Hiến tạng để sự sống được hồi sinh - Bài 2: Nguồn sống từ những người ra đi

Một người hiến tạng, nhiều người được cứu sống

Hiến tạng sau chết não là hành động cao cả, trao tặng nguồn sống cho những người đang tuyệt vọng. Một người ra đi, nhưng sự sống của họ không hề mất đi. Họ có thể thắp lên hy vọng cho nhiều người khác. Theo thống kê, một người chết não có thể hiến tặng tim, phổi, gan, thận, tụy, ruột, giác mạc, van tim, da, gân và mạch máu.

Cuối năm 2024, ông B.A (47 tuổi, ngụ Bình Dương) nhập viện cấp cứu trong tình trạng suy hô hấp mức độ nguy kịch. Mặc dù được các bác sĩ nỗ lực hồi sức cấp cứu nhưng tình trạng của ông B.A không được cải thiện và ngày càng nguy kịch hơn. Hội đồng chuyên môn của Bệnh viện đa khoa Bình Dương xác định người bệnh chết não và đủ điều kiện hiến tạng.

Tổ tư vấn viên Phòng Công tác xã hội của Bệnh viện Đa khoa Bình Dương (tỉnh Bình Dương) đã chia sẻ cho gia đình ông B.A về ý nghĩa của việc hiến mô tạng người thân sau khi qua đời. Gia đình ông, với tấm lòng thiện nguyện, đã trao tặng những phần cơ thể quý giá để 5 mảnh đời khác từ Nam ra Bắc, từ trẻ em đến người lớn có thêm cơ hội được kéo dài cuộc sống.

Theo đó, hai quả thận của ông được ghép cho 2 bệnh nhi bị suy thận giai đoạn cuối đang điều trị tại Bệnh viện Nhi đồng 2 (TP Hồ Chí Minh) và Bệnh viện Nhi Trung ương (Hà Nội); lá gan được đưa về Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh chia làm 2 để ghép đồng thời cho 2 bệnh nhân; còn giác mạc của ông được đưa về Bệnh viện Chợ Rẫy và ghép cho 2 bệnh nhân nữ có tiền sử bị bệnh về mắt từ 12 - 40 năm, mọi sinh hoạt đều bị gặp nhiều khó khăn vì không thể nhìn thấy ánh sáng.

Bà C. (57 tuổi, ngụ tại TP Hồ Chí Minh), một trong hai bệnh nhân nhận giác mạc xúc động chia sẻ: “Tôi bị bỏng mắt do khói xe từ năm 17 tuổi, phải tự mò mẫm trong bóng tối để chăm sóc mẹ già. Nhờ giác mạc hiến tặng, tôi đã có thể nhìn thấy ánh sáng trở lại sau gần 40 năm sống trong bóng tối”.

Trong khi đó, Tiến sĩ, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng 2 cho biết, bệnh nhi nhận thận là bé trai 13 tuổi, được chẩn đoán suy thận mạn giai đoạn cuối trên bệnh nền là bệnh thận IgA, đang lọc máu định kỳ tại bệnh viện nhưng không đáp ứng tốt với lịch lọc máu. Sau khi xác nhận sự phù hợp của thận với bé trai tại Bệnh viện Nhi đồng 2, công tác lấy và vận chuyển tạng được tiến hành ngay lập tức. Ca phẫu thuật ghép tạng cho bệnh nhi từ nguồn tạng hiến người chết não đã thực hiện thành công. Đến nay, tình trạng bệnh nhi đã ổn định, ăn uống được, bệnh nhi tiểu khá và chức năng thận trở về bình thường.

“Đến nay bệnh viện đã thực hiện 33 ca ghép thận cho trẻ. Trong đó phần lớn là nguồn tạng từ người cho sống, cùng huyết thống. Việc ghép thận từ người hiến chết não thể hiện tính nhân văn. Ghép thận cũng là một trong ba phương pháp thay thế thận, được xem là tối ưu nhất trong điều trị suy thận mạn. Bởi nó giúp người bệnh tái hoà nhập cuộc sống, chất lượng sống tốt hơn. Hy vọng rằng, thời gian tới sẽ có thêm nhiều bệnh nhi được ghép từ người hiến chết não", bác sĩ Phạm Ngọc Thạch cho biết thêm.

Theo chia sẻ của người nhà bé trai, bé bị suy thận giai đoạn cuối từ năm học lớp 4 và phải chuyển lên Bệnh viện Nhi đồng 2 để chạy thận nhân tạo. Kể từ đó, một tuần 3 ngày bé phải thức từ 4 giờ sáng để đi từ Long An lên TP Hồ Chí Minh chạy thận nên việc học của bé cũng bị bỏ dở. Do cả bố và mẹ đều không phù hợp để hiến thận nên bé ghi tên vào danh sách chờ ghép thận từ người chết não. “Sau 2 năm chờ đợi, bé cũng đã được ghép thận và có thể tiếp tục đi học trở lại”, mẹ bé trai chia sẻ.

Trước đó, vào tháng 11/2024 nguồn tạng hiến từ thanh niên 18 tuổi bị chết não tại Bệnh viện Thống Nhất đã được ghép thành công, cứu chữa, đem lại sự sống mới cho 7 người bệnh ở cả 3 miền Bắc - Trung - Nam.

Cụ thể, 2 quả thận ghép cho 2 bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối tại Bệnh viện Thống Nhất; lá gan được chia làm 2, trong đó một phần lá gan trái của người hiến được ghép cho bệnh nhi 3 tuổi bị xơ gan giai đoạn cuối đang điều trị Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh, một phần lá gan còn lại và một quả tim được chuyển ra Hà Nội ghép cho bệnh nhân đang điều trị tại Bệnh viện Việt Đức; 2 giác mạc được ghép cho 2 bệnh nhân tại Bệnh viện Trung ương Huế. Hiện 7 người được ghép tạng nhờ nguồn tạng từ chàng thanh niên 18 tuổi đều có cuộc sống khỏe mạnh.

Hay như điều dưỡng Lê Thị Thùy Linh công tác tại Bệnh viện E (Hà Nội) mắc bệnh hiểm nghèo dẫn đến chết não, gia đình đã đồng ý hiến tặng mô, tạng đem lại sự sống mới cho 4 người bệnh khác.

Trong năm 2024, đã có 41 gia đình viết nên "những câu chuyện cổ tích" giữa đời thường, khi biến mất mát thành món quà vô giá, để sự sống được tiếp nối ngay cả khi người thân đã rời xa. Các gia đình đã chọn cách hiến tạng của người thân, trao tặng sự sống cho hàng trăm cuộc đời và lan tỏa thông điệp "cho đi là còn mãi", khắc sâu vào lòng người ý nghĩa cao đẹp của hiến tạng.

Việt Nam đứng đầu Đông Nam Á về số ca ghép tạng

Sau 32 năm kể từ ca ghép thận đầu tiên vào tháng 6/1992, Việt Nam đã vươn lên trở thành quốc gia đứng đầu Đông Nam Á trong lĩnh vực ghép tạng. Đến hết năm 2024, các bác sĩ trong nước đã thực hiện thành công 9.516 ca ghép tạng, với sự tham gia của 27 bệnh viện. Đặc biệt, trong ba năm trở lại đây, mỗi năm Việt Nam đã ghi nhận hơn 1.000 ca ghép tạng thành công, cao nhất khu vực Đông Nam Á, khẳng định vị thế vững chắc trong khu vực.

Tại TP Hồ Chí Minh, từ ca ghép thận đầu tiên từ người hiến sống có quan hệ huyết thống vào năm 1992, đến nay, số ca ghép đã vượt mốc 1.126 trường hợp. Ông Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TP Hồ Chí Minh cho biết, tại TP Hồ Chí Minh đã thực hiện được các kỹ thuật ghép tiên tiến như ghép chéo, ghép khác nhóm máu, ghép từ người hiến chết não, kỹ thuật chia đôi lá gan ghép cho hai người cũng đã được thực hiện thành công. Đặc biệt, trong năm 2024, Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh đã thực hiện thành công ca ghép tim xuyên Việt đầu tiên, đánh dấu bước tiến quan trọng trong lĩnh vực ghép tạng, mở ra cơ hội sống cho nhiều bệnh nhân mắc bệnh lý tim mạch nghiêm trọng.

Theo Bộ Trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, ngành y tế Việt Nam đã làm chủ được các kỹ thuật ghép các loại tạng, các công nghệ, kỹ thuật ghép tạng được đánh giá ngang tầm với các nước có nền y học tiên tiến, phát triển trên thế giới thể hiện phương châm "đi sau về trước" trong việc thực hiện các kỹ thuật ghép tạng với tỷ lệ sống cao và chi phí phù hợp. 

Trong năm 2024, việc thực hiện công các ghép tạng cũng là một trong những sự kiện tiêu biểu nhất của ngành y tế. Đặc biệt, Việt Nam đã thực hiện ca ghép khí quản từ người cho chết não, đây là kỹ thuật hiếm gặp trên thế giới và cũng là lần đầu tiên thực hiện kỹ thuật ghép đồng thời tim và gan cho một bệnh nhân ở giai đoạn nặng tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức. Việt Nam cũng đã thực hiện thành công 3 ca ghép phổi, đây là kỹ thuật khó nhất trong các kỹ thuật ghép tạng hiện nay.

Bộ trưởng Bộ Y tế nhận định: "Thành công của các ca ghép tạng này khẳng định Việt Nam đã tiếp cận và làm chủ những kỹ thuật tiên tiến trong lĩnh vực ghép tạng, tạo bước đột phá trong y học chuyên sâu. Điều này không chỉ thể hiện trình độ, năng lực của đội ngũ y, bác sĩ Việt Nam trên bản đồ y khoa thế giới mà còn cho thấy sự phối hợp chặt chẽ, khoa học và hiệu quả giữa các đơn vị tham gia trong quá trình ghép tạng".

Còn theo PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến, nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam, chưa bao giờ Việt Nam có được thành tích liên tục như vậy. Tương lai Việt Nam sẽ đuổi kịp với các nước trong khu vực và trên thế giới về kỹ thuật ghép tạng và tỷ lệ hiến tạng từ người cho chết não. Với tinh thần vươn lên làm chủ kỹ thuật cao của ngành y tế, thành tựu về hiến - ghép tạng trong năm qua là kết quả của sự nỗ lực rất lớn; trong đó có việc thành lập các đơn vị tư vấn hiến tạng, hoạt động tích cực tại các bệnh viện.

“Chúng ta đã có sự liên kết rất tốt giữa các bệnh viện trong các khâu hiến và ghép tạng. Nhiều bệnh viện đã thành lập chi hội hiến mô - tạng. Đây là sự dám nghĩ dám làm, trong khi điều kiện hiện nay vẫn còn nhiều khó khăn, ngành y đã làm được với tốc độ rất cao”, PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến chia sẻ.

Theo PGS.TS Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, để đạt được số ca hiến gọi là kỷ lục, bên cạnh công tác truyền thông, một trong những vấn đề quan trọng là sự ủng hộ của Đảng và Nhà nước. Cụ thể, ngày 19/5/2024, tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tham gia Lễ phát động đăng ký hiến tặng mô, tạng - "Cho đi là còn mãi"; ngày 17/5/2024, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã có thư phát động đăng ký hiến tặng mô, tạng trong ngành y tế, từ đó nhiều bệnh viện trên cả nước đã tổ chức lễ phát động đăng ký hiến tặng, mô tạng tại bệnh viện.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế còn chỉ đạo Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia tập trung đào tạo các bệnh viện để phát hiện, tư vấn cho người nhà bệnh nhân chết não về ý nghĩa của việc hiến tạng. Việc này trước đây chưa được nhấn mạnh, hiện cần được coi là thường quy, một nét văn hóa, gọi là văn hóa hiến tạng tại các bệnh viện.

Theo Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, những năm trước, số ca hiến tạng chỉ tập trung ở Hà Nội, Huế, TP Hồ Chí Minh thì 41 ca hiến tạng sau chết não của năm 2024 được thực hiện ở 13 tỉnh, thành phố; có 15 bệnh viện trong cả nước tư vấn thành công chết não hiến tạng... Đây chính là minh chứng cho sự thay đổi nhận thức của người dân và nỗ lực của các y bác sĩ trong việc vận động hiến tạng, mang lại sự sống cho các bệnh nhân đang phải đối mặt với cái chết.

Bài 3: Nuôi ngọn lửa nhân văn