Bệnh nhân mắc bệnh tả được điều trị tại Lusaka, Zambia. Ảnh: THX/TTXVN
Ngày 7/9, đại diện Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế cho biết: Thông tin từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy, tình hình dịch tả trên toàn cầu đang trở nên phức tạp, với các đợt bùng phát xảy ra ở 31 quốc gia với tỷ lệ tử vong tăng cao và được đánh giá là "Do quy mô, mức độ nghiêm trọng và tính chất liên kết của các đợt bùng phát này, nguy cơ lây lan thêm trong và giữa các quốc gia là rất cao".
Cụ thể, từ đầu năm 2025 đến ngày 29/8, WHO đã theo dõi 409.222 trường hợp mắc bệnh tả (4.738 ca tử vong) được báo cáo tại 31 quốc gia trên toàn cầu, trong đó ghi nhận 6/31 quốc gia báo cáo tỷ lệ tử vong trên 1%. Tuy số ca mắc giảm 20% so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng số ca tử vong lại tăng 46%.
Đặc biệt, năm 2025, Khu vực Đông Địa Trung Hải ghi nhận số ca mắc bệnh tả cao nhất (230.991 ca tại 6 quốc gia), tiếp theo là Khu vực Châu Phi (172.750 ca tại 23 quốc gia), Khu vực Đông - Nam Á (2.985 ca mắc bệnh tả tại 5 năm quốc gia) và Khu vực Châu Mỹ (2.496 ca tại 1 quốc gia).
Số ca tử vong liên quan đến bệnh tả cao nhất ở Khu vực Châu Phi (3.763 ca tử vong, chiếm 2,2%), tiếp theo là Khu vực Đông Địa Trung Hải (943 ca tử vong, chiếm 0,4%), Khu vực Châu Mỹ (31 ca tử vong, chiếm 1,2%), Khu vực Đông-Nam Á (1 ca tử vong, chiếm 0,03%). Bệnh tả đang bùng phát trở lại ở một số quốc gia, bao gồm một số quốc gia không báo cáo số ca bệnh đáng kể trong nhiều năm, như Chad và Cộng hòa Congo, trong khi các quốc gia khác, như Cộng hòa Dân chủ Congo, Nam Sudan và Sudan, đang trải qua các đợt bùng phát tiếp tục từ năm 2024, với sự mở rộng đáng kể về mặt địa lý.
Tại Việt Nam, trong 12 năm gần đây, Việt Nam chưa ghi nhận trường hợp mắc bệnh tả; tuy nhiên không loại trừ nguy cơ bệnh tả xâm nhập Việt Nam do sự giao lưu thương mại, du lịch rộng mở của nước ta với các nước khác trên thế giới và có thể lây lan ra cộng đồng.
Theo đại diện Cục Phòng bệnh, ngay khi có thông tin ghi nhận tình hình và khuyến cáo về bệnh tả của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Bộ Y tế đã chủ động liên hệ với WHO để cập nhật, trao đổi thông tin về tình hình dịch bệnh trên toàn cầu, đánh giá nguy cơ mắc bệnh tả tại Việt Nam. Đồng thời, theo dõi chặt chẽ và cập nhật thông tin hàng ngày diễn biến tình hình dịch bệnh, báo cáo kịp thời Lãnh đạo Bộ, Chính phủ khi có tình huống bất thường xảy ra, cung cấp thông tin cho các báo, đài và đăng thông tin trên website của Bộ Y tế; điều chỉnh các biện pháp phòng chống dịch kịp thời.
Để chủ động và tăng cường công tác phòng chống bệnh tả trong thời gian tới, Cục Phòng bệnh đề xuất các biện pháp như:
Cục Phòng bệnh tiếp tục theo dõi chặt chẽ tình hình dịch bệnh và chỉ đạo các tỉnh, thành phố tăng cường công tác phòng chống dịch bệnh; tổ chức họp đánh giá nguy cơ dịch bệnh lây truyền vào Việt Nam với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế (WHO, CDC Hoa Kỳ) và chuyên gia trong nước để kịp thời đề xuất các hoạt động phòng, chống dịch phù hợp. Đồng thời, tăng cường đi kiểm tra, chỉ đạo, giám sát tại cửa khẩu và các khu vực có nguy cơ cao xâm nhập vào Việt Nam.
Cục Quản lý Khám, chữa bệnh tiếp tục hoàn thiện hướng dẫn chuyên môn và chỉ đạo các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thực hiện nghiêm việc điều trị, chẩn đoán bệnh tả theo quy định.
Văn phòng Bộ, Trung tâm Truyền thông Giáo dục sức khỏe Trung ương tiếp tục hoàn thiện các tài liệu truyền thông nguy cơ về phòng, chống bệnh tả; phối hợp chặt chẽ với cơ quan thông tấn báo chí, phát thanh và truyền hình đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời về tình hình và các biện pháp phòng, chống dịch để người dân chủ động áp dụng và kịp thời đến ngay các cơ sở y tế để khám, điều trị khi có dấu hiệu mắc bệnh.
Các Viện Vệ sinh dịch tễ, Pasteur, các Bệnh viện tuyến Trung ương phối hợp với các tỉnh tập trung giám sát chặt chẽ tình hình dịch bệnh; tăng cường chỉ đạo công tác phòng chống bệnh tả trên địa bàn phụ trách.
Các Viện Vệ sinh dịch tễ, Pasteur đẩy mạnh giám sát tình hình bệnh tả và hỗ trợ, hướng dẫn các địa phương công tác phòng, chống bệnh tả.
Bệnh viện tuyến Trung ương thực hiện việc điều trị, chẩn đoán bệnh tả theo quy định.
Cục Phòng bệnh cũng đề nghị Sở Y tế các tỉnh, thành phố tăng cường giám sát dịch ngay tại cửa khẩu, tại các cơ sở y tế và cộng đồng nhằm phát hiện sớm ca bệnh nghi ngờ, đặc biệt tại những khu vực có người trở về từ vùng có dịch. Khi phát hiện trường hợp nghi ngờ, cần tiến hành lấy mẫu bệnh phẩm để chẩn đoán xác định kịp thời.
Các Sở Y tế chỉ đạo các cơ sở khám, chữa bệnh tổ chức tốt việc thu dung điều trị bệnh nhân, khai thác tiền sử bệnh, khám, điều trị kịp thời và thực hiện nghiêm việc điều trị, chẩn đoán bệnh tả theo quy định của Bộ Y tế về hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh tả; có kế hoạch phân cấp chuyên môn, tránh tình trạng quá tải bệnh viện.
Đồng thời, đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục sức khỏe trên các phương tiện thông tin đại chúng, tập trung vào đặc điểm bệnh tả, triệu chứng điển hình, đường lây truyền và các biện pháp phòng chống để người dân chủ động thực hiện các biện pháp phòng chống và kịp thời đến cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị đúng hướng dẫn.
Các đơn vị rà soát, chuẩn bị đầy đủ nhân lực, thuốc, vật tư, trang thiết bị và hóa chất phòng chống dịch, đảm bảo khả năng ứng phó kịp thời khi dịch xảy ra.
Các Sở Y tế thành lập các đoàn kiểm tra giám sát phòng chống dịch trên địa bàn, đặc biệt tại các khu vực có nguy cơ cao, báo cáo kịp thời tình hình dịch bệnh.
Cục Phòng bệnh sẽ tiếp tục giám sát chặt chẽ tình hình dịch bệnh và phối hợp chặt chẽ với WHO và các Cơ quan đầu mối quốc gia thực hiện Điều lệ y tế quốc tế chia sẻ thông tin tình hình dịch bệnh, các biện pháp phòng chống để kịp thời báo cáo và đề xuất các biện pháp phòng, chống dịch bệnh phù hợp, hiệu quả.
Để chủ động phòng, chống bệnh tả, Bộ Y tế khuyến cáo mạnh mẽ người dân thực hiện các biện pháp phòng bệnh.
Với người về từ các quốc gia, khu vực đang có sự gia tăng dịch bệnh tả: Cần chủ động theo dõi sức khỏe trong vòng 5 ngày. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường về sức khỏe (như nôn và tiêu chảy với số lượng lớn dẫn đến mất nước và điện giải trầm trọng, gây sốc nặng…) cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời.
Người dân cần thực hiện tốt các biện pháp:
- Vệ sinh cá nhân như rửa tay thường xuyên bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh.
- Vệ sinh môi trường, thu gom rác, diệt ruồi.
- Thực hiện an toàn vệ sinh thực phẩm; ăn chín, uống sôi.
- Bảo vệ nguồn nước, dùng nước sạch.
- Khi có dấu hiệu bất thường về sức khỏe (như nôn và tiêu chảy với số lượng lớn dẫn đến mất nước và điện giải trầm trọng, gây sốc nặng…) đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị; không tự ý điều trị tại nhà.
- Người dân khi đi du lịch, công tác tại các vùng bệnh tả đang tăng cao cần chủ động phòng, chống bệnh; chủ động theo dõi sức khỏe và thông báo cho cơ quan y tế khi có triệu chứng bệnh tả.
Tả là một bệnh truyền nhiễm có các triệu chứng chính là tiêu chảy, mất nước và rối loạn điện giải cấp tính, có thể gây thành dịch lớn với tỷ lệ tử vong cao. Tác nhân gây bệnh tả là vi khuẩn tả Vibrio cholerae.
Bệnh tả lây theo đường tiêu hóa, chủ yếu qua ăn, uống. Vi khuẩn tả xâm nhập vào đường tiêu hóa của người lành từ nước uống và thức ăn có nhiễm vi khuẩn tả, đặc biệt là thức ăn có nguồn gốc thủy hải sản.
Khoảng 75% người nhiễm vi khuẩn tả không có biểu hiện triệu chứng bệnh, tuy nhiên những người này vẫn đào thải vi khuẩn ra môi trường trong vòng 7 - 14 ngày. Trong số những người có biểu hiện triệu chứng, 80% là ở thể nhẹ và vừa, 20% có biểu hiện mất nước nặng.
Vi khuẩn tả có thể tồn tại lâu ở vùng nước lợ nơi cửa sông hay ven biển. Trong nước vi khuẩn tả sống ký sinh chủ yếu ở các loài động, thực vật thủy sinh phù du như rong, tảo, đặc biệt ở các động vật giáp xác như tôm, cua, sò, ốc, hến…