Bên hành lang Quốc hội, phóng viên báo Tin tức đã có trao đổi, ghi nhận ý kiến của đại biểu quốc về vấn đề này.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương: Tránh "té nước theo mưa" khi tăng lương
Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, việc điều chỉnh tiền lương từ ngày 1/7 là đợt tăng lớn nhất từ trước đến nay. Cùng với đó, cần có thêm các giải pháp kiểm soát lạm phát, giá cả để không xảy ra tình trạng “lương tăng, giá cũng tăng” không phải là chuyện mới.
“Người lao động trong khu vực Nhà nước đón nhận tin này với tâm trạng nửa mừng, nửa lo. Mừng vì thu nhập từ lương được tăng đáng kể, nhưng lo là vẫn tiếp diễn tình trạng từ trước đến nay vẫn xảy ra, đó là cứ tăng lương là giá cả lại tăng, khiến cho việc tăng lương gần như chỉ là tăng số tiền trong tài khoản, chứ không nâng cao được đời sống người lao động”, đại biểu cho biết.
Vì vậy, theo đại biểu, bài toán đặt ra hiện nay khá nan giải với Chính phủ, đó là phải có giải pháp điều hành kinh tế vĩ mô như thế nào để kiểm soát được giá cả. Đương nhiên giá cả theo thời gian sẽ có tăng theo quy luật; nhưng cũng có hiện tượng "té nước theo mưa", lợi dụng tăng lương để tăng giá một cách không theo quy luật nào, chỉ vì người lao động được tăng lương là tăng giá, thì cần sự quản lý sâu sát, để làm sao việc tăng lương thật sự cải thiện đời sống người lao động và niềm vui tăng lương được trọn vẹn.
Cũng theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, chúng ta đã dự kiến cải cách tiền lương, nhưng cuối cùng hiện tại là thực hiện tăng lương. Hai việc này có điểm chung, dù cải cách tiền lương hay tăng lương, thì lương của người lao động nói chung được điều chỉnh theo hướng tăng lên.
Nhưng có điểm khác nhau cơ bản về cách tính lương. Nếu cải cách tiền lương, bỏ cách tính truyền thống theo lương cơ sở, theo ngạch bậc, thâm niên công tác và phụ cấp... mà tính lương theo vị trí việc làm của người lao động, thì tính lương theo cải cách tiền lương đảm bảo công bằng, khoa học hơn.
Nếu cải cách được cách tính tiền lương, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nhìn nhận, sẽ có cách tính khoa học, hiện đại, công bằng, tiệm cận với cách tính của nhiều quốc gia tiên tiến trên thế giới.
Nhưng cải cách là sự thay đổi triệt để, phải có nhiều điều kiện đi kèm, trong đó có điều kiện về nguồn lực. Chúng ta đã có một khoản ngân sách tiết kiệm trong mấy năm, nhưng cải cách tiền lương thì không chỉ dùng nguồn lực tiết kiệm là đủ, vì đây là bài toán dài hơn.
“Bên cạnh việc tiết kiệm, phải có nhiều giải pháp khác như nâng cao năng suất lao động, tăng thu nhập, chỉ số GDP hàng năm tăng cao hơn chứ không chỉ đơn thuần là dành được bao nhiêu tiền để cải cách tiền lương”, đại biểu phân tích.
Đồng thời, theo đại biểu, cần phải sửa đổi thể chế, vì hiện nay với cách tính lương truyền thống liên quan đến nhiều quy định khác nhau. Ví dụ Luật Bảo hiểm xã hội đang được xem xét sửa đổi, căn cứ cho người lao động đóng bảo hiểm là mức lương cơ sở, bây giờ sửa đổi cách tính lương thì phải sửa Luật Bảo hiểm xã hội. Đồng thời, các luật liên quan đến thi đua khen thưởng cũng phải rà soát để sửa đổi vì hiện vẫn tính thi đua khen thưởng theo hệ số lương.
Bên cạnh đó, phải xây dựng được vị trí việc làm, mô tả được các vị trí việc làm hưởng lương từ ngân sách. Đây là công việc khó nhất, lâu đài nhất, cần nhiều thời gian và công sức và đến hiện tại chưa làm xong, dù thời gian qua các cơ quan chức năng đã rất nỗ lực.
Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, còn nhiều yếu tố khác mà việc cải cách tiền lương nếu thực hiện ngay thì gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Vì vậy, Chính phủ quyết định trước mắt chưa thực hiện toàn bộ nội dung cải cách tiền lương, mà thực hiện một số nội dung, trong đó có nội dung tăng lương.
“Việc tăng lương 30% đáp ứng nhu cầu trước mắt được người lao động rất mong chờ. Mức lương về cơ bản đáp ứng được yêu cầu cuộc sống của họ. Tôi cho rằng đây là giải pháp trước mắt tốt nhất”, đại biểu nhấn mạnh.
Tuy nhiên, song song với giải pháp này, đại biểu cho rằng, Chính phủ vẫn tiếp tục chỉ đạo nghiên cứu, chuẩn bị điều kiện cần thiết để thực hiện cải cách tiền lương vào thời điểm thích hợp. Để có nguồn lực thật sự vững chắc thực hiện cải cách tiền lương, đại biểu nhấn mạnh, các giải pháp nâng cao năng suất lao động, tinh gọn bộ máy, nâng cao GDP là điều rất quan trọng.
Đại biểu Nguyễn Thị Sửu, Đoàn ĐBQH tỉnh Thừa Thiên Huế: Cần có chế tài đủ mạnh răn đe hoạt động đầu cơ, lợi dụng tăng lương để tăng giá
Chính phủ đề xuất tăng mức lương cơ sở từ 1,8 triệu đồng hiện nay lên 2,34 triệu đồng (tăng 30%) từ ngày 1/7/2024, cùng với đó, các cán bộ nghỉ hưu, người nghỉ hưu cũng được tăng lương 15 %. Đó chính là niềm vui của công chức, cán bộ, người lao động và lực lượng vũ trang, người nghỉ hưu, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và nhu cầu thiết yếu cho cuộc sống ngày càng cao của các cán bộ, công chức, người lao động…
Tuy nhiên, để tránh tình trạng tăng giá bất hợp lý sau khi điều chỉnh tăng lương, đại biểu Nguyễn Thị Sửu nhấn mạnh, cần có sự giám sát, kiểm soát phù hợp với thời điểm hiện nay. Vì có sự thay đổi về cơ chế, tăng lương cơ sở, thì chắc chắn các mặt hàng thiết yếu, xăng dầu, nhiên liệu, các yếu phẩm cũng sẽ tăng lên…
“Bản chất của tăng lương không phải là để tăng giá thị trường, khiến cán bộ công chức, viên chức lại về điểm xuất phát. Do đó, cần có những giải pháp kiểm soát toàn diện, nhưng phải có chế tài đủ mạnh, đủ sức răn đe với hoạt động dịch vụ đầu cơ, lợi dụng việc tăng lương cho cán bộ công chức, viên chức để tăng giá”, đại biểu Nguyễn Thị Sửu cho hay.
Cùng với đó, đại biểu cho rằng, các bộ ngành chức năng cần giám sát trên cả nước để tham mưu cho Chính phủ những giải pháp kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô.
“Chúng ta tăng lương, nhưng tốc độ phát triển, tăng trưởng kinh tế vẫn phải đảm bảo, thậm chí là vượt lên để làm sao cho kinh tế, doanh nghiệp phát triển, tạo điều kiện cho người lao động có việc làm, tăng thu nhập”, đại biểu nêu quan điểm.
Cũng theo đại biểu, cần quan tâm đến những người yếu thế, bởi không chỉ ở vùng sâu, vùng xa, mà ở ngay thành thị cũng có những người yếu thế, những người lao động tự do, vậy nên phải làm sao để đảm bảo được môi trường cân bằng.
Đại biểu Đoàn ĐBQH tỉnh Thừa Thiên Huế cũng kiến nghị, đồng thời với việc thực hiện tăng lương cơ sở, thì phải nghiên cứu toàn diện và có sự nghiêm túc hơn trong việc phân tích đề án vị trí việc làm. Hiện nay, đề án vị trí việc làm đang ở ngưỡng là chưa chín, chưa toàn diện, cần phải có sự nghiên cứu nghiêm túc hơn, đồng bộ hơn từ các bộ, ngành. Đặc biệt, cần có sự tham gia chuyên sâu hơn của cơ quan chức năng về cải cách tiền lương thì mới đem lại hiệu quả. Song đại biểu khẳng định, đây là con đường nhất định phải thực hiện.