Hiện nay, TP Hồ Chí Minh đang phối hợp với các bộ, ngành Trung ương để hoàn thiện thủ tục pháp lý, điều chỉnh dự án đầu tư, tổng mức đầu tư tuyến metro số 1. Đây được xem là “nút thắt”, nếu được tháo gỡ sẽ tạo điều kiện thuận lợi để tăng tốc dự án.
Công trình tuyến metro số 1 đang được TP Hồ Chí Minh thúc đẩy để “về đích” cuối năm 2020.
“Nút thắt” điều chỉnh dự án
Tại buổi kiểm tra thực tế và làm việc với các nhà thầu, tư vấn dự án metro số 1 trong tháng 2/2019, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thành Phong cho biết, khó khăn lớn nhất là việc phê duyệt tổng mức đầu tư. Khó khăn này đã được Bộ Chính trị cho chủ trương. Do vậy, các bước còn lại, Thành phố sẽ cùng các bộ, ngành làm các thủ tục để phê duyệt nhanh tổng mức đầu tư đã được điều chỉnh.
Theo ông Tatsuya Masuzawa, Giám đốc dự án Liên danh tư vấn NJPT, mối quan tâm chính và lớn nhất ở thời điểm hiện tại của hai phía là giải quyết thanh toán cho nhà thầu và tư vấn chung cho các hạng mục công trình đã hoàn thành, bởi việc này đang tồn đọng và đình trệ trong thời gian dài.
Ông Tatsuya Masuzawa mong Thành phố thực hiện cam kết tiếp tục tạm ứng tiền ngân sách Thành phố để thanh toán cho các nhà thầu và nhà tư vấn chung cho đến khi được phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư. Đây là yêu cầu thiết yếu nhất cho việc thực hiện thành công dự án.
Thời gian qua, việc thanh toán cho các gói thầu gặp một số vướng mắc liên quan đến thủ tục thanh toán như việc gia hạn hợp đồng; tư cách pháp lý của Liên danh tư vấn chung NJPT; thẩm quyền thẩm định phê duyệt thiết kế kỹ thuật và dự toán… dẫn đến giải ngân thấp. Việc thiếu vốn, chậm giải ngân, thanh toán các hạng mục thi công đã hoàn thành… cũng khiến nhà thầu gặp nhiều khó khăn trong các bước tiếp theo. Điều này đã ảnh hưởng đến tiến độ chung của toàn dự án.
Nhằm tháo gỡ các vấn đề cũng như khắc phục những tồn đọng trước đó, UBND TP Hồ Chí Minh đã tiếp thu ý kiến của Kiểm toán Nhà nước. Theo đó, tổng mức đầu tư điều chỉnh sẽ được cập nhật giá trị các hợp đồng CP1a, CP1b, CP2, CP3 đã ký kết, cùng với phân bổ lại các hạng mục chưa thực hiện như thuế giá trị gia tăng, chi phí tư vấn xây dựng…
Để đảm bảo mục tiêu, tiến độ giải ngân cho các nhà thầu, tại cuộc làm việc về dự án metro số 1 vào tháng 12/2018, lãnh đạo UBND TP Hồ Chí Minh cũng đã giao Ban Quản lý Đường sắt Đô thị TP Hồ Chí Minh khẩn trương thương thảo, ký kết biên bản ghi nhớ, phụ lục hợp đồng chỉ gia hạn thời gian, không thay đổi các nội dung khác của hợp đổng, để làm thủ tục giải ngân.
Tạm ứng vốn thúc đẩy dự án
Công nhân hàn ray cho tuyến metro số 1.
Về kinh phí tạm ứng để thanh toán cho nhà thầu, qua đó tiếp tục thúc đẩy thi công dự án, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Trần Vĩnh Tuyến cho biết, có thể hoàn toàn yên tâm về kinh phí, bởi việc tạm ứng ra vài nghìn tỷ đồng không phải vấn đề quá lớn. Tuy nhiên, quan trọng là các bộ ngành tham mưu cho Chính phủ duyệt giải ngân theo Hiệp định vay của TP Hồ Chí Minh với các đối tác, để có kinh phí thực hiện dự án. Hiện Thành phố rất quyết tâm đẩy nhanh tiến độ dự án với tinh thần tăng tốc.
Năm 2018, Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP Hồ Chí Minh được UBND TP Hồ Chí Minh cho tạm ứng từ ngân sách Thành phố để thanh toán cho dự án tuyến metro số 1 với tổng số tiền 1.000 tỷ đồng. Tính đến nay, tổng hồ sơ đề nghị thanh toán từ vốn ODA của các nhà thầu thuộc dự án metro số 1 là 2.481 tỷ đồng. Thanh toán đến thời điểm giữa tháng 1/2019 mới là 222 tỷ đồng; ước thanh toán đến cuối tháng 1/2019 là 236 tỷ đồng, chưa thanh toán là 2.245 tỷ đồng.
Dự kiến, tổng nhu cầu vốn năm 2019 cho dự án metro số 1 là 9.502 tỷ đồng; trong đó, nhu cầu vốn ODA cấp phát năm 2019 cho dự án metro số 1 là 7.257 tỷ đồng; thanh toán khối lượng thực hiện năm 2018 chuyển sang năm 2019 là 2.245 tỷ đồng. Tính đến nay, tổng vốn tạm ứng từ năm 2017 đến 31/12/2018 là 3.273 tỷ đồng.
Theo Liên danh nhà thầu Sumitomo - Cienco 6, việc thanh toán cho gói thầu đã bị dừng hơn 10 tháng, với khoản thanh toán chưa được chi trả hiện đã hơn 1.000 tỷ đồng, nên ảnh hưởng đến công việc. Cùng với gia hạn thời gian hoàn thành gói thầu, Liên danh cũng yêu cầu sớm phê duyệt các hồ sơ thiết kế kỹ thuật để có thể đáp ứng tiến độ xây dựng.
Trong khi đó, để đảm bảo thanh toán cho các nhà thầu theo hợp đồng, Ban Quản lý Đường sắt Đô thị TP Hồ Chí Minh kiến nghị UBND Thành phố tiếp tục tạm ứng từ ngân sách Thành phố để thanh toán cho các gói thầu. Trước mắt, đợt 1 năm 2019 là 2.245 tỷ đồng để thanh toán và tạm ứng (80%) các hồ sơ đề nghị thanh toán đã thực hiện nhưng chưa giải ngân trong năm 2018.
Trước những khó khăn hiện nay, bà Junko Takahashi, Phó Trưởng đại diện JICA (Cơ quan Hơp tác quốc tế Nhật Bản) tại Việt Nam đề nghị các nhà thầu khẩn trương hoàn thiện các hạng mục còn lại một cách có hiệu quả. Mong muốn các cơ quan phía Việt Nam hỗ trợ hợp tác, thúc đẩy quá trình phê duyệt và thanh toán cho các nhà thầu. Đây là thời điểm quan trọng để cùng nhau giải quyết các vấn đề tồn đọng để đạt được mục tiêu dự án đúng tiến độ.
Theo ông Nguyễn Thành Phong, với sự hỗ trợ, phối hợp của JICA và các bộ, ngành Trung ương, nhiều vướng mắc, khó khăn về pháp lý, kế hoạch vốn… của dự án đã từng bước được tháo gỡ. Để đạt được mục tiêu hoàn thành dự án vào cuối năm 2020, trong thời gian chờ phê duyệt tổng mức đầu tư điều chỉnh dự án theo quy định, Thành phố sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan bộ ngành Trung ương tích cực tìm kiếm nguồn vốn bổ sung để thanh toán cho nhà thầu; đồng thời chỉ đạo các đơn vị có liên quan tiếp tục đẩy nhanh tiến độ giải ngân của dự án.