Ô tô điện được sản xuất tại nhà máy ở tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN
Theo tờ Wall Street Journal mới đây, trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế chậm lại, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã quyết định chuyển trọng tâm của nước này sang lĩnh vực sản xuất. Điều này không chỉ nhằm khôi phục nền kinh tế nội địa mà còn nhằm củng cố vị thế của Trung Quốc trên thị trường xuất khẩu toàn cầu. Tuy nhiên, sự gia tăng sản xuất và xuất khẩu của Trung Quốc đang gây ra những tác động lớn, đẩy các quốc gia khác vào một cuộc chiến thương mại mới với Bắc Kinh.
Một ví dụ điển hình về tác động của chiến lược mới của Trung Quốc là công ty CubicPV tại Massachusetts, Mỹ. Công ty này đã đặt cược vào việc sản xuất wafer silicon, một thành phần quan trọng trong các tấm pin mặt trời, nhờ vào các khoản hỗ trợ từ chính sách khí hậu của Tổng thống Mỹ Joe Biden. Tuy nhiên, Trung Quốc đã tăng gần gấp đôi sản lượng wafer silicon, tạo ra một lượng dư thừa lớn trên thị trường và đẩy giá xuống thấp đến mức CubicPV phải dừng kế hoạch sản xuất và sa thải nhân viên. Đây chỉ là một trong nhiều ví dụ về việc sản xuất dư thừa của Trung Quốc đang gây sức ép lên các doanh nghiệp toàn cầu.
Tình hình tương tự cũng xảy ra tại Chile, nơi công ty CAP, một nhà sản xuất thép lớn, đã phải đối mặt với làn sóng thép giá rẻ từ Trung Quốc. Kết quả là, CAP buộc phải đóng cửa một nhà máy thép khổng lồ, dẫn đến việc hàng nghìn công nhân mất việc. Ngay cả khi chính phủ Chile đã tăng thuế nhập khẩu, các doanh nghiệp trong nước vẫn không thể cạnh tranh với sản phẩm giá rẻ từ Trung Quốc.
Chiến lược của Trung Quốc
Chiến lược của Bắc Kinh trong việc giải quyết tình trạng kinh tế suy yếu là tăng cường sản xuất công nghiệp trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu. Điều này được thực hiện thông qua việc tăng cường trợ cấp và tín dụng cho các ngành công nghiệp chiến lược, từ sản xuất xe điện đến công nghệ xanh và chất bán dẫn. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã ra lệnh cho các quan chức "thiết lập cái mới trước khi phá vỡ cái cũ", nhằm tạo ra các ngành công nghiệp mà Trung Quốc muốn thống trị trong tương lai, đồng thời duy trì các lĩnh vực truyền thống như thép và kim loại.
Điều đáng nói là, mặc dù Bắc Kinh thừa nhận rằng công suất sản xuất đã dư thừa trong một số ngành, chính sách của họ vẫn nhấn mạnh vào việc mở rộng sản xuất công nghiệp. Điều này đã dẫn đến tình trạng dư thừa công suất, tạo ra sự "méo mó" trên thị trường toàn cầu và gây ra những phản ứng mạnh mẽ từ các quốc gia khác.
Chiến lược của Bắc Kinh dựa trên hai nguyên tắc chính. Thứ nhất, Trung Quốc muốn xây dựng một chuỗi cung ứng công nghiệp toàn diện để đảm bảo sự ổn định kinh tế trong trường hợp bị Mỹ và các nước phương Tây khác trừng phạt. Thứ hai, Trung Quốc phản đối mô hình tiêu dùng theo phong cách Mỹ, mà họ coi là lãng phí và không bền vững.
Kết quả là, Trung Quốc đang đầu tư mạnh mẽ vào xuất khẩu để ổn định nền kinh tế và tạo việc làm, bất chấp những tác động toàn cầu. Tuy nhiên, chiến lược này đang gây ra những tác động đến các nền kinh tế khác, từ Mỹ đến châu Âu và các nước đang phát triển. Các công nhân ở các quốc gia này có nguy cơ mất việc làm khi không thể cạnh tranh với hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc.
Phản ứng quốc tế
Sự gia tăng sản xuất và xuất khẩu của Trung Quốc đã dẫn đến những căng thẳng thương mại gia tăng trên toàn cầu. Liên minh châu Âu (EU) gần đây đã áp thuế đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc, trong khi Mỹ đã tăng thuế đối với nhiều sản phẩm từ thép đến pin mặt trời của Trung Quốc. Các quốc gia khác như Thổ Nhĩ Kỳ, Pakistan, Ấn Độ, và Nhật Bản cũng đã mở các cuộc điều tra chống bán phá giá đối với hàng hóa Trung Quốc, từ hóa chất đến thiết bị điện tử.
Các quốc gia này lo ngại rằng Trung Quốc đang bán phá giá hàng hóa dưới giá trị thực tế để giành thị phần, gây thiệt hại cho các doanh nghiệp trong nước của họ. Điều này đã dẫn đến việc áp đặt các biện pháp bảo hộ, từ tăng thuế nhập khẩu đến điều tra chống bán phá giá, tạo ra một cuộc chiến thương mại mới trên quy mô toàn cầu.
Trên thực tế, Trung Quốc đã tăng cường trợ cấp cho các ngành công nghiệp chủ chốt, từ pin lithium-ion đến xe điện, và đang mở rộng sản xuất công nghiệp với tốc độ chưa từng thấy. Điều này đã giúp Trung Quốc duy trì sản lượng công nghiệp cao hơn so với Mỹ, châu Âu và Nhật Bản, ngay cả khi thị trường bất động sản trong nước suy yếu.
Tuy nhiên, sự gia tăng sản xuất này đang gây ra sự bất mãn trên toàn cầu và có thể dẫn đến một cuộc chiến thương mại mới, với những hậu quả không thể lường trước. Trong khi Bắc Kinh bảo vệ việc sản xuất và xuất khẩu của mình như một điều tích cực cho thế giới, các quốc gia khác lại coi đây là mối đe dọa đối với nền kinh tế của họ.
Trong bối cảnh này, cuộc chiến thương mại mới có thể sẽ trở nên khốc liệt hơn, khi các quốc gia tìm cách bảo vệ nền kinh tế của mình trước sức ép từ sản xuất dư thừa và xuất khẩu giá rẻ của Trung Quốc.