Trung Quốc vừa ban hành bộ tiêu chuẩn quốc gia mới nhằm tăng cường quản lý thiết bị bay không người lái (UAV) dân sự, trong đó yêu cầu thiết bị phải được đăng ký trước khi kích hoạt và liên tục truyền dữ liệu chuyến bay theo thời gian thực từ lúc cất cánh đến khi hạ cánh. Quy định mới sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/5/2026.
Hình ảnh thiết bị bay không người lái (UAV). Ảnh: VCG
Theo trang tin Sixth Tone, với tiêu chuẩn này, chủ sở hữu UAV phải cung cấp đầy đủ thông tin định danh cá nhân, mẫu sản phẩm, số sê-ri và mục đích sử dụng trước khi thiết bị được phép kích hoạt. Các nhà sản xuất cũng buộc phải tích hợp tính năng kiểm soát kích hoạt và hệ thống nhận dạng từ xa, cho phép cơ quan quản lý theo dõi vị trí và trạng thái của UAV trong suốt quá trình bay.
Ngoài ra, UAV dân sự phải tự động ngăn cất cánh nếu hệ thống định danh người dùng gặp lỗi. Trong trường hợp trục trặc giữa chuyến bay, thiết bị phải kích hoạt các phản ứng an toàn tự động như đứng yên, quay về điểm xuất phát hoặc hạ cánh. Mỗi UAV cũng phải lưu trữ tối thiểu 120 giờ dữ liệu nhận dạng từ xa, và người dùng không được phép xóa các dữ liệu này.
Các tiêu chuẩn mới được xây dựng trên nền tảng quy định quản lý UAV toàn quốc đầu tiên của Trung Quốc ban hành năm 2024, theo đó người vận hành phải đăng ký với cơ quan hàng không dân dụng và xin phép khi bay vào khu vực hạn chế. Tuy nhiên, tình trạng vi phạm không phận vẫn tiếp diễn, buộc nhà chức trách phải tiếp tục siết chặt giám sát.
Theo số liệu chính thức từ cơ quan quản lý hàng không dân dụng Trung Quốc, đến cuối năm ngoái, cả nước đã có hơn 2,1 triệu UAV được đăng ký, gần gấp đôi so với năm 2023. Trong số này, người dùng cá nhân chiếm hơn 1,5 triệu thiết bị. Sự tăng trưởng nhanh chóng của thị trường cũng kéo theo làn sóng các chuyến bay trái phép, gây ảnh hưởng đến động vật hoang dã, đe dọa an toàn công cộng và cản trở hoạt động hàng không dân dụng.
Nhà chức trách cho biết việc thực thi các quy định hiện hành gặp nhiều khó khăn do nhận thức của người dân còn hạn chế, thủ tục xin phép bay phức tạp và tình trạng công cụ chỉnh sửa UAV được bán tràn lan. Một số người mua giấy phép bay giả trên mạng, trong khi số khác can thiệp kỹ thuật để né vùng cấm hoặc tăng tốc độ bay.
Đánh giá về hiệu quả kiểm soát hiện nay, chuyên gia an ninh hàng không Qiao Shanxun cho rằng các công nghệ chống UAV đang bộc lộ nhiều hạn chế. Theo ông, các thiết bị gây nhiễu tín hiệu dân sự thường chỉ hoạt động trong phạm vi khoảng 3.000m, còn các hệ thống tầm cao bị ràng buộc nghiêm ngặt bởi yêu cầu an toàn hàng không. Những biện pháp vật lý như dùng laser hay lưới bắt UAV càng khó triển khai trong không phận dân dụng đông đúc.
Theo lộ trình, các nhà sản xuất sẽ có 12 tháng để nâng cấp các mẫu UAV hiện có, bổ sung mô-đun nhận dạng từ xa nhằm đáp ứng tiêu chuẩn mới. Nhận định về tác động dài hạn, ông Kiều nói rằng việc triển khai quy định này tuy nhiều thách thức nhưng sẽ tái định hình toàn bộ ngành công nghiệp drone, “buộc các nhà sản xuất drone giá rẻ, chất lượng thấp phải rời bỏ thị trường, trong khi giúp các doanh nghiệp lớn loại bỏ sản phẩm kém chuẩn, qua đó thúc đẩy sự tập trung và phát triển lành mạnh hơn của ngành”.
Giới quan sát cho rằng với quy mô thị trường UAV ngày càng lớn, việc áp dụng theo dõi thời gian thực và định danh bắt buộc là bước đi then chốt để Trung Quốc vừa bảo đảm an toàn không phận, vừa đặt nền tảng cho sự phát triển bền vững của lĩnh vực công nghệ bay không người lái trong những năm tới.