Làng Vân Hà (xưa có tên gọi là Yên Viên, tên tục gọi là làng Vân), huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, một lễ hội mang đậm tính lịch sử, độc đáo, vui vẻ, kịch tính và "độc nhất vô nhị" của làng.
Đây còn là trò chơi mang nét đặc trưng của văn hóa lúa nước, thể hiện niềm khao khát của cư dân nông nghiệp mong cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Lễ hội vật cầu nước được tổ chức trên sân chính của đền thờ Thánh Tam Giang, có diện tích khoảng 200m2, mặt sân là bùn nhão, ở hai đầu sân có hai hố để đẩy cầu xuống
Nước đổ vào sân Đền cũng phải là nước sông Cầu do hai hoặc bốn cô gái nết na, chưa chồng, mặc trang phục truyền thống của phụ nữ vùng Kinh Bắc, gánh nước từ sông Cầu đổ vào sân.
Quả cầu làm bằng gỗ lim, đường kính 35 cm, nặng khoảng 20 kg tượng trưng cho mặt trời, còn lỗ cầu tượng trưng cho âm; âm dương hòa hợp giúp mọi người làm ăn phát đạt, vạn sự bình an.
Trước khi ra sân đấu, các cụ phải vào đền Thánh làm lễ.
16 thanh niên khỏe mạnh tham gia gọi là quân cầu, chia làm hai giáp trên và dưới, mỗi giáp 8 người. Tất cả đóng khố, cởi trần.Trươc khi vật cầu, họ làm lễ ở sân đền, uống rượu và ăn hoa quả để tăng dũng khí.
16 quân cầu xếp thành 4 hàng, phủ phục lễ thánh.
Quả cầu tròn làm bằng gỗ mít được rước từ đền ra sân đình.
Khi ông chủ tế vừa gieo cầu xuống sân, cũng là lúc trai hai giáp trong bộ dạng cởi trần đóng khố nhảy ào vào tranh cướp cầu giữa bùn đất lấm lem, ai cũng quyết giành vận may.
Người giành được quả cầu là giành được năng lượng mặt trời, giành được vận may về cho dân làng.
Theo hương ước của làng, trước đây 4 năm sẽ khai hội một lần.
Việc tuyển chọn quân cầu rất khắt khe. Họ là trai tráng khỏe mạnh, không có tang bụi, không có bệnh tật, dị tật, không có can phạm, can án. Tất cả quân cầu đều được huấn luyện 3 buổi chiều trước khi hội mở.
Các quân cầu sẽ dùng mọi cách để cướp được cầu và tấn công đối thủ để ghi điểm.
Một quân cầu sau khi cướp được quả cầu đang tìm cách di chuyển sang hố đội bạn.
Lễ hội vật cầu nước làng Vân luôn là tâm điểm thu hút hàng nghìn người dân cùng du khách thập phương tìm về để chiêm ngưỡng những màn so tài thủy chiến với trái cầu gỗ nặng hàng chục kg.
Người dân ngồi xem các đội thi đấu cũng lấm lem bùn đất..
Được tổ chức trong ba ngày, lễ hội vật cầu nước từ ngày 12 đến ngày 14/4 âm lịch.
Năm 2022, lễ hội Vật cầu nước làng Vân đã được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.