Tổng lực thi công
Theo thống kê của Cục Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ GTVT), sau hơn 1 năm đồng loạt khởi công, các dự án thành phần cao tốc Bắc Nam giai đoạn II đã đạt sản lượng thi công khoảng 20% khối lượng tổng thể theo giá trị các hợp đồng.
Đã giải phóng hơn 670 km mặt bằng, bàn giao cho các chủ đầu tư, đạt hơn 93%. Trong đó, các nhà thầu, đơn vị thi công đã triển khai công địa được gần 646 km, đạt 89,5%.
Cao tốc Hàm Nghi - Vũng Áng là 1 trong 12 dự án thành phần cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn II 2021 - 2025, dài 54,2 km, có tổng vốn đầu tư hơn 9.700 tỷ đồng, đi qua tỉnh Hà Tĩnh.
Việc chậm di dời hạ tầng đường điện cũ trên cao tốc Hàm Nghi - Vũng Áng đang ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ thi công dự án.
Dự án đường bộ cao tốc Bắc Nam giai đoạn II có tổng chiều dài hơn 721 km, với 147 khu tái định cư cho người dân bị ảnh hưởng. Đến tháng 2/2024, các dự án đã hoàn thành 76/147 khu, gồm: 3 khu thuộc cao tốc Hàm Nghi - Vùng Áng, Vũng Áng - Bùng qua Hà Tĩnh; 3 khu thuộc cao tốc Bùng - Vạn Ninh, Vạn Ninh - Cam Lộ qua Quảng Bình; 23 khu thuộc cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn qua Quảng Ngãi; 35 khu thuộc cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, Hoài Nhơn - Quy Nhơn, Quy Nhơn - Chí Thạnh qua Bình Định; 4 khu thuộc cao tốc Chí Thạnh - Vân Phong qua Phú Yên; 6 khu thuộc cao tốc Vân Phong - Nha Trang qua Khánh Hòa; 2 khu thuộc cao tốc Cần Thơ - Hậu Giang qua Hậu Giang.
Cao tốc Hàm Nghi - Vũng Áng thiết kế 4 làn xe, không có làn dừng khẩn cấp, vận tốc tối đa 80 km/giờ; giai đoạn hoàn chỉnh thiết kế 6 làn xe, 2 làn dừng khẩn cấp, vận tốc tối đa 120 km/giờ.
Về tiến độ thi công, hiện có 6/12 dự án thành phần cao tốc đáp ứng kế hoạch là: Vũng Áng - Bùng, Bùng - Vạn Ninh, Vạn Ninh - Cam Lộ, Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, Quy Nhơn - Chí Thạnh, Vân Phong - Nha Trang.
Việc triển khai thực hiện đối với phần khối lượng còn lại tại các cao tốc vẫn chậm, chủ yếu do vướng giải phóng mặt bằng (GPMB), các khu tái định cư chưa hoàn thành, chưa di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật điện cao thế...
Thi công dầm cầu cạn trên cao tốc Chí Thạnh - Vân Phong.
Việc chậm xây dựng các khu tái định cư thuộc cao tốc Chí Thạnh - Vân Phong ảnh hưởng đến tiến độ thi công dự án.
Theo ghi nhận của phóng viên, 4 cao tốc thành phần đạt tiến độ tốt, sản lượng đạt trên 25% giá trị hợp đồng gồm: Vũng Áng - Bùng (30%), Bùng - Vạn Ninh (28,7%), Chí Thạnh - Vân Phong (26,3%), riêng dự án Vân Phong - Nha Trang đang có sản lượng thi công tốt nhất (35%). Các nhà thầu đạt được giá trị sản lượng cao trên 30% giá trị hợp đồng như: Công ty 368 (đoạn Hàm Nghi - Vũng Áng); công ty 484, 368, 479 Hòa Bình, Lizen (đoạn Vũng Áng - Bùng); Trung Chính, Trường Sơn (đoạn Bùng - Vạn Ninh)…
Riêng tại dự án Vạn Ninh (Quảng Bình) - Cam Lộ (Quảng Trị), đại diện Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh cho biết có thể rút ngắn tiến độ cán đích, nếu 2 tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị mặt bằng sạch trong tháng 3/2024; còn 2 dự án Vũng Áng - Bùng, Bùng - Vạn Ninh do Ban Quản lý dự án 6 làm chủ đầu tư có thể về đích trước kế hoạch trước 30/6/2025 và dự án Hàm Nghi - Vũng Áng do Ban Quản lý dự án Thăng Long làm chủ đầu tư có thể rút ngắn tiến độ thi công 6 tháng theo kế hoạch...
Vẫn nỗi lo thiếu cát, vướng GPMB
Cao tốc Cần Thơ - Cà Mau đi qua quận Cái Răng (TP Cần Thơ).
Cao tốc Cần Thơ - Cà Mau thuộc dự án đường bộ cao tốc Bắc Nam giai đoạn II, có điểm đầu tại nút giao nối Quốc lộ 91 - Nam Sông Hậu, TP Cần Thơ, điểm cuối nối tuyến tránh TP Cà Mau.
Tuy nhiên, theo lãnh đạo Cục Quản lý đầu tư xây dựng, thiếu đất cát đắp nền đường tại các cao tốc thành phần giai đoạn II vẫn là "nỗi lo" thường trực của các dự án, có vai trò quyết định tiến độ cán đích.
Đơn cử, 2 dự án thành phần đoạn Cần Thơ - Hậu Giang, Hậu Giang - Cà Mau, tổng nhu cầu cát đắp nền khoảng hơn 18 triệu m3. Mặc dù tỉnh An Giang đã thống nhất bố trí đủ cho dự án 7 triệu m3, đã xác định được nguồn hơn 5,5 triệu m3, nhưng gần 1,5 triệu m3 còn lại vẫn có nguồn; tỉnh Đồng Tháp đã bố trí đủ cho dự án 7 triệu m3, đã xác định được nguồn 6,7 triệu m3, còn lại 0,3 triệu m3 chưa xác định nguồn....
Thi công móng, trụ, dầm cầu cạn trên tuyến cao tốc Cần Thơ - Hậu Giang.
Thiếu vật liệu đất cát đắp nền đường là "nỗi lo' thường trực của dự án cao tốc Cần Thơ - Hậu Giang, ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ thi công.
Tổng nhu cầu cát đắp nền cho toàn dự án Cần Thơ - Cà Mau cần hơn 18 triệu m3, nhưng hiện mới đạt khoảng 3 triệu m3.
Còn đối với 10 cao tốc thành phần đoạn từ Hà Tĩnh - Khánh Hòa, các nhà thầu đã trình 13/14 hồ sơ đăng ký khối lượng khai thác cát, với tổng trữ lượng hơn 4 triệu m3, 56/74 hồ sơ đăng ký khối lượng khai thác đất với tổng trữ lượng hơn 49 triệu m3.
UBND các tỉnh đã xác nhận bản đăng ký khối lượng khai thác 11/13 mỏ cát, 40/56 mỏ đất. Hiện tại, các nhà thầu mới khai thác được 6/11 mỏ cát với trữ lượng hơn 2,3 triệu m3, đáp ứng 47% nhu cầu và 24/40 mỏ đất với trữ lượng gần 22 triệu m3, đáp ứng 50% nhu cầu...
Hạ tầng kỹ thuật chưa di dời trên tuyến cao tốc Cần Thơ - Hậu Giang.
Diện tích rừng trầm tại vị trí thi công cầu Ninh Tân 2 trên cao tốc Vân Phong - Nha Trang chưa được di dời.
Cục Quản lý đầu tư xây dựng cũng thống kê, nhiều vị trí GPMB của các dự án chưa được bàn giao, ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ thi công. Điển hình, đến giữa tháng 2/2024, cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn chưa được bàn giao mặt bằng khu dân cư 1,9 km đầu tuyến (huyện Tư Nghĩa) và nút giao QL24 (thị xã Đức Phổ); cao tốc Quy Nhơn - Chí Thạnh (qua thị xã Sông Cầu) vướng mặt bằng 2,65 km phía Nam hầm Cù Mông và đoạn 0,19 km xử lý nền đất yếu; cao tốc Chí Thạnh - Vân Phong vướng 760 m thuộc quản lý của Công ty trồng Cây Kiểng xuất khẩu Phú Yên, 6 đoạn cần GPMB để xử lý nền đất yếu với tổng chiều dài khoảng 870 m; cao tốc Hậu Giang - Cà Mau còn vướng 3 km qua huyện Vĩnh Thuận, tỉnh Kiên Giang do người dân còn chưa đồng thuận về đơn giá đền bù GPMB...
Cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu thi công hầm chui trong điều kiện diện tích rừng cao su của địa phương chưa bàn giao cho nhà thầu Vinaconex.
Tại cuộc kiểm tra hiện trường cao tốc Bắc Nam giai đoạn II mới đây, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng yêu cầu các Ban Quản lý dự án, chủ đầu tư, nhà thầu phối hợp chặt chẽ với các địa phương quyết liệt, đồng thuận giải phóng mặt bằng và khơi thông nguồn vật liệu; tăng tốc tiến độ nhưng phải đảm bảo thực chất, thi công cuốn chiếu, nhưng làm đến đâu, gọn đến đó.
Đặc biệt, các chủ đầu tư, tư vấn giám sát và nhà thầu tranh thủ điều kiện thời tiết thuận lợi, huy động tối đa nguồn lực thi công, đảm bảo cán đích vượt mục tiêu Chính phủ giao, để thông toàn tuyến cao tốc từ Bắc vào Nam trong năm 2025.
Bộ GTVT đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường sớm hoàn thiện báo cáo gửi cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt điều chỉnh chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng phục vụ thi công cao tốc Bắc Nam giai đoạn II trong tháng 2/2024. Việc sớm điều chỉnh chủ trương chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, đất rừng sẽ tháo gỡ được "điểm nghẽn" trong công tác điều phối vật liệu thi công một số dự án thành phần. Đơn cử như dự án Hoài Nhơn - Quy Nhơn qua Bình Định còn vướng 2,5 km, với khối lượng đào khoảng 2,6 triệu m3; dự án Vân Phong - Nha Trang qua Khánh Hòa còn vướng khoảng 2,2 km, với khối lượng đào khoảng 0,9 triệu m3... Theo báo cáo của các địa phương, tổng diện tích cần chuyển mục đích sử dụng dự kiến của dự án hơn 1.300 ha, tăng gần 258 ha.