Abdelbasit Hamza. Ảnh: CNN
Theo kênh CNN ngày 21/12, thông tin trên xuất hiện trong các tài liệu bị rò rỉ.
Các giao dịch kinh doanh của Abdelbasit Hamza kéo dài hai thập kỷ và liên quan tới một công ty Síp, một công ty bất động sản Tây Ban Nha, một công ty kinh doanh vàng của Ai Cập và một công ty có trụ sở tại Sudan bị Mỹ trừng phạt chưa đầy một tuần sau vụ Hamas tấn công Israel ngày 7/10.
Hamza bị bắt vào năm 2019 tại Sudan và bị bỏ tù vì liên quan tới hành vi xử lý tiền cho Hamas cùng nhiều tội danh khác. Nhưng ông ta chỉ bị Mỹ trừng phạt sau khi Hamas tấn công Israel ngày 7/10.
CNN đã phối hợp với trang điều tra Shomrim của Israel và Hiệp hội Báo chí Điều tra Quốc tế (ICIJ), phát hiện ra thông tin chi tiết về danh mục đầu tư kinh doanh của Hamza ở châu Âu. Đây là một phần của mạng lưới tài sản toàn cầu từng được các quan chức chống tham nhũng của Sudan ước tính trị giá hơn 2 tỷ USD.
Những tiết lộ mới này xuất hiện trong bối cảnh có những cáo buộc rằng Israel và Mỹ đã đánh giá thấp mối đe dọa do Hamas gây ra và không hành động đủ mạnh để hạn chế mạng lưới lợi ích kinh doanh bất hợp pháp toàn cầu của tổ chức này.
Hamza, người được trả tự do năm 2021, đã phủ nhận mọi liên quan đến việc cung cấp tài chính cho Hamas. Ông này cũng phủ nhận mọi mối quan hệ với Osama Bin Laden. Hamza nói mình từng là một tù nhân chính trị và được chính quyền Sudan trả tự do vào tháng 6/2021 vì hoàn toàn vô tội.
Ông Udi Levy, cựu sĩ quan tình báo trong Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) trong 30 năm, cho biết vào năm 2015, ông đã thông báo cho Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu về mối đe dọa từ mạng lưới tài chính của Hamas nhưng bị phớt lờ. Ông Levy nói trong một cuộc phỏng vấn với Shomrim rằng việc Israel và Mỹ không có động thái với Hamza sớm hơn là một sai lầm lớn.
Chính phủ Israel phủ nhận rằng hành động của mình trong những năm gần đây đã củng cố sức mạnh cho Hamas. Khi được hỏi liệu nguồn tài trợ do Hamza cung cấp cho Hamas có quan trọng trong vụ tấn công ngày 7/10 hay không, ông Ophir Falk, cố vấn chính sách đối ngoại của Thủ tướng Netanyahu, nói: “Như chúng tôi đã nhắc lại, câu hỏi này và nhiều câu hỏi khác sẽ được xem xét sau chiến tranh. Nội các chiến tranh của Thủ tướng đã chỉ đạo IDF tiêu diệt Hamas và giải thoát các con tin. Israel hoàn toàn tập trung vào việc hoàn thành những nhiệm vụ đó. Mọi thắc mắc sẽ được giải quyết đầy đủ sau chiến thắng hoàn toàn”.
Hamza kiếm tiền như thế nào?
Ảnh: ICIJ
Theo các tài liệu mà ICIJ cung cấp cho CNN từ vụ rò rỉ “Tài liệu Síp” (hơn 3,6 triệu tài liệu được ICIJ và 68 đối tác truyền thông phân tích), Hamza sở hữu cổ phần của Matz Holdings - một công ty được thành lập ở Síp vào tháng 2/2005. Kể từ khi thành lập, Matz Holdings đã được nhượng quyền khai thác hai mỏ vàng ở Ai Cập.
Hamza đã bán một phần đáng kể cổ phần của mình tại Matz Holdings một ngày trước khi đồng minh là nhà lãnh đạo Omar Al-Bashir của Sudan bị lật đổ vào năm 2019, nhưng vẫn sở hữu 10% cổ phần của công ty này. Hamza cũng sở hữu một công ty bất động sản của Tây Ban Nha – công ty bị Mỹ trừng phạt vì liên quan tài sản trong danh mục đầu tư của Hamas khoảng một tuần sau khi bản thân Hamza bị trừng phạt.
Hamza sở hữu cổ phần tại Matz Holdings thông qua Tập đoàn Phát triển và Đầu tư Zawaya. Đây là một công ty có trụ sở tại Sudan cũng mới bị Bộ Tài chính Mỹ trừng phạt vào tháng 10 vì có liên quan đến danh mục đầu tư của Hamas.
Bộ Tài chính Mỹ cáo buộc ông này có mối liên hệ lâu dài với hoạt động tài trợ khủng bố và cho biết ông ta từng có mối liên hệ với các công ty ở Sudan liên quan Bin Laden - người sống ở Sudan trong những năm 1990.
Jakob Bliggenstorfer, đối tác kinh doanh của Hamza tại Matz Holdings phủ nhận rằng Hamza có mối quan hệ với Hamas và mô tả các lệnh trừng phạt áp đặt lên Hamza là do “nhầm lẫn danh tính”.
Vào tháng 11, Anh cũng đã trừng phạt Hamza, nhưng ông này vẫn chưa bị Liên minh châu Âu trừng phạt.
Những người trong bóng tối
Sau khi Hamas tấn công Israel vào ngày 7/10, xuất hiện các câu hỏi tại sao Israel lại không ngăn chặn được mối đe dọa từ Hamas.
Ông Netanyahu đã phải đối mặt với những cáo buộc rằng ông đã đánh giá thấp Hamas và gây ra những hậu quả chết người.
Trước đây, đã có thông tin về việc ông Netanyahu đã cho phép Hamas nhận hàng triệu USD trong những chiếc vali đựng đầy tiền mặt chuyển vào Gaza. Số tiền này được Qatar cung cấp vì lý do nhân đạo, nhưng khó khăn trong việc giám sát số tiền mặt lớn như vậy đã gây ra mối lo ngại trong nội các Israel.
Mạng lưới tài chính của Hamas vẫn là một vấn đề đặc biệt gây tranh cãi đối với Israel. Ngày 19/12, trong khuôn khổ chiến dịch “phá bỏ huyết mạch tài trợ của Hamas”, IDF cho biết họ đã tiêu diệt một người đàn ông Palestine bị cáo buộc là nhà tài trợ chủ yếu cho Hamas.
Ông Levy đã mô tả Hamza là một trong những nhóm người trong bóng tối quản lý các mạng lưới tiền đó thay mặt cho Hamas. Ông nói trong một cuộc phỏng vấn với Shomrim: “Trong những năm gần đây, Hamza đã trở thành nhân vật trung tâm trong danh mục đầu tư của Hamas, chịu trách nhiệm về hàng chục công ty có vẻ hợp pháp mà doanh thu nhằm mục đích tài trợ cho các hoạt động của phong trào Hamas, bao gồm cả hoạt động quân sự”.
Trừng phạt quá muộn
Chính quyền Sudan đã bắt giữ Hamza vào tháng 4/2019, ngay sau khi ông Bashir mất quyền lực. Tài sản của Hamza đã bị chính quyền dân sự Sudan tịch thu. Lực lượng đặc nhiệm chống tham nhũng mới của Sudan đã truy tố Hamza vào tháng 2/2021 vì các tội danh như sở hữu tài sản bất hợp pháp và đáng ngờ, rửa tiền, tham nhũng và tài trợ khủng bố. Hamza bị kết án 10 năm tù.
Sau cuộc đảo chính quân sự ở Sudan vào tháng 10/2021, Hamza là một trong số đồng minh của ông Bashir được ra tù và quyết định tịch thu tài sản đã bị hủy bỏ. Các cựu quan chức Sudan nói rằng điều này khiến một cơ hội nữa để ngăn chặn Hamza và Hamas đã tuột khỏi tầm tay.
Ông Mohamed Al-Faki Suleiman, cựu quyền lãnh đạo ủy ban chống tham nhũng dân sự của Sudan, nói với CNN: “Chúng tôi nhanh chóng nhận ra rằng phần lớn mạng lưới tài chính của Hamza rất lớn và phức tạp. Đầu tư vào dầu mỏ, khách sạn, tiếp thị, hợp đồng dịch vụ và chiếm đoạt trái phép hàng triệu mẫu đất”.
Ông Al-Faki cho biết hàng trăm triệu USD tài sản của Hamza vẫn được giữ bên ngoài Sudan, mặc dù lực lượng đặc nhiệm của Sudan đã báo cáo số tiền này cho chính quyền Mỹ và châu Âu vào năm 2019.
Ông Al-Faki nói rằng ông lấy làm tiếc vì Mỹ và các nước khác đã không hành động dựa trên những phát hiện của Sudan. Ông nói: “Mọi thứ chúng tôi phát hiện ra đều là sự thật 100%. Các lệnh trừng phạt của Mỹ đến quá muộn”.