Tăng cao về giá trị xuất khẩu
Ngay từ đầu năm 2021, ngành gạo Việt Nam đã đón nhận tin vui với lô gạo thơm 1.600 tấn của Công ty Cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An đi Singapore và Malaysia đạt mức giá rất cao: 680 USD/tấn và 750 USD/tấn.
Năm 2020, dù gặp rất nhiều khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 nhưng ngành gạo Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc, đặc biệt là về giá trị.
Theo Bộ Công Thương, xuất khẩu gạo năm 2020 ước đạt 6,15 triệu tấn, trị giá đạt khoảng 3,07 tỷ USD. Mặc dù lượng gạo xuất khẩu giảm khoảng 3,5% so với năm 2019, chủ yếu vì mục tiêu bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, nhưng trị giá xuất khẩu lại tăng tới 9,3 %. Giá xuất khẩu bình quân cả năm ước đạt 499 USD/tấn, tăng 13,3% so với năm 2019.
Đại diện Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, năm 2020, xuất khẩu gạo gặp không ít khó khăn, thách thức, chủ yếu do tác động của dịch COVID-19. Trước tình hình đó, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công Thương đã chủ động thực hiện nhiều giải pháp để vừa bảo đảm công tác phòng chống dịch và bảo đảm an ninh lương thực; vừa tháo gỡ khó khăn cho hoạt động xuất khẩu nói chung và xuất khẩu gạo nói riêng, giúp người dân tiêu thụ thóc, gạo với số lượng và giá cả tốt nhất. Cho tới nay, có thể thấy cả 2 mục tiêu lớn do Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đặt ra đối với sản xuất - xuất khẩu gạo đều đã đạt được.
Cơ cấu gạo xuất khẩu của Việt Nam đang tiếp tục chuyển dịch sang các loại gạo thơm, gạo chất lượng cao với giá bán và giá trị gia tăng cao hơn. Cùng với đó, người nông dân và các thương nhân xuất khẩu gạo cũng ngày càng quan tâm hơn tới việc nâng cao chất lượng, truy xuất nguồn gốc và hướng tới đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của các thị trường khó tính như EU, Hàn Quốc, Hoa Kỳ…
Xuất khẩu gạo sẽ có nhiều cơ hội bứt phá trong năm 2021. Ảnh: TTXVN.
Ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đánh giá, năm 2020 là năm thành công trong xuất khẩu của ngành lúa gạo Việt Nam. Ngoài tác động từ phía cầu lớn, việc thực thi các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, đặc biệt là Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đã tạo cơ hội lớn cho gạo Việt Nam vào thị trường châu Âu.
“Trước khi EVFTA có hiệu lực, gạo Việt vào thị trường EU với số lượng rất ít vì vướng các rào cản về thuế quan. Nhưng kể từ khi hiệp định này thực thi, chúng ta đã có những đơn hàng xuất khẩu với khối lượng lớn, giá trị tốt hơn. Đây sẽ là bước đầu để sản phẩm gạo của chúng ta có chỗ đứng tại châu Âu, là cơ sở để thâm nhập các thị trường khó tính khác”, ông Đỗ Hà Nam cho biết.
Năm 2021, cơ hội lớn từ các FTA
Theo dự báo của VFA, xuất khẩu gạo năm 2021 vẫn tốt khi các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam như Philippines, châu Phi... tiếp tục ký hợp đồng mua gạo của Việt Nam. Thêm vào đó, nhiều nước có nhu cầu lớn về gạo thơm, gạo nếp - vốn là mặt hàng có lợi thế của doanh nghiệp Việt.
Cùng với đó, gạo Việt còn có thêm cơ hội xuất khẩu vào một số thị trường mà chúng ta vừa ký kết FTA mới. Cụ thể, trong khuôn khổ FTA - Liên minh Kinh tế Á - Âu (EAEU), các quốc gia thuộc khối này đã cam kết dành 10.000 tấn gạo hạn ngạch thuế quan cho Việt Nam trong năm 2021. Trong đó, Cộng hòa Armenia 400 tấn; Cộng hòa Belarus 9.600 tấn.
Bên cạnh đó, các hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương giữa Việt Nam với các nước như FTA Việt Nam - EU (EVFTA), FTA Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA)… với ưu đãi về thuế quan sẽ tạo thuận lợi cho gạo Việt cạnh tranh với các nước khác. Trong năm 2019, xuất khẩu gạo từ Việt Nam sang Anh đã có bước nhảy vọt với mức tăng trưởng kim ngạch lên đến 376%. Như vậy, Anh là thị trường xuất khẩu gạo rất tiềm năng cho Việt Nam.
Tận dụng những lợi thế này, nhiều doanh nghiệp lớn trong ngành lúa gạo như Công ty CP Tập đoàn Intimex, Tập đoàn Lộc Trời, Công ty TNHH VRICE, Công ty CP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An đều đã có kế hoạch tìm kiếm khách hàng ở những thị trường mà Việt Nam vừa có FTA, đặc biệt là khai thác thị trường Anh bởi đây là thị trường vô cùng tiềm năng.
Về phía Bộ Công Thương, để tiếp tục đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu gạo, Bộ Công Thương sẽ có những thông tin về tình hình nhu cầu thị trường kịp thời và thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường, khách hàng. Đặc biệt, có những thông tin cụ thể về những quy định, rào cản theo cam kết của các FTA để doanh nghiệp nắm bắt và có kế hoạch tiếp cận phù hợp.
Để thúc đẩy xuất khẩu gạo năm 2021, VFA đã đề ra một số giải pháp để phát triển thị trường. Tiếp cận thị trường nước ngoài thông qua các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, VFA đã xây dựng các kênh chào hàng trực tuyến cũng như tham gia các hội thảo về thương mại theo hình thức trực tuyến để phát triển ngành hàng gạo.
Năm 2021, các doanh nghiệp sẽ tập trung vào các sản phẩm chất lượng cao, đang có kết quả xuất khẩu tốt, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm để có thể gia nhập những thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Canada…