Xe của Uber trên các đường phố ở Washington, DC, Mỹ. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
“Luôn tiến về phía trước” – đó là phương châm của Travis Kalanick, đồng sáng lập kiêm cựu CEO của Uber. Tinh thần này đã góp phần đưa công ty trở thành nền tảng VTC (xe dịch vụ đặt qua ứng dụng) lớn nhất thế giới, hiện diện tại hơn 70 quốc gia và 10.000 thành phố.
Tên gọi Uber giờ đã trở thành một động từ quen thuộc. Tuy nhiên, trong khi Uber mở rộng ào ạt, các nhà đầu tư buộc phải kiên nhẫn. Dù được thành lập cách đây 16 năm, công ty chỉ mới ghi nhận lợi nhuận hoạt động hàng năm đầu tiên vào năm 2023. Các cuộc chiến pháp lý nhằm né quy định và các bê bối quấy rối tình dục đã khiến Uber phải trả giá đắt.
Ít ra thì hiện nay các cổ đông cũng đang được hưởng quả ngọt. Sau khi ghi nhận lợi nhuận hoạt động 2,8 tỷ USD (2,4 tỷ euro) năm 2024, kết quả quý II/2025 công bố ngày 6/8 dự báo một năm còn tốt đẹp hơn. Niềm vui càng lớn khi công ty tuyên bố chương trình mua lại cổ phiếu trị giá 20 tỷ USD (17 tỷ euro).
Tuy vậy, phần lớn các nhà phân tích trong buổi họp báo cáo kết quả với Dara Khosrowshahi - CEO hiện tại của Uber - lại quan tâm nhiều hơn đến điều ông nói về một chủ đề mà người tiền nhiệm Travis Kalanick từng gọi là “mối đe dọa sinh tồn” của công ty: xe không người lái. CEO Khosrowshahi thừa nhận việc thương mại hóa robotaxi vẫn chỉ đang ở “những bước chập chững đầu tiên”.
Hiện có khoảng 1.500 xe tự hành hoạt động tại Mỹ và 2.000 tại Trung Quốc - hai thị trường lớn nhất - cùng với vài trăm chiếc rải rác nơi khác. Nhưng con số này có thể tăng vọt: Goldman Sachs ước tính đến năm 2030, Mỹ sẽ có 35.000 xe tự hành lưu thông. CEO Khosrowshahi khẳng định Uber muốn “ngồi ghế lái” của xu hướng này.
Dưới thời cựu CEO Travis Kalanick, Uber từng phát triển công nghệ lái tự động riêng. Họ chi khoảng 3 tỷ USD (2,6 tỷ euro) vào dự án trước khi đánh giá là quá khó và rủi ro – nhất là sau vụ tai nạn khiến một người đi bộ tử vong, được xem là ca tử vong đầu tiên do xe tự hành gây ra. Năm 2020, Uber đã bán đơn vị này cho Aurora, một start-up chuyên xe tải tự hành.
Giờ đây, khi các công ty khác dần làm chủ công nghệ, chiến lược mới của Uber là bắt tay càng nhiều đối tác càng tốt. Các thỏa thuận này cho phép hành khách có thể đặt robotaxi trực tiếp qua ứng dụng Uber. Các đối tác gồm: Một là Volkswagen - sẽ ra mắt dịch vụ robotaxi tại Los Angeles năm tới, hai là WeRide - start-up Trung Quốc, hợp tác cùng Uber ở 15 thành phố toàn cầu trong 5 năm tớ, và ba là Apollo Go - bộ phận xe tự hành của Baidu, đang khai thác tại châu Á và Trung Đông, dự kiến mở rộng sang châu Âu.
Uber cũng tiến hành các hoạt động đầu tư trực tiếp. Năm ngoái, hãng này đã rót một khoản vốn (số tiền không được công bố) vào Wayve, start-up Anh về xe tự hành, với kế hoạch thử nghiệm robotaxi tại London năm tới. Có tin Uber còn hỗ trợ chính cựu CEO Travis Kalanick mua lại mảng hoạt động Mỹ của Pony.ai, một công ty Trung Quốc khác đã bắt tay với Uber triển khai robotaxi ở Trung Đông.
Dù nổi tiếng với mô hình “asset-light” (ít nắm giữ tài sản), Uber cũng đang tự mua xe tự hành. Tháng 7 vừa qua, công ty ký thỏa thuận với Lucid (hãng xe điện) và Nuro (start-up xe tự hành), để cung cấp 20.000 robotaxi trong 6 năm tới, nhằm “chứng minh khả năng sinh lợi” của việc vận hành một đội xe như vậy.
Quan hệ với Waymo - bộ phận xe tự hành của Alphabet - có lẽ quan trọng nhất. Waymo hiện hoạt động tại 5 thành phố và đặt mục tiêu mở rộng sang hàng chục nơi khác, được xem là “người dẫn đầu” ở Mỹ trong lĩnh vực robotaxi. Các chuyến xe có thể đặt qua ứng dụng Waymo hoặc Uber tại Atlanta và Austin. Uber muốn hợp tác lâu dài, nhưng Alphabet có thể tự tin rằng Waymo đủ nổi tiếng để “ra riêng”. Khi Waymo mở rộng, Uber có nguy cơ gặp rắc rối.
Trong bức tranh này, Elon Musk là “ẩn số”. Vị tỷ phú này tuyên bố đầy tham vọng rằng robotaxi của Tesla, hiện mới chỉ chạy thử nghiệm nhỏ tại Austin, sẽ phục vụ một nửa dân số Mỹ vào cuối năm nay. Nhiều chuyên gia nghi ngờ công nghệ lái tự động của Tesla và khả năng biến xe Tesla cá nhân thành robotaxi như ông Musk hứa. CEO Khosrowshahi muốn Tesla gia nhập nền tảng Uber, nhưng tin rằng ông Musk sẽ có lối đi riêng.
Con đường phổ biến hóa robotaxi vẫn còn dài. Công nghệ và mô hình kinh doanh chỉ là một nửa thách thức; nửa còn lại đến từ cơ quan quản lý nhiều quốc gia vẫn còn do dự, và từ người tiêu dùng vẫn cần được thuyết phục. Tuy nhiên, Uber sẽ tiếp tục chiến đấu để trở thành nền tảng được lựa chọn khi kỷ nguyên robotaxi thực sự đến.