Cờ Liên minh châu Âu (EU). Ảnh: IRNA/TTXVN
Theo Politico ngày 4/2, Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa tuyên bố Mỹ "chắc chắn" sẽ áp thuế với EU để giải quyết vấn đề thâm hụt thương mại giữa hai bên. Dù đây không phải lần đầu tiên ông Trump đưa ra những lời đe dọa tương tự, nhưng giới chuyên gia cho rằng lần này cần được xem xét nghiêm túc hơn, đặc biệt khi các biện pháp thuế quan với Trung Quốc đã được thực thi.
Vấn đề thâm hụt thương mại mà Tổng thống Trump nêu ra thực sự không nghiêm trọng như ông tuyên bố. Theo số liệu của Ủy ban châu Âu, thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ với EU năm 2023 khoảng 150 tỷ euro. Tuy nhiên, ở lĩnh vực dịch vụ, Mỹ lại đang thặng dư hơn 100 tỷ euro. Như vậy, tổng thâm hụt thương mại thực tế chỉ khoảng 50 tỷ euro (52 tỷ USD), thấp hơn 6-7 lần so với con số 300-350 tỷ USD mà Tổng thống Trump đề cập.
So sánh với các đối tác thương mại khác, thâm hụt này của EU thấp hơn nhiều. Cụ thể, thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc cao gấp 7 lần, trong khi với Mexico là gấp đôi. Thậm chí, nếu tính theo tỷ lệ GDP, thặng dư thương mại của EU với Mỹ chỉ chiếm 0,3% GDP hàng năm, trong khi con số này của Canada là 2,5%.
Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn cho rằng khả năng Tổng thống Trump áp thuế với EU là rất cao. Agathe Demarais, chuyên gia cao cấp tại Hội đồng Đối ngoại châu Âu nhận định EU "có khả năng" sẽ là mục tiêu tiếp theo của Mỹ sau Trung Quốc, Canada và Mexico. Bà Demarais cũng cho rằng đề xuất của lãnh đạo EU về việc tăng nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ để tránh thuế quan là "không thực tế", do nhiều quốc gia thành viên vẫn phụ thuộc vào khí đốt Nga.
Về tác động kinh tế, ngân hàng Deutsche (Đức) dự báo mức thuế 10% có thể làm giảm GDP của EU từ 0,5-0,9%. Với dự kiến tăng trưởng kinh tế EU năm nay chỉ đạt 1%, chính sách này có thể đẩy khối 27 thành viên đến gần ngưỡng suy thoái. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng với EU được đánh giá là thấp hơn so với Canada và Mexico - những nước có thể chịu mức giảm GDP lên đến 3% nếu bị áp thuế 25%.
Có hai lý do chính khiến EU ít bị tổn thương hơn. Thứ nhất, thương mại với Mỹ chỉ chiếm chưa đến 1/5 tổng kim ngạch xuất khẩu của EU, trong khi con số này ở Canada và Mexico lần lượt là 3/4 và 4/5. Thứ hai, nhiều mặt hàng xuất khẩu chính của EU sang Mỹ như ô tô hạng sang và dược phẩm cao cấp thường ít bị ảnh hưởng bởi biến động giá do đối tượng khách hàng là người giàu.
Một yếu tố đáng chú ý khác là tác động của chính sách này đối với đồng đô la Mỹ. Theo Varg Folkman, chuyên gia tại Trung tâm Chính sách châu Âu, việc đồng USD tăng giá có thể làm giảm sức cạnh tranh của hàng xuất khẩu Mỹ, từ đó có lợi cho EU.
Dù vậy, các nhà phân tích từ Bloomberg Intelligence cảnh báo vẫn còn nhiều bất định, không chỉ về mức độ tác động của thuế quan mà còn về việc liệu chúng có được duy trì, tăng hay giảm trong quá trình đàm phán. Điều chắc chắn là nếu được thực thi, chính sách này sẽ tác động mạnh mẽ và chủ yếu là tiêu cực đến nền kinh tế châu Âu.
Trước bối cảnh đó, ngày 4/2, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen khẳng định EU đã sẵn sàng cho các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ nhằm bảo vệ lợi ích kinh tế của khối. Nhấn mạnh tầm quan trọng của mối quan hệ kinh tế xuyên Đại Tây Dương, Chủ tịch EC khẳng định EU sẽ duy trì lập trường cởi mở và kiên định trong việc đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế, song sẽ kiên quyết bảo vệ lợi ích của khối theo cách của mình.