Tổ quốc, vì nhân dân.

Chính vì vậy, theo Tiến sĩ khoa học Phan Xuân Dũng, Đảng và Nhà nước cần tiếp tục đặt trọn niềm tin vào trí thức, tạo môi trường thuận lợi để họ cống hiến. Khi được trao cơ chế thông thoáng, trí thức sẽ phát huy tối đa tiềm năng, sáng tạo nhiều công trình, sản phẩm có sức lan tỏa, góp phần nâng cao vị thế và uy tín quốc tế của Việt Nam. Đặc biệt, trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và sự cạnh tranh khốc liệt về tri thức toàn cầu, vai trò tiên phong của trí thức càng có ý nghĩa quyết định.

Tiến sĩ khoa học Phan Xuân Dũng khẳng định, để khơi dậy và phát huy mạnh mẽ hơn nữa sức sáng tạo của trí thức, rất cần các chính sách mang tính đột phá, đặc biệt là việc tháo gỡ những rào cản về cơ chế, thủ tục. Chỉ khi được tạo điều kiện thuận lợi, giới khoa học mới có thể tập trung toàn lực để nghiên cứu, sáng tạo, qua đó góp phần đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững và hội nhập sâu rộng.

Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Tiến sĩ khoa học Phan Xuân Dũng bày tỏ niềm tin vững chắc: đội ngũ trí thức Việt Nam sẽ tiếp tục xứng đáng với kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Từ trong hệ thống nhà nước đến các tổ chức xã hội, trí thức Việt Nam luôn chung một ý chí, quyết tâm đóng góp trí tuệ cho sự nghiệp phát triển đất nước. “Tôi tin rằng đội ngũ trí thức, nhà khoa học của chúng ta, với tinh thần một lòng phục vụ đất nước, sẽ xứng đáng với niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân trong sự nghiệp phát triển sắp tới”, Tiến sĩ khoa học Phan Xuân Dũng nhấn mạnh.