Tuy nhiên, ngay từ nhiều năm trước đây, Israel đã cho phép hành động này của Qatar. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu vẫn tiếp tục để dòng tiền này chảy vào tay Hamas, bất chấp những lo ngại nảy sinh từ chính phủ.
Phía Qatar đã tuyên bố sẽ không ngừng cấp tiền cho Gaza. Ngày 11/12, Bộ trưởng Ngoại giao Qatar Mohammed bin Abdulaziz Al-Khulaifi cho biết chính phủ nước này sẽ tiếp tục viện trợ cho Gaza như trong nhiều năm qua.
Các nguồn tin phía Israel cho rằng nhiều đời chính phủ nước này đã tạo điều kiện thuận lợi để Qatar chuyển tiền tới Gaza vì lý do nhân đạo và rằng Thủ tướng Netanyahu đã hành động dứt khoát với Hamas sau vụ tấn công ngày 7/10.
Quá trình Qatar gửi tiền cho Gaza
Người dân tại khu lều tạm ở Rafah, Dải Gaza, ngày 8/12/2023. Ảnh: THX/TTXVN
Năm 2018, sau nhiều tháng đàm phán với Israel, Qatar bắt đầu gửi tiền hàng tháng cho Dải Gaza. Khoảng 15 triệu USD tiền mặt được đựng trong những chiếc vali đã được người Qatar chuyển qua lãnh thổ Israel để đưa vào Gaza.
Qatar bắt đầu gửi số tiền này sau khi Chính quyền Palestine (PA) kiểm soát Bờ Tây quyết định cắt lương của nhân viên chính quyền ở Gaza (do Hamas kiểm soát) vào năm 2017.
PA phản đối khoản viện trợ trên của Qatar vào thời điểm đó. Trong khi đó, Hamas cho biết khoản tiền này là để trả lương trong khu vực công cũng như dùng cho các mục đích y tế.
Israel đã đồng ý với thỏa thuận này trong một cuộc họp nội các an ninh vào tháng 8/2018, khi ông Netanyahu đang giữ chức vụ thủ tướng.
Thậm chí, ông Netanyahu còn bị các đối tác trong liên minh cầm quyền chỉ trích vì thỏa thuận này và vì quá mềm mỏng với Hamas.
Thủ tướng Netanyahu đã bảo vệ sáng kiến này, nói rằng thỏa thuận được thực hiện dưới sự phối hợp của các chuyên gia an ninh để mang lại bình yên cho các ngôi làng Israel ở phía Nam, đồng thời ngăn chặn thảm họa nhân đạo ở Gaza.
Ông Ahmad Majdalani, thành viên Tổ chức Giải phóng Palestine ở Bờ Tây, cho rằng Mỹ đã đứng ra dàn xếp hoạt động viện trợ này.
Lý do Israel ủng hộ các khoản viện trợ
Theo truyền thông Israel và quốc tế, Thủ tướng Netanyahu tiếp tục cho phép Qatar gửi tiền viện trợ đến Gaza là vì ông hy vọng rằng khoản tiền này có thể giúp Hamas trở thành lực lượng đối trọng với PA và ngăn chặn việc thành lập một nhà nước Palestine.
Các quan chức PA cáo buộc khoản tiền của Qatar đã gây ra chia rẽ giữa các phe phái ở Palestine.
Thiếu tướng Amos Gilad, cựu quan chức cấp cao của Bộ Quốc phòng Israel, nói với CNN rằng kế hoạch này được Thủ tướng Netanyahu ủng hộ chứ không được cộng đồng tình báo Israel ủng hộ. Một số người tin là khoản tiền có thể gây chia rẽ và làm suy yếu chủ quyền của người Palestine. Ngoài ra, còn có ảo tưởng rằng nếu cấp tiền cho Hamas, nhóm này sẽ bị “thuần hóa”.
Theo ông Shlomo Brom, người từng là phó Cố vấn An ninh quốc gia Israel, Hamas được trao quyền thông qua khoản viện trợ đã giúp ông Netanyahu tránh phải đàm phán về một nhà nước Palestine. Cụ thể, chia rẽ ở Palestine sẽ giúp ông Netanyahu có thể tuyên bố rằng mình không có đối tác Palestine để đàm phán, nhờ đó tránh được áp lực phải đàm phán hòa bình - quá trình có thể dẫn tới việc thành lập một nhà nước Palestine độc lập.
Ngày 10/12, cựu Thủ tướng Israel Naftali Bennett cho biết sau nhiều năm bày tỏ quan ngại với chính phủ của ông Netanyahu khi còn là bộ trưởng bộ giáo dục, ông đã không cho Qatar chuyển tiền cho Gaza nữa khi ông trở thành thủ tướng vào năm 2021. Ông nói lý do: “Tôi tin rằng đó là một sai lầm khủng khiếp khi cung cấp cho Hamas các vali chứa đầy tiền mặt này. Điều đó trực tiếp giúp họ sắp xếp lại để chống người Israel. Tại sao chúng ta lại để họ có tiền giết chúng ta?”.
Theo tờ New York Times, các khoản viện trợ tiền mặt đã dừng lại, nhưng tiền vẫn được đưa tới Gaza dưới thời ông Bennett làm thủ tướng.
Theo một quan chức Israel, quan điểm giữ cho Hamas ở trạng thái “suy yếu vừa phải” là hoàn toàn sai lầm và Hamas chưa hề suy yếu đáng kể.
Phản ứng với ông Netanyahu
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phát biểu tại cuộc họp báo ở Tel Aviv ngày 18/11. Ảnh: THX/TTXVN
Sau vụ tấn công của Hamas, vai trò của chính phủ Israel khi cho phép Qatar chuyển tiền tới Gaza và động cơ của động thái này lại được đưa ra ánh sáng.
Thỏa thuận trên là một lý do khiến nhiều người Israel ngày nay cho rằng vụ tấn công ngày 7/10 có một phần lỗi cá nhân của ông Netanyahu. Nhiều người tin rằng khoản tiền của Qatar đã làm cho Hamas mạnh hơn.
Nhà báo Tal Schneider viết trong một bài bình luận trên tờ The Times of Israel ngày 8/10, một ngày vụ tấn công tàn khốc của Hamas: “Chính sách của Thủ tướng coi nhóm Hamas là đối tác để gây bất lợi cho Tổng thống Chính quyền Palestine Mahmoud Abbas và nhà nước Palestine đã dẫn đến những vết thương mà Israel sẽ phải mất nhiều năm mới lành”.
Thiếu tướng Amos Gilad cho biết ông nằm trong số những người phản đối chuyển tiền cho Hamas, nói rằng dòng tiền tới Gaza trong những năm qua là một sai lầm. Ông nói: “Với số tiền này, họ có thể chăm sóc người dân. Họ có thể lo tăng cường quân sự và nâng cao năng lực của mình”.
Phản ứng với Qatar
Ngoại trưởng Qatar Mohammed bin Abdulaziz Al Khulaifi. Ảnh: CNN
Qatar duy trì mối quan hệ chặt chẽ với cả Hamas và các nước phương Tây, trong đó có Mỹ. Nước này đã bị chỉ trích gay gắt vì cho phép Hamas thành lập một văn phòng chính trị ở Doha, hoạt động từ năm 2012.
Nhưng Qatar cũng có vai trò hữu ích đối với Israel, khi làm trung gian để hai bên thả các con tin và tù nhân.
Tuy nhiên, một số quan chức Israel đã cho rằng Qatar là một trong số những nước chịu trách nhiệm về vụ tấn công Israel và nói rằng nước này đang hỗ trợ Hamas. Hồi tháng 10, Ngoại trưởng Israel Eli Cohen cáo buộc Qatar tài trợ cho Hamas và chứa chấp các lãnh đạo của tổ chức này.
Qatar đã bác bỏ cáo buộc của các quan chức Israel, cảnh báo rằng quan điểm này có thể làm suy yếu các nỗ lực hòa giải và thậm chí gây nguy hiểm đến tính mạng.
Ông Gilad cũng đổ lỗi cho Qatar, nói rằng quốc gia này đã trao cho Hamas hàng chục triệu USD mỗi tháng và họ đã sử dụng số tiền đó để tăng cường, củng cố kiểm soát Gaza.
Qatar phủ nhận những khoản tiền đó là dành cho Hamas, nói rằng số tiền nhằm mục đích viện trợ để trả lương cho người lao động tại khu vực này.
Qatar cũng phải chịu áp lực từ Quốc hội Mỹ. Nhóm lưỡng đảng gồm 113 nghị sĩ Mỹ ngày 16/10 đã gửi thư tới Tổng thống Joe Biden, yêu cầu ông gây áp lực lên các nước ủng hộ Hamas, trong đó có Qatar.
Dù vậy, Bộ trưởng Ngoại giao Qatar Al-Khulaifi, quan chức phụ trách trung gian hòa giải giữa Israel và Hamas, nói rằng Qatar sẽ tiếp tục tham gia với các đối tác khu vực và quốc tế để đảm bảo rằng những khoản tiền đó có thể tiếp cận những người dễ bị tổn thương nhất và được dùng cho cơ sở hạ tầng quan trọng.