Theo ghi nhận, từ 2 giờ đến 5 giờ hàng ngày, tại bãi rác Nam Sơn có khoảng 300 người dân ở 3 xã kể trên và xã Vạn Thái (Thái Nguyên) đến tìm, bới, thu nhặt rác, phế liệu... Với chiếc đèn pin treo trên đầu và bao tải cầm tay, người dân ùa theo những xe chở rác vừa đổ xuống để nhặt: nilong, sắt, nhôm, đồng và đồ gia dụng cũ, phế liệu... Hoạt động này đã diễn ra từ nhiều năm và là thu nhập chính của một số người dân.
Một người dân đã có nhiều năm nhặt rác tại bãi Nam Sơn cho biết, một buổi như vậy có thu nhập bình quân từ 200 - 500 nghìn đồng, cá biệt có trường hợp thu được tiền triệu cho một đêm nhặt rác. Mặc dù có thu nhập nhưng nghề này cũng đối mặt với rủi ro như gặp tai nạn với xe rác, dẫm vào thủy tinh, vật sắc nhọn và nhất là dễ nhiễm các bệnh về đường hô hấp, ngoài da, tiêu hóa…
Theo UBND huyện Sóc Sơn, nằm trong chương trình bảo vệ sức khỏe cho người dân vùng bị ảnh hưởng từ bãi rác Nam Sơn, năm 2020 huyện Sóc Sơn phối hợp với các đơn vị chuyên môn thuộc Sở Y tế Hà Nội tổ chức khám sức khỏe cho 10.082 lượt người dân 3 xã: Nam Sơn, Hồng Kỳ và Bắc Sơn. Ngoài ra, thành phố Hà Nội đã hỗ trợ 100% thẻ bảo hiểm y tế cho các hộ dân vùng ảnh hưởng môi trường 1.000 mét. Cụ thể, xã Nam Sơn có 1.885 hộ, Hồng Kỳ có 1.038 hộ và Bắc Sơn có 3.345 hộ được nhận thẻ bảo hiểm y tế.
Nam Sơn là bãi rác lớn nhất Thủ đô, mỗi ngày đêm tiếp nhận xử lý đến trên 5.000 tấn rác của 17 quận huyện, chiếm 77% lượng rác của toàn thành phố. Lượng nước rỉ rác thu từ các ô chôn lấp hiện nay khoảng 2.000 mét khối/ngày đêm. Hàng ngày, có khoảng 550 xe chở rác của 27 đơn vị, vận chuyển rác lên bãi Nam Sơn.
Để phòng ngừa các sự cố xảy ra tại bãi rác Nam Sơn, Sở Xây dựng Hà Nội cho biết đã chỉ đạo đơn vị chuyên môn hoàn thành đắp nâng cao bờ bao các ô chôn lấp 1.4, ô số 3, ô chôn lấp 6.1 và 6.2; kiểm tra và gia cố toàn bộ đê bao các ô chứa nước rác đặc biệt là phía giáp suối Lai Sơn. Đến nay, cùng với việc tăng cường vận hành các trạm xử lý, nước rác đã rút tại ô 6.1 và 6.2 khoảng 1,5m còn 15,5m, đủ điều kiện an toàn để vận hành đổ rác. Sở Xây dựng thành phố sẽ tiếp tục theo dõi, chuẩn bị vật tư, thiết bị đủ khả năng xử lý khi có phát sinh đối với các điểm còn nguy cơ.
Bên cạnh đó, Sở Xây dựng Hà Nội đang tích cực phối hợp với các đơn vị liên quan của thành phố tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đẩy nhanh tiến độ dự án nhà máy đốt rác phát điện Sóc Sơn - Công ty cổ phần Năng lượng môi trường Thiên Ý Hà Nội làm chủ đầu tư. Hiện, nhà máy đã hoàn thành hơn 70% tiến độ, tổng thiết bị đã nhập khoảng 75% trong đó thiết bị đã lắp đặt được khoảng 55%. Dự kiến, nhà máy sẽ hoàn thành và đi vào vận hành đốt rác phát điện vào khoảng tháng 1/2021.
Trước đó, năm 2011 thành phố Hà Nội quyết định mở rộng giai đoạn 2 của bãi rác Nam Sơn với diện tích hơn 73 ha, thuộc 3 xã Hồng Kỳ, Nam Sơn và Bắc Sơn. Ngoài ra, thành phố cũng thực hiện dự án di dời dân vùng ảnh hưởng của bãi rác bán kính 500 mét với diện tích khoảng 396 ha.