'Chiếc ghế trống' của ông Biden ở Jerusalem giữa xung đột Israel-Hamas

Trong lúc xung đột Israel-Hamas leo thang căng thẳng, những người Mỹ ủng hộ Nhà nước Do Thái đang tranh luận về vị trí đại sứ còn khuyết tại Jerusalem, mà họ cho là có thể giúp "tháo ngòi" khủng hoảng. Và dù Israel và phong trào Hamas đã đạt được lệnh ngừng bắn, nhưng rõ ràng vai trò của Mỹ trong vấn đề này là khá mờ nhạt.

Cuộc tranh giành công khai bất thường

Một chiến dịch vận động hành lang công khai bất thường xung quanh hai cái tên chính khách đang gây ra nhiều tranh cãi ở Washington DC. Sau khi có những thông tin rằng ông Biden có ý đề cử Tom Nides, một chủ ngân hàng, cựu quan chức Bộ Ngoại giao, vào ghế đại sứ tại Israel, một số nhà lập pháp và nhà hoạt động đang tìm cách ngăn cản. Họ kêu gọi Tổng thống Biden chọn Robert Wexler, một cựu nghị sĩ từng có nhiều năm tham gia nỗ lực chấm dứt cuộc xung đột kéo dài hàng thập kỷ giữa Israel và Palestine.

Những người thạo chuyện cho biết chiến dịch ủng hộ ông Wexler được thực hiện bằng những bức thư riêng gửi tới Nhà Trắng, những bài đăng trên báo chí Israel, các cuộc trao đổi trực tiếp với cố vấn cấp cao của ông Biden, và đôi khi chỉ là những dòng trạng thái trên Twitter. Ông Tom Nides cũng có bệ phóng của mình, nhưng lúc này, phe ủng hộ Wexler đang có tiếng nói mạnh hơn nhiều.

Khá là bất thường khi chứng kiến một cuộc đấu công khai như vậy để tranh giành chức đại sứ. Nó cho thấy vấn đề Israel-Palestine vẫn rất được quan tâm ở Washington, ngay cả khi tình hình chính trị đang thay đổi.

Hạ nghị sĩ Ted Deutch, Chủ tịch một tiểu ban của Hạ viện Mỹ về Trung Đông, nằm trong số những người ủng hộ ông Wexler làm đại sứ tại Jerusalem. “Đặc biệt là trong bối cảnh các cuộc tấn công khủng bố đang diễn ra nhằm vào Israel, chúng tôi cần một người ở Jerusalem thể hiện cam kết của mình với mối quan hệ, hiểu được sự phức tạp của những vấn đề này và giành được sự tôn trọng của các nhà lãnh đạo trên toàn thế giới. Robert sẽ là một lựa chọn phù hợp”, ông Deutch, một người ủng hộ trung thành cho mối quan hệ Mỹ-Israel, tuyên bố.

Cùng ủng hộ Wexler là Thượng nghị sĩ Bernie Sanders, người từng mất đề cử tổng thống của đảng Dân chủ vào tay ông Biden năm 2020. Ông Sanders gần đây đăng trên Twitter: “Trong lúc Tổng thống Biden cân nhắc đề cử đại sứ tại Israel, tôi kêu gọi ông lựa chọn một người có thể đại diện đất nước chúng ta theo một cách công bằng, người có thể xử lý tốt không chỉ với Israel mà với cả người Palestine”.

Trong khi đó, những người ủng hộ ông Nides bao gồm cựu Thượng nghị sĩ Joe Lieberman. Ông Lieberman phát biểu với Forward, một trang tin về người Do Thái: “Tôi rất mừng khi ông ấy đang được coi là người đứng đầu cho vị trí đại sứ tại Israel. Ông ấy sẽ trung thành với Tổng thống Biden như đối với tôi và chiến dịch năm 2000. Ông ấy sẽ có được an ninh và tình cảm của người Israel”.

Đại sứ Mỹ tại Israel - một vị trí đặc biệt

Tổng thống Biden dự kiến sẽ công bố một số đề cử ứng viên đại sứ các nước vào cuối tháng này, trong đó dự kiến sẽ có đại sứ tại Israel. Nhưng dự định đó là trước khi xảy ra làn sóng đụng độ mới nhất giữa Israel với các nhóm chiến binh ở Dải Gaza, và hiện không rõ kế hoạch công bố này có bị trì hoãn hay không.

Đại sứ Mỹ tại Israel là một trong những đại diện ngoại giao quan trọng nhất của Mỹ. Đó là một vị trí thách thức đặc biệt, không chỉ vì tính phức tạp của cuộc xung đột Israel-Palestine mà còn vì nó liên quan đến những vấn đề chính trị nội địa nhạy cảm của Mỹ.

Vấn đề chính trị đó ngày càng khó đoán định. Trong nhiều thập kỷ, Israel đã tin tưởng vào sự ủng hộ vững chắc và rộng rãi của lưỡng đảng trong Quốc hội Mỹ. Nhưng nay, ngày càng có nhiều thành viên Dân chủ lên tiếng ủng hộ các quyền của người Palestine, và đặt câu hỏi về khoản viện trợ quân sự khổng lồ của Mỹ cho Israel.

Vị trí đại sứ Mỹ tại Israel thường được trao cho một nhà ngoại giao chuyên nghiệp. Đã có một số nhân vật chính trị được bổ nhiệm cho vai trò này, nhưng nhìn chung họ vẫn có hiểu biết chuyên môn về cuộc xung đột ở Trung Đông.

Đại sứ của Tổng thống Trump tại Israel, David Friedman, không phải là một chuyên gia truyền thống về vấn đề này. Ông là một luật sư về phá sản, nhưng đã có nhiều mối quan hệ ở Israel, đặc biệt là với phe hữu trên chính trường, và bản thân là người ủng hộ phong trào định cư của người Do thái. Ông Friedman có ảnh hưởng lớn trong việc xây dựng chính sách của Tổng thống Trump với khu vực - vốn nghiêng mạnh về ủng hộ Israel chứ không phải người Palestine.

Trước Friedman, Đại sứ Mỹ tại Israel do Tổng thống Obama bổ nhiệm là Dan Shapiro. Ông Shapiro không phải là một nhà ngoại giao chuyên nghiệp, nhưng có hiểu biết sâu rộng về Trung Đông, từng là thành viên phụ trách Trung Đông trong Hội đồng An ninh Quốc gia.

Hai ứng cử viên người Do Thái

Quay trở lại với Tom Nides, sơ yếu lý lịch của ông bao gồm vị trí thứ trưởng về quản lý và tài nguyên. Công việc đó liên quan đến việc bảo đảm rằng các quyết định chính sách, bao gồm liên quan đến Trung Đông, sẽ nhận được nguồn lực tài chính và hành chính phù hợp. Nides cũng giữ các vị trí hàng đầu trong khu vực kinh tế tư nhân, bao gồm vai trò Phó chủ tịch ngân hàng Morgan Stanley.

Trong khi đó, "đối thủ" Robert Wexler rời Quốc hội vào năm 2010 sang lãnh đạo Trung tâm S. Daniel Abraham về Hòa bình Trung Đông ở Washington DC. Ông từng làm cố vấn cho cựu Tổng thống Barack Obama về các vấn đề Trung Đông trong chiến dịch tranh cử và có quan hệ với một loạt nhân vật người Israel và Palestine, cũng như cộng đồng Do Thái Mỹ. 

Cả Nides và Wexler đều là người Do Thái và cả hai đều từ chối bình luận về ghế đại sứ tại Israel.

Những người ủng hộ ông Wexler không bày tỏ sự thù ghét cá nhân đối với Nides, nhưng họ lập luận rằng chỉ đơn giản là Wexler đủ điều kiện hơn cho công việc. 

Trước làn sóng bạo lực hiện nay, Tổng thống Biden từng tỏ dấu hiệu rằng ông không có ý định biến xung đột Israel-Palestine thành trọng tâm chính sách đối ngoại chính. Trong trường hợp đó, một đề cử dành cho Nides sẽ có ý nghĩa. Nhưng bây giờ thì tình hình đã khác.

“Giữa cuộc khủng hoảng hiện tại, rõ ràng là chính quyền không thực sự có lựa chọn rút lui và họ biết điều đó,” một người ủng hộ ông Wexler nói.

Tuy nhiên, những người ủng hộ Nides lại cho biết ông hiểu rõ về cuộc xung đột giữa Israel và Palestine hơn những gì mọi người nghĩ. Trong mọi trường hợp, Nides là một người học hỏi nhanh, một người thông thạo cả khu vực tư nhân và công cộng, sẽ là một "tài sản" cho mối quan hệ Mỹ-Israel.

Trong khi đó, nhiều nhà quan sát cho rằng, trên hết, họ thất vọng vì Tổng thống Biden đang mất quá nhiều thời gian để đưa ra lựa chọn. Làn sóng bạo lực mới nhất trong khu vực đã khiến hơn 200 người thiệt mạng, đa số là người Palestine ở Dải Gaza, và một số nhà quan sát nói rằng, một đại sứ Mỹ tại Jerusalem có thể giúp giảm căng thẳng.

Một nhà vận động hành lang thân Israel ủng hộ ông Wexler cho biết: “Quyết định này đáng lẽ phải được đưa ra cách đây vài tháng và đã xong xuôi rồi. Họ nên bổ nhiệm đại sứ này từ sớm".