Đồng bào Mông ở Hà Giang đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống của vùng đất này. Một trong những giá trị đó chính là cây khèn.
Cây khèn mang một ý nghĩa vô cùng sâu sắc đối với đời sống tinh thần của đồng bào Mông, đó chính là phương tiện giao tiếp của con người với thế giới tâm linh, là tâm hồn, là bản sắc của dân tộc Mông.
Chính vì vậy, dù cuộc sống hôm nay có nhiều thay đổi, có không ít giá trị truyền thống đã trở thành quá khứ song người Mông vẫn giữ gìn được cây khèn của mình với kỹ năng chế tạo công phu và chuẩn xác...
Nghệ nhân Mua Mí Say (người cầm khèn đứng giữa), thôn Tả Lủng B, xã Tả Lủng huyện Mèo Vạc hướng dẫn múa khèn cho các thế hệ sau. |
Để làm được một cây khèn cũng lắm công phu: cây gỗ kim giao để làm thân khèn, vỏ thân cây đào rừng để buộc trên thân khèn phải mua tận huyện Yên Minh; những ống trúc phải được lựa kỹ để khi khoét gióng đưa vào thân khèn được khít, không lọt gió và khi gặp thời tiết thất thường ít bị co giãn, nứt nẻ. |
Nghệ nhân làm khèn Mua Mí Sính dân tộc Mông tại thôn Sảng Pả B thị trấn Mèo Vạc, người đã có trên 20 năm làm khèn, đã gửi gắm cả lòng mình, đời mình vào thân gỗ kim giao bóng nước, vào những thân trúc già vàng óng trước sườn non, tạo nên một âm thanh đặc biệt cho một vùng văn hóa. |
Việc chế tác khèn Mông thoạt nhìn thì rất đơn giản với 6 ống và 1 bầu cộng hưởng. Nhưng để làm ra chiếc khèn là cả một sự khéo léo của đôi tay và con mắt tinh tường. Những nghệ nhân làm khèn hoàn toàn không dùng đến thước, chỉ đo bằng tay, ước lượng bằng mắt, dùng những dụng cụ để chế tác khèn. |
Nghệ nhân Mua Mí Sính dân tộc Mông tại thôn Sảng Pả B thị trấn Mèo Vạc truyền dạy cho người cùng thôn cách làm khèn. Để có một cây khèn mang đúng những âm thanh của người Mông bao đời nay, người học phải tiếp thu đúng những kinh nghiệm "cha truyền, con nối". |
Người mua khèn thử âm thanh của cây khèn vừa mới làm xong. |
Các thế hệ sau nối tiếp những nét văn hóa đặc sắc của những thế hệ trước truyền lại để lưu truyền và phát huy những bản sắc dân tộc ngàn đời nay. |