Ảnh minh họa: Shutterstock/metamorworks
Theo trang Daily Mail (Anh), interoception là một quá trình ít được khám phá, trong đó hệ thần kinh liên tục tiếp nhận và diễn giải các tín hiệu sinh lý bên trong cơ thể, giúp duy trì hoạt động ổn định của các chức năng sống. Nhờ giác quan này, não bộ có thể “biết” khi nào cần hít thở, khi huyết áp giảm, hoặc khi cơ thể đang chống lại nhiễm trùng.
Nhóm nghiên cứu vừa được Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) tài trợ 14,2 triệu USD để tìm hiểu sâu hơn về cơ chế hoạt động của giác quan bí ẩn này.
Giáo sư Xin Jin, người phụ trách một phần nghiên cứu, cho biết: “Interoception đóng vai trò nền tảng trong gần như mọi khía cạnh của sức khỏe, nhưng đến nay vẫn là một vùng đất gần như chưa được khai phá trong khoa học thần kinh”.
Khái niệm interoception được nhà thần kinh học người Anh Charles Sherrington đưa ra từ đầu thế kỷ 20, nhưng mãi đến khoảng một thập kỷ gần đây mới được giới khoa học chú ý trở lại.
Nếu năm giác quan truyền thống đều là các giác quan “bên ngoài”, phụ thuộc vào cơ quan cảm thụ chuyên biệt như mắt, tai, mũi hay da, thì interoception lại hoạt động thông qua mạng lưới neuron cảm giác nằm sâu trong cơ thể. Chính vì vậy, các nhà khoa học gọi nó là “giác quan thứ sáu ẩn giấu”.
Dù giữ vai trò quan trọng trong việc giúp con người nhận biết trạng thái của bản thân ở mọi thời điểm, interoception vẫn là lĩnh vực còn nhiều bí ẩn.
“Tín hiệu từ các cơ quan nội tạng lan tỏa rộng, thường chồng chéo và rất khó để tách biệt hay đo lường. Các neuron cảm giác truyền tải những thông điệp này đan xen qua nhiều mô – từ tim, phổi đến dạ dày và thận – mà không có ranh giới giải phẫu rõ ràng”, nhóm nghiên cứu giải thích.
Với khoản tài trợ mới, Viện Scripps sẽ tiến hành lập bản đồ kết nối của các neuron cảm giác với nhiều cơ quan nội tạng như tim, phổi và hệ tiêu hóa, nhằm xây dựng “bản đồ giải phẫu đầu tiên” của hệ thống cảm giác nội tại.
Không chỉ có ý nghĩa học thuật, việc giải mã interoception còn mở ra hướng đi mới trong điều trị bệnh lý. Nhiều nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng rối loạn trong các đường dẫn thần kinh này có liên quan tới bệnh tự miễn, đau mạn tính và cao huyết áp.
Trên tạp chí The Conversation, hai nhà nghiên cứu Jennifer Murphy (Đại học Royal Holloway, London) và Freya Prentice (Đại học UCL) cũng nhấn mạnh mối liên hệ giữa interoception và sức khỏe tâm thần.
“Interoception ảnh hưởng đến nhiều quá trình tâm lý như ra quyết định, khả năng tương tác xã hội và cảm xúc. Rối loạn nội cảm giác đã được ghi nhận trong các bệnh lý tâm thần như trầm cảm, lo âu hay rối loạn ăn uống. Nó cũng có thể lý giải vì sao nhiều rối loạn tâm thần có chung các triệu chứng như mất ngủ hoặc mệt mỏi”, nhà nghiên cứu cho hay.
Nhóm nghiên cứu kỳ vọng “bản đồ nội cảm giác” này sẽ giúp trả lời những câu hỏi cốt lõi về cách các cơ quan nội tạng và hệ thần kinh phối hợp nhịp nhàng với nhau.
“Bằng việc tạo ra bản đồ đầu tiên của hệ thống này, chúng tôi hy vọng sẽ đặt nền móng để hiểu rõ hơn cách não bộ giữ cho cơ thể cân bằng, cách sự cân bằng đó bị phá vỡ khi mắc bệnh, và cách có thể phục hồi nó”, Giáo sư Xin Jin chia sẻ.