Tạo đột phá mở đường cho kỷ nguyên tăng trưởng mới

Như Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng ủy, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chỉ ra: “Cần tập trung hoàn thiện thể chế để giải phóng sức sản xuất, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực, làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống và thúc đẩy mạnh mẽ các động lực tăng trưởng mới như kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế sáng tạo, kinh tế tuần hoàn…”

Cùng với những nghị quyết mang tính cách mạng, quá trình tinh gọn bộ máy, chuyển đổi mô hình chính quyền hai cấp, hợp nhất địa phương…, Chính phủ đang xây dựng nền tảng thể chế vững chắc để bước vào kỷ nguyên phát triển mới - kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ của dân tộc.

Thành công vượt bậc tạo đà cho cải cách, đổi mới

Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ nhiệm kỳ 2025-2030 mà Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Chính phủ, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình trình bày sáng 13/10 cho thấy, trong bối cảnh khó khăn, thách thức nhiều hơn thuận lợi, Đảng ủy Chính phủ đã lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025, kết quả năm sau cao hơn năm trước; đạt và vượt 24/26 chỉ tiêu, đặc biệt hoàn thành toàn bộ chỉ tiêu về xã hội.

Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Chính phủ, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết, Đảng ủy Chính phủ đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, phản ứng nhanh, thực hiện quyết liệt nhiều giải pháp linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19; lãnh đạo triển khai các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế; kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn được bảo đảm; lãnh đạo thực hiện ba đột phá chiến lược đạt nhiều kết quả nổi bật. Đổi mới mạnh mẽ tư duy, phương pháp xây dựng và tổ chức thực thi pháp luật; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; tập trung tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực cho phát triển…

Quy mô GDP tăng từ 346 tỷ USD năm 2020, xếp thứ 37 thế giới, lên trên 510 tỷ USD năm 2025, tăng 5 bậc, xếp thứ 32 thế giới và thứ 4 trong khu vực ASEAN; GDP bình quân đầu người gấp 1,4 lần, tăng từ 3.552 USD lên khoảng trên 5.000 USD, bước vào nhóm các nước thu nhập trung bình cao

Đầu tư hệ thống kết cấu hạ tầng được tập trung lãnh đạo, nhất là hạ tầng giao thông đường bộ cao tốc, sân bay, cảng biển, đường sắt đô thị, hạ tầng số…, mở ra không gian phát triển mới. Nhiều dự án tồn đọng, doanh nghiệp thua lỗ kéo dài, 5 tổ chức tín dụng yếu kém và 12 dự án thua lỗ, kém hiệu quả nhiều nhiệm kỳ đã được xử lý quyết liệt, đạt kết quả tích cực…

Phát triển nguồn nhân lực, đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo đạt kết quả tích cực; tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng từ 64,5% năm 2020 lên 70% năm 2025. Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được chú trọng hơn; đã xây dựng trung tâm dữ liệu quốc gia; ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử… tạo cơ sở quan trọng xây dựng chính phủ số, kinh tế số, xã hội số…

Phát biểu khai mạc Đại hội, Bí thư Đảng ủy Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ rõ, nhìn lại nhiệm kỳ 2020-2025, trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường, nhiều vấn đề chưa có tiền lệ, vượt dự báo đã giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế; bảo đảm an sinh xã hội, tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh.

Đặc biệt, trong 2 năm cuối nhiệm kỳ, các cơ quan đã tập trung chỉ đạo, lãnh đạo góp phần tham mưu xây dựng và thực hiện các quyết sách mang tính lịch sử của Đảng, Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn bộ máy, xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và các Nghị quyết của Bộ Chính trị đã tạo đột phá phát triển các lĩnh vực trụ cột, then chốt trong kỷ nguyên mới.

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, nhờ sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp, nhân dân cả nước dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế, nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, toàn diện, nổi bật trên tất cả các lĩnh vực; với kết quả năm sau tốt hơn năm trước và nhiệm kỳ này tốt hơn nhiệm kỳ trước trên hầu hết các lĩnh vực; tạo đà cải cách, đổi mới; tạo lực phát triển nhanh và bền vững; tạo khí thế sôi động trong toàn xã hội và góp phần tạo thêm niềm tin vững chắc trong nhân dân vào Đảng Cộng sản Việt Nam.

Nhận diện áp lực

Báo cáo chính trị cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, bất cập, đó là công tác phân tích dự báo, tổng kết thực tiễn, tham mưu chiến lược của một số bộ, ngành, địa phương có lúc, có nơi chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Áp lực điều hành vĩ mô còn lớn, nhất là về lạm phát, tỷ giá, lãi suất trong bối cảnh gia tăng rủi ro như thị trường quốc tế; năng suất lao động; chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu. Chất lượng tăng trưởng một số lĩnh vực chưa cao; một số ngành công nghiệp nền tảng, công nghiệp mũi nhọn phát triển chậm… Các giải pháp xử lý, khắc phục ô nhiễm không khí, ùn tắc giao thông, ngập úng tại các thành phố lớn chưa hiệu quả...

Những hạn chế, bất cập có nguyên nhân khách quan là do tình hình thế giới biến động nhanh, phức tạp, chưa có tiền lệ, vượt quá khả năng dự báo, nhất là đại dịch COVID-19, xung đột tại một số quốc gia, khu vực… Nhưng nguyên nhân chủ quan vẫn là chủ yếu, cụ thể là một số cấp ủy, tổ chức đảng chưa chủ động, sáng tạo, thiếu quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện chủ trương của Trung ương, Chính phủ; một bộ phận cán bộ còn sợ trách nhiệm; cơ chế, chính sách, pháp luật vẫn còn những điểm nghẽn, chưa theo kịp yêu cầu phát triển, chậm được sửa đổi, hoàn thiện; sự phối hợp giữa một số bộ, ngành, địa phương chưa chặt chẽ, hiệu quả…

Phát biểu gần đây trong cuộc gặp mặt cộng đồng doanh nhân, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu, hiện thực hóa theo định hướng thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt, quản trị thông minh. "Thể chế chưa thông thoáng thì phải làm cho thông thoáng bằng được; không có hạ tầng thông suốt thì không thể phát triển được và quản trị thì phải thông minh, không còn cách nào khác", người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng nhấn mạnh, muốn phát triển nhanh và bền vững, Việt Nam phải đột phá trong khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số theo Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị), đồng thời phát huy vai trò của kinh tế tư nhân - động lực quan trọng nhất của nền kinh tế theo Nghị quyết 68.

Tạo động lực mới cho phát triển

Nhiệm kỳ 2025 - 2030, Đảng ủy Chính phủ tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng Chính phủ liêm chính, hành động, tự lực, tự cường, tự tin, kiến tạo phát triển, quyết tâm bứt phá, thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển đất nước trong kỷ nguyên giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc, vững bước tiến lên chủ nghĩa xã hội.

Mục tiêu đặt ra là kinh tế phát triển nhanh và bền vững; phấn đấu đến năm 2030, là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, có quy mô GDP thuộc nhóm 30 nền kinh tế hàng đầu thế giới, thứ 3 trong khối ASEAN. Tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2026 -2030 đạt tốc độ cao; bảo đảm các cân đối lớn. Thể chế quản lý hiện đại, hiệu lực, hiệu quả; mạng lưới kết cấu hạ tầng cơ bản đồng bộ; nguồn nhân lực được phát triển toàn diện; trình độ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thuộc nhóm dẫn đầu trong các nước có thu nhập trung bình cao. Nâng cao rõ rệt đời sống cho nhân dân...

Các chỉ tiêu chủ yếu được đặt ra về kinh tế - xã hội là tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đạt 10%/năm trở lên; GDP bình quân đầu người đến năm 2030 đạt khoảng 8.500 USD.

Báo cáo chính trị cũng nhấn mạnh tập trung hoàn thiện nhanh thể chế, giải phóng sức sản xuất, huy động mọi nguồn lực và tạo động lực mới cho phát triển. Xác lập mô hình tăng trưởng mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ cấu lại nền kinh tế, lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chính. Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Cùng với việc xây dựng nền giáo dục quốc dân hiện đại ngang tầm khu vực và thế giới, tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, 5 năm tới sẽ tập trung phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, khai thác hiệu quả không gian phát triển mới, lấy đô thị làm động lực phát triển vùng và đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới. Cùng với đó, quản lý hiệu quả tài nguyên; tăng cường bảo vệ môi trường và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai...

Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, bước vào nhiệm kỳ 2025-2030, tình hình thế giới dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, tiềm ẩn nhiều rủi ro; nhìn chung khó khăn, thách thức nhiều hơn thời cơ, thuận lợi. Đại hội lần thứ XIV của Đảng được Trung ương xác định là khởi nguồn của kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc vững bước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, chúng ta đang đứng trước thời điểm lịch sử, cơ hội lịch sử để phát triển nhanh, bền vững, song cũng đứng trước yêu cầu rất cao về sự đột phá mang tính cách mạng, khoa học, kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt trong mọi mặt của đời sống xã hội.

Về thực hiện nhiệm vụ chính trị trọng tâm, cần có giải pháp đột phá để giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm trở lên trong nhiều năm. Đặc biệt cần tập trung hoàn thiện thể chế để giải phóng sức sản xuất, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực, làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống và thúc đẩy mạnh mẽ các động lực tăng trưởng mới như kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế sáng tạo, kinh tế tuần hoàn…

Việt Nam đang có những nền tảng bước đầu thuận lợi để phát triển các ngành kinh tế mới. Để biến các ngành kinh tế mới thành động lực thực sự, TS. Phạm Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới đề xuất, Việt Nam cần triển khai đồng bộ một số nhóm giải pháp, xây dựng thể chế vượt trội, linh hoạt, theo kịp công nghệ mới, bao gồm khuôn khổ pháp lý thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) cho AI, blockchain, dữ liệu và tài chính số; tập trung phát triển nguồn nhân lực công nghệ cao…

Cùng với đó là việc huy động đầu tư chiến lược từ cả khu vực công và tư nhân, xây dựng các quỹ đổi mới sáng tạo, quỹ bán dẫn quốc gia, và áp dụng hình thức PPP cho các dự án trọng điểm; thúc đẩy hình thành các trung tâm đổi mới sáng tạo và các khu công nghệ cao, đặc biệt ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, và các khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghệ cao, chuyển giao tri thức, bảo đảm an ninh công nghệ và xây dựng chuẩn mực dữ liệu quốc gia...

Theo Nghị quyết 57-NQ/TW, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo được xác định là động lực chính của tăng trưởng trong thời kỳ mới, thay thế dần cho mô hình tăng trưởng dựa vào vốn và lao động giá rẻ. Tuy nhiên, tỷ lệ chi cho nghiên cứu và phát triển (R&D) của Việt Nam hiện vẫn ở mức thấp (chỉ khoảng 0,53% GDP năm 2022)3, trong khi nhiều nước trong khu vực đã vượt 1,5%.

Vì vậy, cùng góc nhìn, GS.TS. Phạm Văn Đức, Nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam nêu ra các nhiệm vụ ưu tiên trong thời gian tới như hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, kết nối viện - trường - doanh nghiệp; ưu tiên phát triển công nghệ lõi, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, công nghệ sinh học và chuyển đổi số trong các ngành công nghiệp chủ lực; phát triển hạ tầng số đồng bộ, thúc đẩy chính phủ số, kinh tế số, xã hội số. Đặc biệt, phải chú trọng đào tạo nhân lực công nghệ cao.

Chủ động cải cách, quyết liệt hành động, Chính phủ đang đưa các nghị quyết vào cuộc sống cùng với những đột phá về thể chế, hạ tầng và tổ chức bộ máy…

Những bước đi, quyết tâm hành động này không chỉ nhằm khơi thông nguồn lực, nâng cao năng lực quản trị quốc gia mà còn đặt nền móng vững chắc để đất nước bứt phá, bước vào kỷ nguyên tăng trưởng mới.