Các nhà khoa học vẫn tập trung vào biến thể Delta đang thống trị số ca mắc COVID-19 mới trên khắp thế giới. Nhưng họ cũng không hề chủ quan trước một số biến thể khác được tăng cường khả năng lây nhiễm và chống lại vaccine.
Delta
Biến thể Delta, được phát hiện đầu tiên ở Ấn Độ, hiện gây lo ngại hàng đầu. Nó đang tấn công mạnh mẽ vào các nhóm đối tượng chưa được tiêm chủng ở nhiều quốc gia. Delta cũng được chứng minh là có khả năng lây nhiễm cho một tỷ lệ người đã tiêm chủng cao hơn so với những biến chủng trước đó.
Các nhà khoa học đang theo dõi các biến thể gây bệnh COVID-19 để thăm dò xem những đột biến nào có thể chiếm ưu thế trong tương lai. Ảnh minh họa: Reuters
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phân loại Delta là một dạng biến thể gây lo ngại, đồng nghĩa với nó có khả năng lây truyền dễ dàng, gây ra triệu chứng bệnh nặng hơn hoặc làm giảm tác dụng bảo vệ của vaccine cũng như biện pháp điều trị.
Hãng Reuter dẫn lời nhà virus học Shane Crotty tại Viện Miễn dịch La Jolla (Mỹ) cho hay sức mạnh của Delta chính là khả năng dễ lây lan. Các nhà nghiên cứu Trung Quốc phát hiện trong mũi người nhiễm Delta có lượng virus nhiều gấp 1.260 lần so với người nhiễm chủng virus gốc ở Vũ Hán.
Một số nghiên cứu do Mỹ tiến hành cũng chỉ ra tải lượng virus trong những người đã tiêm chủng bị nhiễm Delta cao tương đương so với người chưa tiêm chủng, song điều này vẫn cần nghiên cứu thêm.
Trong khi chủng SARS-CoV-2 gốc cần đến 7 ngày sau nhiễm để gây triệu chứng, Delta có thể biểu hiện triệu chứng của bệnh sớm hơn 2 – 3 ngày, khiến hệ miễn dich có ít thời gian hơn để phản ứng và kích hoạt cơ chế phòng vệ.
Delta nhiều khả năng đang tiếp tục đột biến khi xuất hiện chủng “Delta plus” mang một đột biến bổ sung có thể lẩn tránh được sự bảo vệ của hệ miễn dịch.
Ấn Độ đã phân loại Delta plus là một biến thể đáng lo ngại từ tháng 6, song cả Cơ quan Kiểm soát và Phòng chống Dịch bệnh Mỹ (CDC) và WHO đều đưa ra quyết định như trên. Theo trang thông tin mở về dịch COVID-19 có tên Outbreak.info, Delta plus đã được phát hiện tại ít nhất 32 quốc gia. Giới khoa học hiện chưa thể khẳng định nó có nguy hiểm hơn Delta hay không.
Lambda đang suy yếu?
Biến thể Lambda đã thu hút sự chú ý của dư luận như một mối đe dọa tiềm tàng. Tuy nhiên, theo một số chuyên gia về bệnh lây nhiễm, biến thể của virus SARS-CoV-2 lần đầu tiên xuất hiện ở Peru này có thể đang suy yếu.
WHO xếp loại Lambda là chủng virus cần quan tâm, đồng nghĩa với việc nó mang các đột biến có thể gây thay đổi về khả năng lây nhiễm hoặc gây triệu chứng nặng hơn, song cần được điều tra thêm. Một số thí nghiệm cho thấy đột biến của Lambda có thể chống lại kháng thể do vaccine tạo ra.
Nhân viên y tế chuyển bệnh nhân COVID-19 tới trung tâm y tế tại New York, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN
Ông Eric Topol, Giáo sư y học phân tử kiêm Giám đốc của Viện Nghiên cứu Scripps (Mỹ), cho biết tỷ lệ các trường hợp nhiễm biến thể Lambda được báo cáo cho cơ sở dữ liệu GISAID đã giảm xuống. Đây được coi là dấu hiệu cho thấy biến thể này đang suy yếu.
Trong cuộc họp mới đây cùng CDC, các nhà nghiên cứu cho hay Lambda nhiều khả năng không gây lây lan đột biến cũng như vaccine có thể phòng ngừa chúng.
“Đối tượng” cần theo dõi mới
Biến thể B.1.621 xuất hiện lần đầu tiên tại Colombia hồi tháng 1 và đã gây ra một đợt bùng phát lớn ở quốc gia Nam Mỹ này. B.1.621 vẫn chưa được đặt tên theo chữ cái Hy Lạp.
Cơ quan Kiểm soát và Phòng chống Dịch bệnh châu Âu đã liệt B.1.621 vào nhóm biến thể cần quan tâm, trong khi Cơ quan Y tế Cộng đồng Anh mô tả đây là một biến thể đang được điều tra thê,
Nó có vài đột biến chính, trong đó có E484K, N501Y và D614G, có liên quan đến khả năng lây nhiễm dễ dàng hơn cùng với giảm hiệu quả bảo vệ của hệ miễn dịch
Cho đến nay, tại Anh đã có 37 trường hợp nhiễm biến thể này. Trong khi đó, B.1.621 cũng đã xuất hiện trong cơ thể một số bệnh nhân tại Florida, Mỹ.
Thêm nhiều biến thể khác?
Cố viên y tế của Nhà Trắng, Tiến sĩ Anthony Fauci vừa cảnh báo nước Mỹ có thể tình thế nguy cấp trừ khi có thêm nhiều người dân đi tiêm chủng hơn nữa. Bởi lẽ, nhóm đối tượng chưa tiêm chủng sẽ trao cho virus thêm cơ hội để lây lan và biến đổi thành các chủng mới nguy hiểm. Ngoài ra, tình trạng tương tự sẽ xảy ra khi các biến thể mới xuất hiện trong nền dân số của các nước nghèo hơn, nơi tỷ lệ tiêm chủng vẫn còn thấp.
Tiến sĩ Gregory Poland, nhà nghiên cứu vaccine tại Mayo Clinic, nhận định rằng vấn đề mấu chốt là các vaccine hiện tại ngăn được bệnh chuyển nặng nhưng không ngăn được lây nhiễm. Đó là bởi vì virus vẫn có khả năng nhân lên, ngay cả ở trong cơ thể những người đã tiêm chủng.
Theo ông, để đánh bại COVID-19, sẽ cần đến thế hệ vaccine mới có khả năng ngăn chặn lây truyền. Cho đến khi đó, thế giới vẫn dễ bị ảnh hưởng từ sự xuất hiện của các biến thể SARS-CoV-2 mới.