Trách nhiệm phát ngôn trên mạng xã hội

Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an TP Hà Nội vừa ra Quyết định khởi tố bị can đối với đối tượng Lê Hương Ly (sinh năm 1996, trú tại phường Đống Đa) về tội "Vu khống" theo khoản 2, Điều 156 Bộ luật Hình sự. Trước đó, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an TP Hà Nội nhận được đơn tố giác tội phạm của chị Bùi Quỳnh Hoa, hoa hậu cuộc thi Miss Universe Vietnam 2023 về việc bị một cá nhân đăng tải, loan truyền các thông tin sai sự thật lên mạng xã hội, xúc phạm nhân phẩm, danh dự và gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp.

Quá trình điều tra đã làm rõ Lê Hương Ly có mâu thuẫn cá nhân, nên đã đăng tải nội dung vu khống chị Bùi Quỳnh Hoa. Công an TP Hà Nội khuyến cáo, mọi cá nhân, tổ chức khi tham gia mạng xã hội phải thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật. Việc lợi dụng các nền tảng mạng xã hội để thực hiện những hành vi vi phạm pháp luật sẽ bị cơ quan chức năng xử lý nghiêm khắc...

Qua vụ việc có thể thấy, trách nhiệm khi phát ngôn và chia sẻ thông tin trên mạng xã hội là điều mỗi cá nhân, tổ chức cần nhận thức rõ. Phát ngôn trên mạng xã hội là việc bày tỏ quan điểm, cảm xúc, suy nghĩ cá nhân qua lời viết, đăng lại hình ảnh, video, lời nói, truyền tải thông tin từ nguồn khác đến cộng đồng… Hiện nay, mạng xã hội có tốc độ lan truyền nhanh, phạm vi ảnh hưởng rộng, thông tin có thể phát tán từng giây, từng phút, từng giờ.

Mạng xã hội - thành tựu công nghệ của thời đại số đã và đang mở ra không gian kết nối rộng lớn chưa từng có giữa con người với con người. Chỉ bằng một cú nhấp chuột hay dòng trạng thái ngắn ngủi, hàng triệu người có thể tiếp cận, tương tác và tác động lẫn nhau. Thế nhưng, đằng sau sự tiện lợi ấy là sự “hỗn loạn” của thông tin và những hệ lụy đau lòng từ sự thiếu ý thức, vô trách nhiệm trong phát ngôn hoặc chia sẻ trên không gian mạng.

Từ đó, trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc phát ngôn và lan tỏa thông tin trên mạng xã hội trở thành vấn đề mang tính sống còn đối với văn minh xã hội ngày nay. Nếu các hành động phát ngôn không đúng mực, thiếu kiểm soát, không rõ nguồn, thiếu kiểm chứng thông tin hoặc có ý đồ thù ghét, phân biệt đối xử, công kích cá nhân, tổ chức, có thể gây tổn thương, hoang mang, hiểu nhầm trong xã hội, thậm chí dẫn đến hậu quả pháp lý, phải bị xử lý hình sự theo đúng quy định pháp luật.

Thời gian qua đã có hàng trăm vụ việc cá nhân bị xử phạt nghiêm minh theo quy định pháp luật vì chia sẻ thông tin giả mạo về y tế, dịch bệnh, thiên tai, thực phẩm, hàng tiêu dùng, đời sống xã hội hay các trường hợp “ném đá”, phát ngôn xúc phạm người nổi tiếng, người vô tội gây hậu quả nghiêm trọng. Cũng đã có không ít trường hợp người nổi tiếng bị bôi nhọ, người vô tội bị chỉ trích chỉ vì tin giả được chia sẻ thiếu kiểm chứng. Như vụ việc một nữ sinh ở Quảng Ninh mới đây từng bị hàng nghìn người tấn công trên mạng vì hiểu lầm trong một đoạn clip chưa đầy một phút là minh chứng đau lòng. Dù sau đó nữ sinh đã được minh oan, nhưng tổn thương tâm lý để lại là không thể xóa nhòa... Nguy hiểm hơn, những thông tin giả mạo về đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, chính trị, ngoại giao... còn có thể gây hoang mang xã hội, làm lệch hướng nhận thức của dư luận. Tất cả đều phải nhận các hình phạt thích đáng để răn đe.

Thực tế, mỗi cá nhân, tổ chức đang làm việc, sinh sống theo Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam đều phải tuân thủ pháp luật, không thể biện minh: “Mạng xã hội là ảo, nên lời nói không quan trọng”. Hậu quả của lời nói trên mạng xã hội đôi khi còn nặng nề hơn ngoài đời thực. Phát ngôn trên mạng xã hội có trách nhiệm không chỉ là nói đúng sự thật, mà còn là nói đúng cách, đúng lúc và đúng người. Bởi một lời nói tưởng chừng vô tình cũng có thể khiến một cuộc đời chênh vênh. Hệ lụy là nhiều trường hợp bị tổn thương tâm lý, bị tẩy chay, kỳ thị… chỉ vì một lời nói vô ý thức trên mạng. Không ít người trẻ rơi vào trầm cảm, thậm chí tìm đến cái chết, chỉ vì những bình luận ác ý của cộng đồng mạng.

Bên cạnh đó, mạng xã hội là nơi có thể kết nối hàng triệu người, nhưng cũng là nơi sự vô cảm có thể lan rộng chỉ bằng vài cú click chuột trên bàn phím điện thoại, máy tính. Nếu mỗi người đều có trách nhiệm với phát ngôn của mình, kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ, đồng cảm trước khi phán xét, không gian mạng sẽ trở nên lành mạnh, tích cực và đáng sống.

Mặt khác, mỗi cá nhân, tổ chức cũng cần nuôi dưỡng văn hóa giao tiếp lành mạnh trên mạng, đừng vội tin vào mọi thứ được đọc, đừng vội chia sẻ chỉ khi bị cảm xúc chi phối và đừng vội đánh giá người khác theo tâm lý đám đông. Hãy là người tỉnh táo trong thời đại ồn ào, là người biết nói lời đúng lúc, đúng chỗ và đúng sự thật. Trách nhiệm của mỗi cá nhân trên mạng xã hội là trách nhiệm với cộng đồng, với đạo đức và với chính lương tâm của mình. Mạng xã hội có thể là nơi gieo rắc hận thù, nhưng cũng có thể là nơi ươm mầm yêu thương tùy thuộc vào cách sử dụng.

Trách nhiệm trong chia sẻ thông tin trên mạng xã hội còn là một biểu hiện của văn hóa ứng xử và đạo đức cá nhân trong thời đại số. Một xã hội văn minh không thể được xây dựng trên nền tảng của sự vu khống, xuyên tạc hay miệt thị. Thay vào đó, hãy biến mạng xã hội thành nơi lan tỏa những giá trị tích cực, những suy nghĩ xây dựng, những hành động tử tế. Một bài viết chia sẻ kinh nghiệm sống, một video lan tỏa yêu thương hay một dòng trạng thái truyền cảm hứng... tất cả đều có thể làm nên sự thay đổi tốt đẹp cho xã hội, cho cộng đồng.