Dự báo thị trường xuất khẩu dệt may 4 tháng cuối năm và năm 2023 khá trầm lắng

Nhiều bất lợi

Theo các nhà phân tích kinh tế, lạm phát gia tăng và thắt chặt tài chính đã phủ bóng đen lên kinh tế Mỹ, châu Âu, dẫn đến sự suy giảm nhu cầu toàn cầu kể từ quý II/2022.  

Việc Mỹ, EU lạm phát đang tác động tiêu cực đến xuất khẩu dệt may của các doanh nghiệp Việt bởi đây là hai thị trường truyền thống- chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu xuất khẩu toàn ngành này.  

Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hội Dệt may Thêu đan TP Hồ Chí Minh nhận xét, dù 8 tháng năm 2022 kim ngạch xuất khẩu của ngành dệt may đã đạt 30,1 tỷ USD nhưng tăng trưởng chủ yếu rơi vào các tháng đầu năm và từ tháng 7/2022 tới nay doanh nghiệp đang rất khó khăn. Nhiều doanh nghiệp dệt may ở khu vực TP Hồ Chí Minh đang sụt giảm đơn hàng mạnh. Các thị trường suy giảm tập trung vào Mỹ, EU bởi sức ép lạm phát từ các quốc gia này lớn, buộc người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu, trong khi đó dệt may không phải là hàng thiết yếu.

Tại thị trường EU, ông Phạm Văn Việt, Chủ tịch HĐQT của Công ty TNHH Việt Thắng Jean cũng thừa nhận rằng, đơn hàng của doanh nghiệp này đã giảm trên 30% và họ buộc phải cắt giảm giờ làm để duy trì việc cho công nhân.

Ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt May Việt Nam cho biết, trong 8 tháng đầu năm 2022, ngành dệt may Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu khoảng 30,2 tỷ USD, tăng trưởng gần 20% so với cùng kỳ năm 2021. Đây là tốc độ tăng trưởng mà trong hơn 10 năm qua không có. 

“Lần đầu tiên, chúng ta tăng trưởng tới 20% trong 8 tháng đầu năm. Điểm đặc biệt, 8 tháng đầu năm, theo số liệu của Tổng cục Hải quan tất cả nhập khẩu nguyên vật liệu, phụ liệu cho ngành dệt may chỉ rơi vào khoảng độ 13 tỷ USD sau khi loại trừ khoảng trên 1,5 tỷ USD phụ liệu cho ngành giày da. Như vậy, ngành dệt may đã tạo ra 17 tỉ USD, thặng dư thương mại từ xuất khẩu và trong số này chỉ có khoảng 6,5 tỷ USD là tiền lương cho người lao động còn lại là gần 11 tỷ USD là việc mua các nguồn nguyên liệu, phụ liệu ở trong nước. Bên cạnh việc tạo kim ngạch, ngành dệt may còn tạo động lực để phục hồi nhiều doanh nghiệp ở các loại hình khác nhau”, ông Lê Tiến Trường cho hay.

Tuy nhiên, theo ông Lê Tiến Trường, đến nay, cầu của thế giới giảm mạnh do kinh tế thế giới suy thoái, lạm phát tăng cao. Trong 6 tháng đầu năm, kinh tế Mỹ lạm phát lên tới 9% so với tháng 6/2021, nhưng giá hàng hóa dệt may lại giảm giá 9%. Hàng hoá tồn kho tăng rất cao. 

"Nếu trong 8 tháng đầu năm bình quân mỗi tháng chúng ta có thể xuất được 3,7 đến 3,8 tỷ USD bình quân thì dự kiến 4 tháng cuối năm chỉ xuất được 3,1 đến 3,2 tỷ USD”, đại diện Vinatex dự báo.

Đồng thời do kinh tế vĩ mô của Việt Nam rất ổn định, đồng tiền Việt Nam có giá trị cao, cho nên so tương quan xuất khẩu với các nước như Ấn Độ giảm 8% Trung Quốc 9% đồng nội tệ so với USD thì các ngành xuất khẩu Việt Nam lại mất lợi thế về giá trong điều kiện cầu thế giới chuyển thấp đột ngột. 

Trên cơ sở theo dõi diễn biến thị trường và dự báo của các chuyên gia, tổ chức trong và ngoài nước, ông Lê Tiến Trường dự báo, 4 tháng cuối năm 2022 và xu hướng năm 2023 thị trường khá trầm lắng.

Trợ lực từ chính sách

Ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt May Việt Nam cho hay, doanh nghiệp đang đứng trước khó khăn trong vận dụng chính sách vào thực tiễn. Cụ thể, hiện nay nếu sử dụng nguyên liệu nhập khẩu làm hàng gia công thì được miễn thuế nhập khẩu, nhưng nếu mua hàng hóa trong nước để sản xuất xuất khẩu thì vừa nộp VAT, vừa phải chuẩn bị cả thuế nhập khẩu của loại nguyên vật liệu đó, bao giờ xuất khẩu mới được hoàn. Như vậy, trung bình doanh nghiệp phải thêm khoảng 24% giá trị để mua nguyên liệu trong nước.

“Từ thực tế này, chúng tôi cũng đề nghị nên giải quyết cả 2 hướng một là mua hàng trong nước để làm xuất khẩu thì hậu kiểm và không bắt nộp trước VAT và thuế nhập khẩu để tăng cường khả năng tiêu thụ hàng hóa nội địa; thứ 2 là đối với những ngành hàng vẫn có đơn hàng thì room tín dụng đối với vay ngắn hạn rất quan trọng để doanh nghiệp có thể duy trì sản xuất kinh doanh, trong khi hiện nay tất cả khách hàng trên thế giới đều giãn thời gian trả tiền từ 90 ngày trước đây lên 120 đến 150 ngày”, ông Lê Tiến Trường kiến nghị.

Cùng đó, thời điểm hiện tại kinh doanh tỷ suất lợi nhuận thấp nên các phương án kinh doanh của doanh nghiệp khó tiếp cận với ngân hàng. Ngay trong tiếp cận vốn được giảm lãi suất 2% Tập đoàn Dệt may Việt Nam mới tiếp cận được khoảng 140 tỷ đồng nguồn vốn gốc. “Có một phần khách quan là chúng tôi vay vốn lưu động bằng ngoại tệ để nhập khẩu nguyên liệu nên không tiếp cận được chính sách giảm lãi suất này”, ông Lê Tiến Trường nói, đồng thời đề nghị cân nhắc, xem xét nếu được sự hỗ trợ lãi suất trong khoản vay ngắn hạn mua nguyên liệu bằng ngoại tệ sẽ góp phần gỡ khó cho doanh nghiệp dệt may trong giai đoạn hiện nay.

Đối với trung hạn, doanh nghiệp dệt may xác định phải đầu tư đổi mới theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Mô hình kinh tế này có suất đầu tư lớn, sau khi đưa vào vận hành chi phí cũng rất cao. Nếu tiếp cận theo các chuẩn mực ngân hàng kinh doanh bình thường thì đây là những dự án có tỷ suất thu hồi vốn không cao.

“Chúng tôi mong muốn, các ngành xuất khẩu đang đem lại thặng dư tương đối tốt, có sử dụng nguồn lao động lớn, có giá trị gia tăng ở trong nước đạt trên 50% cần được quan tâm xem xét một cách riêng biệt để củng cố năng lực cho khu vực này, vừa tạo việc làm, vừa mang lại thặng dư và đảm bảo tốc độ tăng trưởng trong thời gian tới”, ông Lê Tiến Trường bày tỏ.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS) Trương Văn Cẩm cho biết, hiện ngành dệt may Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn. Doanh nghiệp dệt may còn phải chịu chi phí tăng tới 20 - 25% do giá nguyên, nhiên, phụ liệu từ đầu năm đến nay đã tăng rất nhanh, từ đầu năm đến nay, đồng nội tệ của nhiều quốc gia trong khu vực mất giá khá lớn so với USD gây bất lợi cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Đồng thời, sau thời gian dài tập trung chống dịch và duy trì sản xuất ở mức có thể, nhiều doanh nghiệp dệt may đã rất khó khăn về vốn cho sản xuất kinh doanh, trong khi các gói hỗ trợ được Quốc hội thông qua 350.000 tỷ đồng chậm được triển khai, chính sách thuế, nhất là việc hoàn thuế của Nhà nước cho doanh nghiệp rất chậm, khiến doanh nghiệp càng thêm khó khăn.  

Trước những khó khăn, thách thức trên, Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS) kiến nghị Chính phủ sớm phê duyệt chiến lược phát triển ngành dệt may, tạo điều kiện hình thành các khu công nghiệp lớn có xử lý nước thải tập trung; có công nghệ tiên tiến, công nghệ xanh để thu hút đầu tư khâu dệt nhuộm, giải quyết điểm nghẽn về vải cung cấp cho may xuất khẩu, đáp ứng yêu cầu xuất xứ để hưởng ưu đãi thuế từ các FTA.  Hiệp hội cũng đề nghị bỏ quy định nộp thuế nhập khẩu tại chỗ cho hàng hóa dùng để sản xuất xuất khẩu nhằm hạn chế tình trạng đọng vốn cho doanh nghiệp. 

Ngoài ra, VITAS cũng kiến nghị Chính phủ tháo gỡ vướng mắc liên quan đến cơ chế thanh toán, vận chuyển, chứng từ… cho doanh nghiệp xuất, nhập khẩu.