Jenin thành vùng chiến sự mới ở Bờ Tây

Cái chết từ bầu trời

Khi Asaad al-Damagh gục xuống trong một con hẻm ở trại tị nạn Jenin vào ngày 25/11, hai tiếng nổ đã vang lên. Quả đạn đầu tiên giết chết al-Damagh; quả thứ hai hạ gục Maisa, một phụ nữ Palestine 30 tuổi, đang cố gắng giúp đỡ Damagh bằng cách kéo anh vào nhà cô. Cơ thể của người phụ nữ bị xuyên thủng bởi chính những mảnh kim loại đã xé nát mặt tiền ngôi nhà của cô. Maisa vẫn gắng lết vào được sảnh nhà. Con trai cả của cô, Riad, 10 tuổi, nói rằng vừa trước đó cậu đã nhìn thấy “thứ gì đó màu xám trên bầu trời”.

Vụ sát hại được thực hiện bởi một máy bay không người lái của quân đội Israel. Maisa hiện nằm tại bệnh viện Ibn Sina ở Jenin, thành phố có khoảng 50.000 dân ở phía bắc Bờ Tây. Cô đã trải qua ba cuộc phẫu thuật để loại bỏ các mảnh đạn ra khỏi cơ thể nhưng một bên mắt không còn nhìn thấy. Chồng cô cho biết nhiều bệnh nhân khác bị mảnh đạn găm vào hộp sọ, như Maisa, “đã bị mù hoàn toàn”.

Đối với nhiều người Palestine, trại tị nạn Jenin là thành trì kháng chiến chống lại sự chiếm đóng của Israel. Nơi này có diện tích chưa đầy nửa km vuông, với 14.000 người tị nạn chen chúc. Còn Israel coi đây là nơi ẩn náu của những “kẻ khủng bố” thuộc các nhóm Hamas, Thánh chiến Hồi giáo Palestine và các nhóm khác.

Al-Damagh là thành viên của nhóm Thánh chiến Hồi giáo, đã bị giết trực tiếp và không có khả năng bào chữa trước tòa. “Khủng bố” là cái mác mà Israel áp dụng một cách có hệ thống đối với những người thiệt mạng trong các cuộc tấn công của quân đội Israel vào thành phố và đặc biệt là ở vùng nông thôn.

Luz Saavedra, điều phối viên địa phương của Tổ chức Bác sĩ Không Biên giới (MSF), tổ chức quốc tế duy nhất tại đây, giải thích, những hoạt động này đã tái diễn trong nhiều thập kỷ, và đang diễn ra tới ba lần một tuần kể từ ngày 7/10, ngày Hamas mở cuộc thảm sát ở miền Nam Israel.

"Tìm kiếm và bắt giữ"

Từ ngày 7/10 đến ngày 23/11, theo phía Palestine, Israel đã giết chết 211 người ở Bờ Tây, tương đương gần một nửa trong số 452 người Palestine thiệt mạng vì lý do tương tự kể từ đầu năm 2023. 54 trong số đó là trẻ em.

Theo tài liệu của Văn phòng Điều phối Nhân đạo (OCHA) của Liên hợp quốc, 8 người Palestine khác - bao gồm cả một đứa trẻ - đã bị những người định cư Israel giết chết. 66% người thiệt mạng trong các chiến dịch “tìm kiếm và bắt giữ”, chủ yếu là ở trại Jenin và Tulkarem, cách nhau gần 2km.

Những con đường trong trại tị nạn Jenin là bằng chứng cho những cái chết liên tiếp đó. Cứ cách vài bước, lại có những bức ảnh được đóng khung để bày tỏ lòng kính trọng đối với vô số người đàn ông, một số phụ nữ và nhiều trẻ em bị quân đội Israel sát hại vì bị nghi ngờ có liên quan đến các nhóm vũ trang. Những khuôn mặt khác trong những bức ảnh này là nạn nhân của hỏa lực bắn tỉa, của cuộc giao tranh giữa dân quân và binh lính, hoặc của các vụ nổ và đánh bom xảy ra trong các hoạt động “tìm kiếm và bắt giữ” - biến trại tị nạn thành vùng chiến sự. Vào tháng 7, quân đội Israel thậm chí còn bắn tên lửa vào trại tị nạn từ hai trực thăng tấn công Apache.

Điều phối viên Saavedra nhấn mạnh, các cuộc tấn công quân sự “đã gia tăng về tần suất và cường độ” trong gần 8 tuần chiến sự ở Gaza, bắt đầu bằng máy bay không người lái, mà tiếng vo ve của chúng báo hiệu khu trại đã được tuyên bố là "vùng chiến sự khép kín". Sau đó, binh sĩ Israel ập đến vào lúc hoàng hôn, được hộ tống bởi những chiếc D-9, những chiếc máy ủi quân sự khổng lồ phá hủy hệ thống đường nhựa và những bức tường nhà. Trong khi đó, lính bắn tỉa chiếm giữ các vị trí trên mái nhà và cả bên trong các ngôi nhà ở vùng nông thôn.

Salah Eddine Mansour, một luật sư 28 tuổi, chỉ vào những bức tường đầy sẹo. Các lỗ lớn ở mặt tiền được “tay bắn tỉa sử dụng để thò nòng súng ra”. Có những lỗ khác, nhỏ hơn một chút ở khắp nơi - dấu vết của súng đạn.

Emm Haitham, 66 tuổi, chỉ vào chiếc xe của con trai ông. Nửa thân xe bị nghiền nát như lon soda bị kẹp. Một chiếc máy ủi của Israel đã lăn qua nó.  Cách đó không xa, một người phụ nữ mở cửa nhà và thấy một bức tường đã bị thổi bay phần trên. Cô giải thích, một quả tên lửa của Israel đã xé nó thành từng mảnh.

Leo thang bạo lực sau ngày 7/10

Kể từ ngày xảy ra cuộc tấn công của Hamas, quân đội Israel đã leo thang các cuộc tấn công vào trại tị nạn này. Nơi đây từng là một trong những bối cảnh chính của phong trào intifada thứ hai của người Palestine cách đây hai thập kỷ. Các chiến dịch cũng ngăn cản những người bị thương được điều trị y tế ngay lập tức khi chặn lối vào các bệnh viện bị chặn lại, kể cả bệnh viện công lớn nhất Jenin, Khalil Suleiman, nằm cạnh trại.

Cửa sổ cầu thang của bệnh viện Khalil Suleiman bị đạn bắn vỡ. Giám đốc bệnh viện, Wisam Bakr, giải thích rằng quân đội Israel không chỉ ngăn cản xe cứu thương vào mà thậm chí còn đưa những bệnh nhân bị thương từ bên trong bệnh viện đi tạm giữ. 

Trong phòng cấp cứu của bệnh viện Khalil Suleiman, y tá trưởng Qassem Jomah Bani Garrah không thể đếm được số vết thương do đạn bắn mà ông đã điều trị. Ông kể lại rằng trong một chiến dịch khám xét và bắt giữ, 108 bệnh nhân đã được đưa vào phòng cấp cứu trong vòng 47 giờ, hầu hết đều bị vết thương do đạn bắn và mảnh đạn. “Kể từ ngày 7/10, các bệnh nhân đến đây đều do các vụ nổ hoặc có mảnh đạn trong tim. Một cậu bé phải cắt cụt cả hai chân và một cậu bé khác bị đạn nổ xé nát cẳng tay”, y tá Garrah nói.

Cậu bé Hassan, 13 tuổi, ngồi trên xe lăn trong một căn phòng khác tại bệnh viện Ibn Sina. Cậu cũng bị bắn hai phát vào bụng trong cùng một cuộc đột kích khiến các nhân viên y tế bị thương vào ngày 9/11.

Điều phối viên MSF cho biết, khi vượt qua Đường Xanh, biên giới tưởng tượng giữa Israel và Bờ Tây, “nếu bạn là người Palestine, tuổi thọ của bạn sẽ giảm ngay lập tức 20 năm”. Hầu hết những người tị nạn trong trại Jenin chưa bao giờ vượt qua biên giới trên thực tế được thiết lập vào năm 1949 giữa Israel và các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng này. Để rời khỏi Bờ Tây, họ cần có giấy phép nhưng Israel đã từ chối điều này. Bãi biển chỉ nằm cách đó khoảng 50 km. Nhiều thiếu niên trong trại Jenin đã chết mà chưa hề nhìn thấy biển.