Hiện trường vụ rơi máy bay của hãng hàng không Azerbaijan Airlines (AZAL) gần sân bay Aktau, Kazakhstan, ngày 25/12/2024. Ảnh: THX/TTXVN
Theo trang tin eurasianet.org, mối quan hệ giữa Azerbaijan và Nga, vốn được coi là vững chắc trong thời gian gần đây, đang đối mặt với những căng thẳng mới sau vụ việc một máy bay dân sự của Azerbaijan gặp sự cố. Sự kiện này không chỉ gây ra tranh cãi ngoại giao mà còn làm dấy lên lo ngại về nguy cơ đổ vỡ quan hệ song phương giữa hai nước.
Vụ tai nạn máy bay và những hệ lụy
Nguyên nhân chính của căng thẳng bắt nguồn từ vụ tai nạn máy bay phản lực dân sự của Azerbaijan vào ngày 25/12 năm ngoái. Theo báo cáo sơ bộ từ các nhà điều tra Kazakhstan, máy bay đã bị các vật thể kim loại "bên ngoài" đâm vào khi đang trên đường đến Grozny, khiến 38 trong số 67 người thiệt mạng. Báo cáo này ủng hộ phiên bản sự kiện của Azerbaijan, cho rằng máy bay bị hư hại nghiêm trọng do hỏa lực phòng không của Nga.
Azerbaijan đã yêu cầu Nga chịu trách nhiệm và bồi thường cho các nạn nhân cùng gia đình họ. Tuy nhiên, Moskva kiên quyết từ chối, điều này đã làm gia tăng phản đối từ phía Baku. Động thái đóng cửa các văn phòng của Rossotrudnichestvo – một tổ chức quyền lực mềm của Nga tại Azerbaijan – vào ngày 5/2 được xem là một tín hiệu rõ ràng về sự phản đối của Baku. Ngoài ra, Azerbaijan còn có kế hoạch kiện Nga ra tòa án quốc tế để tìm kiếm công lý.
Trước vụ tai nạn, quan hệ giữa Azerbaijan và Nga được đánh giá là khá vững chắc. Vào tháng 10 năm ngoái, hai bên đã thắt chặt quan hệ nhằm chống lại ảnh hưởng của phương Tây trong khu vực. Tuy nhiên, chỉ trong vòng 7 tuần kể từ vụ tai nạn, mối quan hệ này đã trở nên căng thẳng.
Phản ứng từ hai phía
Azerbaijan đã thể hiện thái độ kiên quyết, yêu cầu Nga công khai thừa nhận trách nhiệm. "Cánh cửa đối thoại với Nga vẫn mở. Moskva phải công khai thừa nhận tội lỗi và chịu trách nhiệm. Nếu không, Baku đã sẵn sàng cho các bước tiếp theo", một báo cáo từ hãng thông tấn chính thức APA của Azerbaijan nhấn mạnh.
Trong khi đó, Nga tỏ ra không đồng tình trong việc giải quyết vấn đề. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov tuyên bố rằng Tổng thống Vladimir Putin không có kế hoạch bình luận về vụ việc. Nhiều quan chức Nga còn chỉ trích Azerbaijan. Yevgeny Primakov, Giám đốc Rossotrudnichestvo, mô tả phản ứng của Baku là "quá cảm xúc" và hy vọng Azerbaijan sẽ sớm "gạt bỏ những cảm xúc này".
Konstantin Zatulin, đại diện của Điện Kremlin về các vấn đề Cộng đồng các Quốc gia Độc lập (CIS) tại Duma Quốc gia (Hạ viện Nga), thậm chí còn chỉ trích trực tiếp Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev. Ông cho rằng Tổng thống Aliyev đã đặt Nga vào thế khó.
Nguy cơ leo thang căng thẳng
Căng thẳng giữa hai nước không chỉ dừng lại ở những lời lẽ ngoại giao. Một số đại diện của Duma Quốc gia Nga đã đe dọa sẽ áp dụng các biện pháp trả đũa đối với công dân Azerbaijan đang sinh sống tại Nga. Ngoài ra, họ còn đe dọa tịch thu tài sản của người Azerbaijan tại Nga.
Trong khi đó, truyền thông nhà nước Azerbaijan cũng không ngần ngại đáp trả. Một bình luận trên trang web Caliber.az, được cho là có liên hệ với chính phủ, nhấn mạnh: "Azerbaijan, độc lập với bất kỳ ai, sẵn sàng hợp tác với mọi người, nhưng không chấp nhận hành vi như vậy".
Căng thẳng giữa Azerbaijan và Nga đang ở mức báo động, với nguy cơ leo thang thành một cuộc khủng hoảng ngoại giao. Vụ tai nạn máy bay đã làm lộ ra những bất đồng sâu sắc giữa hai nước, đặc biệt là trong cách xử lý trách nhiệm và bồi thường. Liệu hai bên có thể tìm được tiếng nói chung hay không vẫn là một câu hỏi lớn, đặc biệt trong bối cảnh khu vực đang chứng kiến nhiều biến động chính trị và an ninh phức tạp.