"Tự xử" để xả stress
Tại Trung tâm Sức khỏe nam giới Men’s Health, ngày càng nhiều nam giới đến khám vì các rối loạn chức năng tình dục liên quan trực tiếp đến stress công việc. Một trong những biểu hiện phổ biến là thủ dâm quá độ như một cách “xả stress”, nhưng thực tế lại dẫn đến rối loạn chức năng tình dục.
TS.BS.CK2 Trà Anh Duy tư vấn cho bệnh nhân. Ảnh: BSCC
Điển hình như trường hợp bệnh nhân M. (29 tuổi) nhân viên sáng tạo nội dung cho một công ty truyền thông đến khám vì cảm thấy không còn hứng thú khi quan hệ tình dục thật. Anh M. chia sẻ, anh thường chỉ đạt khoái cảm khi tự kích thích mình sau khi hoàn thành những dự án căng thẳng và mỗi khi “ra ý tưởng xong”. Trung bình mỗi ngày anh thực hiện hành vi này khoảng 2 lần. Thế nhưng, khi cố gắng quan hệ với bạn gái, anh rơi vào trạng thái "căng cứng tâm lý", không thể cương được.
Kết quả xét nghiệm của anh M. cũng cho thấy, chỉ số tổng testosterone thấp với 13.9 nmol/L; chỉ số DASS-21 có stress và lo âu mức độ cao; thang điểm IIEF-5 rối loạn cương nặng; phân mảnh DNA tinh trùng cao.
“Căng thẳng ở đây không phải là căng thẳng tiêu cực, mà là trạng thái kích thích thần kinh cao độ, làm cơ thể giải phóng cortisol và adrenaline liên tục và bệnh nhân này đã dùng thủ dâm như một van xả áp. Thế nhưng lâu dài, cơ thể ghi nhận khoái cảm chỉ đến từ hành vi đơn độc, điều này phá hỏng toàn bộ đáp ứng tình dục bình thường”, TS.BS.CK2 Trà Anh Duy, Trung tâm Sức khỏe nam giới Men’s Health phân tích.
Hay như trường hợp của anh T. (25 tuổi, kỹ sư công nghệ thông tin) đến khám tại trung tâm vì rối loạn cương dương kéo dài hơn 5 tháng. Anh T. cho biết, với công việc là một lập trình viên, anh thường xuyên phải thức khuya, áp lực dự án triền miên khiến anh khó chợp mắt và để dễ ngủ anh đã bắt đầu thủ dâm. Ban đầu, anh chỉ nghĩ đó là cách tạm thời để dễ ngủ nhưng dần dần hành vi này trở thành “nghi thức” lặp lại mỗi đêm, kéo dài trong suốt một năm qua. Trong những lần quan hệ thực sự, anh cảm thấy “không có hứng”, khó cương hoặc thời gian cương rất ngắn.
Các chỉ số xét nghiệm cho thấy, anh T. không có các bệnh nội khoa đi kèm nhưng các chỉ số như cortisol buổi sáng (phản ánh tình trạng stress nội sinh) của anh T. ở mức cao với 715 nmol/L; chức năng cương chỉ đạt 11 điểm trên thang điểm IIEF-5 tương ứng với mức rối loạn cương trung bình nặng; chỉ số DASS-21 stress mức độ nặng.
TS.BS.CK2 Trà Anh Duy cho biết, bệnh nhân trên đã hình thành phản xạ thủ dâm như cách duy nhất để ngủ và giải tỏa. Tuy nhiên, phản xạ này không có tính hồi phục tự nhiên. Theo đó, cơ thể mất cân bằng trục nội tiết - thần kinh - tâm lý, gây ra rối loạn chức năng cương thực sự.
Bác sĩ Trà Anh Duy giải thích, stress kéo dài kích hoạt trục hạ đồi, tuyến yên, tuyến thượng thận dẫn đến tăng tiết hormone cortisol. Nồng độ cortisol cao kéo dài ức chế sản sinh testosterone, hormone sinh dục nam thiết yếu. Đồng thời, khi thủ dâm được sử dụng như một phản xạ để làm dịu cảm xúc, não bộ sẽ tái cấu trúc vùng khen thưởng, tạo ra hiện tượng "ghi đè" khoái cảm tự nhiên bằng kích thích nhân tạo. Tình trạng này tương tự như cơ chế thần kinh trong nghiện chất, khiến người thực hiện cần cường độ kích thích cao hơn để đạt khoái cảm, từ đó làm suy giảm nhạy cảm tình dục thực tế.
Hiểm hoạ tiềm ẩn
Theo thống kê tại Trung tâm Sức khỏe nam giới Men’s Health, tỷ lệ nam giới từ 25 đến 40 tuổi đến khám vì các vấn đề tình dục do stress chiếm khoảng 30% các ca mới, tăng hơn 10% so với giai đoạn trước đại dịch. TS.BS.CK2 Trà Anh Duy cho rằng, điều này phản ánh tác động mạnh mẽ của lối sống hiện đại, áp lực công việc và thói quen sinh hoạt không điều độ. Những rối loạn này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng đời sống tình dục mà còn tác động tiêu cực đến khả năng sinh sản và sức khỏe tâm lý.
Nghiên cứu của Campbell và cộng sự (năm 2019) công bố trên Journal of Sexual Medicine (tạp chí y học tình dục) cũng chỉ ra rằng 27,8% nam giới trong giai đoạn căng thẳng nghề nghiệp cao độ có rối loạn chức năng tình dục, chủ yếu là rối loạn cương và giảm ham muốn.
Theo bác sĩ, thủ dâm (masturbation) là hành vi kích thích bộ phận sinh dục để đạt khoái cảm tình dục. Ở mức độ điều độ, đây là một hành vi sinh lý bình thường. Thậm chí, theo nghiên cứu của Brody & Krüger (năm 2006) công bố trên Journal of Sex & Marital Therapy, thủ dâm giúp giảm căng thẳng, hỗ trợ giấc ngủ và cải thiện chất lượng cuộc sống tình dục ở những người trưởng thành khỏe mạnh.
Tuy nhiên, khi thủ dâm trở thành một hành vi lặp đi lặp lại để đối phó với lo âu, stress hoặc cảm xúc tiêu cực, nó có thể gây nghiện hành vi và ảnh hưởng xấu đến chức năng tình dục thực sự. Khi ấy, sự phụ thuộc về tâm lý và kích thích đơn độc làm sai lệch đáp ứng sinh lý bình thường, gây ra tình trạng suy giảm ham muốn, rối loạn cương hoặc xuất tinh bất thường.
“Thủ dâm không xấu, nhưng thủ dâm quá độ để đối phó stress là một hành vi dễ trở thành lệ thuộc và làm rối loạn chức năng sinh dục thực tế. Nam giới hiện đại cần hiểu rõ giới hạn giữa lành mạnh và nghiện hành vi, tránh lạm dụng thủ dâm như một “lối thoát” tạm thời cho cảm xúc tiêu cực”, bác sĩ Trà Anh Duy nhấn mạnh.
Bác sĩ Anh Duy khuyến cáo khi có cấc dấu hiệu như: Thủ dâm mỗi ngày, đặc biệt vào thời điểm không có khoái cảm tình dục tự nhiên; giảm ham muốn với bạn tình, chỉ có cảm xúc khi xem phim khiêu dâm; mệt mỏi, mất động lực làm việc, rối loạn giấc ngủ; không thể cương hoặc duy trì cương đủ lâu khi quan hệ thật; có hành vi thủ dâm kèm lo âu, tội lỗi, không kiểm soát cần phải đến các cơ sở y tế thăm khám.
Việc tiếp cận điều trị cần phối hợp giữa các chuyên ngành, cần kết hợp giữa y học nam khoa và tâm lý học hành vi. Theo đó, bệnh nhân được hỗ trợ điều chỉnh testosterone nội sinh bằng thuốc và cải thiện giấc ngủ; cắt dần hành vi thủ dâm bằng thay thế thói quen trước giờ ngủ như thiền, yoga nhẹ; sử dụng liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) điều chỉnh lối suy nghĩ rối loạn và tập thể dục sáng sớm, tăng nhịp sinh học đồng bộ với nắng tự nhiên, liệu pháp sóng xung kích (shockwave therapy) được sử dụng để phục hồi chức năng cương dương.