Những băng đảng mafia kiểm soát Ecuador từ bên trong nhà tù

Theo tờ El Pais, các băng đảng xã hội đen Ecuador đang điều hành công việc kinh doanh béo bở từ bên trong các cơ sở giam giữ, cải tạo và còn gây ảnh hưởng ra bên ngoài.

Penitenciaría del Litoral (Trung tâm Phục hồi xã hội) và Cơ sở Cải tạo phạm nhân khu vực– vốn nằm trong một quần thể, là những nhà tù đông đúc nhất ở Ecuador. Chúng nằm ở thành phố ven biển Guayaquil và là nơi giam giữ 10.000 tù nhân, chiếm hơn 1/4 tổng số tù nhân của quốc gia Nam Mỹ này.

Vấn đề là chính tại các nhà tù này, những kẻ bị kết án đang nắm quyền kiểm soát. Họ không chỉ điều hành 15 đơn vị bên trong khu nhà tù mà còn kiểm soát hoạt động buôn bán ma túy và tội phạm có tổ chức diễn ra ở bên ngoài.

Chính họ mới là người quyết định ai được vào, và ai không được vào nhà tù này. Họ thậm chí còn có chìa khóa phòng biệt giam của mình. Và họ đã gieo rắc nỗi kinh hoàng khắp đất nước. Trong cuộc bạo loạn hôm 9/1, ít nhất 10 người đã thiệt mạng, trong đó có hai sĩ quan cảnh sát.

7 băng nhóm tội phạm được xác định đang nắm quyền hành trong các nhà tù Ecuador. Tại nhà tù Khu vực, có 3 đơn vị do băng Los Choneros quản lý, dưới quyền của ông trùm José Adolfo Macías, còn gọi là Fito. Còn tại nhà tù Penitenciaria, 12 tòa nhà đã được phân chia quyền lực cho những tay xã hội đen như Chone Killers, Águilas, Fatales, Latin Kings, Lobos, Tiguerones và Mafia.

Chính nơi đây đã châm ngòi cho vụ thảm sát nhà tù đầu tiên vào ngày 23/2/2021, nơi 79 tù nhân bị chặt đầu. Đó là sự khởi đầu của một cuộc khủng hoảng an ninh đã leo thang dữ dội, gây khó khăn cho ba chính phủ gần đây nhất của Ecuador, và không chính phủ nào trong số đó có thể đảm bảo quyền kiểm soát những gì xảy ra bên trong các nhà tù.

Giờ đây, các thủ lĩnh của các tập đoàn tội phạm Ecuador đang thách thức chính phủ mới của Tổng thống Daniel Noboa bằng một làn sóng tấn công bắt đầu ngày 7/1, khi nhà chức trách nhận ra rằng, tên trùm Fito đã biến mất. Bạo loạn nổ ra dữ dội tại 7 nhà tù.

Cách bố trí các cơ sở của nhà tù Khu vực giúp có thể nhìn rõ chuyển động của các tù nhân khi họ lên xuống cầu thang gỗ lên sân thượng, nói chuyện điện thoại hay nằm võng nghỉ ngơi. Bất cứ ai đi ngang qua đường chính đều có thể phát hiện ra họ, cũng như các sĩ quan cảnh sát và quân nhân đang canh gác vòng an ninh đầu tiên ở lối vào. Mọi thứ diễn ra trong tầm nhìn rõ ràng của những người được cho là có quyền kiểm soát.

Nhưng “nhà tù là thành phố nơi tù nhân cai trị” - một sĩ quan cảnh sát từng làm việc ở cả hai nhà tù trên thừa nhận. “Họ có công việc kinh doanh riêng của họ. Trong cơ sở Khu vực, ngay từ khi bạn bước vào, họ đã phục vụ gà nướng và có một xe bán đồ ăn bán salchipapa và morocho. Đây là những doanh nghiệp nhằm nuôi dưỡng cấu trúc mà họ đã tạo ra bên trong.”

Câu hỏi rõ ràng là làm thế nào mà những con gà, xe chở thức ăn, bình gas, vũ khí, đạn dược, bom, ma túy và rượu, những thứ đã bị tịch thu với số lượng không thể tính toán được, lại lọt vào bên trong nhà tù từ trước.

Câu trả lời là sự tham nhũng của hệ thống do cơ quan chính phủ có tên SNAI điều hành. Đại diện Ủy ban Nhân quyền Liên Mỹ (IACHR), từng đến thăm đất nước này vào năm 2021, đã báo cáo với chính phủ trong một tài liệu: “Tham nhũng chưa từng có trong các nhà tù, do nhà nước đã bỏ bê hệ thống nhà tù suốt nhiều năm, cũng như việc thiếu một chính sách hình sự toàn diện” đã dẫn đến “tình trạng tự trị”, ám chỉ việc kiểm soát nội bộ nhà tù từ chính những người bị giam giữ.

Theo cơ cấu này, mỗi đơn vị nhà tù sẽ có một thủ lĩnh, người này sẽ báo cáo với thủ lĩnh băng đảng.

Viên cảnh sát trên cho biết thêm: “Chẳng hạn, tên Fito, trùm ở cơ sở Khu vực, không nhất thiết phải biết chuyện gì đang xảy ra ở khu Penitenciaria; những kẻ cầm đầu băng nhóm của hắn và những người liên kết với Los Choneros trong mỗi đơn vị đã thông báo cho hắn. Fito giống như giám đốc điều hành của Los Choneros vậy.”

Ở mỗi đơn vị nhà giam, tên thủ lĩnh phụ trách mọi việc. Các phòng giam có kích thước 2x2 mét, có thể chứa từ một người đến 8 hoặc 10 người, tùy thuộc vào số tiền họ có thể trả. “Nếu muốn có một căn phòng tốt, những kẻ buôn bán ma túy phải trả tới 1.500 USD một tháng; những phòng giam đó thậm chí còn có máy điều hòa”, viên cảnh sát tiết lộ.

Trong một phòng giam có hai giường tầng cho bốn người, mỗi người có thể phải trả khoảng 300 USD một tháng. Viên cảnh sát cho biết: “Ai không trả tiền sẽ ngủ trên sàn nhà”. Các hoạt động kinh doanh như vậy bên trong một trong những đơn vị nhà giam này có thể thu tới 20.000 USD một tháng.

Do đó, nhiều xung đột giữa các băng nhóm tội phạm là “về quyền kiểm soát các đơn vị và trung tâm cải tạo, được thúc đẩy chủ yếu bởi lợi ích kinh tế mà chúng có thể đạt được thông qua hoạt động kinh doanh bất hợp pháp”, IACHR viết trong báo cáo, đồng thời cho biết thêm rằng cuộc tranh giành quyền kiểm soát và quyền lực cũng diễn ra bên ngoài nhà tù.

Mô hình nhà tù ở thành phố Guayaquil sau đó đã được nhân rộng sang các cơ sở cải tạo tù nhân khác, nằm rải rác ở các vùng khác nhau của đất nước và dưới sự chỉ huy của các băng đảng khác nhau. Những băng ở Cotopaxi, Quito, Cuenca, Machala, Chimborazo - những cái tên nổi bật trong các cuộc bạo loạn nhà tù gần đây, nằm dưới sự kiểm soát của Los Lobos, băng nhóm tội phạm đang tìm cách thâu tóm bá quyền đối với giới tội phạm có tổ chức trong và ngoài các nhà tù của Ecuador.